Ayakkabı Çevirmek

Sizi şöyle toplumca kabul görmüş, benimsenmiş örf ve âdetlerimize götüreyim istedim. Nasıl böyle değişiyoruz hiç düşünüyor musunuz?

Burnu yere düşse almaz, bu deriz. Biri hakkında kibirli olduğunu belirtmek mahiyetinde. Şimdi ülke olarak benim gözüm de bu konuma geldik. Anadolu topraklarında büyüyen insanlar sözde batıda büyüyen insanlara göre biraz daha farklı oluyor. Nitekim böyle bir özelli koruduğum için şahsım adına çok şükür diye Rabbime şükür ediyorum. İyi ki Anadolu topraklarında yeşermişim ve bu unutulmaya yüz tutmuş adetlerimizi koruyorum diyorum.

Sizi 8 Yıl önce sosyal medyada paylaşım yaptığım bir konuya götüreceğin. Evet 8 yıl önce eşimin akrabaları bize gelmişlerdi. Biz Anadolu kültüründe dışarda gelen misafirlerin dış giyimleri olarak tabir ettiğimiz kaban, mont gibi elbiselerini alır. Portmantolarımıza veya kimimiz vestiyer deriz. İki kelimede Fransızcadan gelmedir Türkçemize. Her neyse terlikleri yoksa ayakkabılarına terlik veririz. Bir şekilde gelen misafirleri hoşnut etmek adına ne varsa yaparız.

Yapılan hiçbir olay bize farklı gelmez bunlar sıradan işlerdir. Giderkende aldığımız montları giydirmek isteriz. Genel de bunu evin küçükleri, gençleri üstlenir.

Yaparkende büyük memnuniyet ve sevgimizle yaparız. Bilmiyorum, ben bu şekilde hareket ediyorum. Ev sahibi olarak benim yapmam gereken davranış şekli nihayetinde.

İstanbul ne kadar batı bilmiyorum. Bunu bana söyleyen insanlar ne kadar batılaşmış onuda bilemem. Hani bir ayağı Hawaii’de bir ayağı İstanbulda kalmış insanlar değildi. Bir ayağı köy bir ayağı İstanbulun orta gelirlilerin oturduğu bir semtte olan bütçesi ortada insanlardı.

Misafirlerimiz gidecekken ben ayakkabılarını düzelttim. Erkek olan misafir dedi ki: “Burda böyle şeyler yapılmaz Meltem, alıştırma bizi”, dedi. Ben şöyle bir baktım. Bu öğretilen adetlerden, kurallarımızdan değil miydi acaba dedim!

İstanbul’u-Ankarası mı olur dedim. Ben nerde olursam olayım, bana bunu büyüklerim öğretmiş misafire karşı yapılan bir saygıdır, benim nezdimde.

Yozgat’ta insanların burnu yere yakın, İstabul’da yaşayanların burnu yerden uzak mı?

Tabii bu iş değişti mi değişmedi bende nerde olursam olayım. Minik misafiriminde ayakkabılarını düzlerim.

Pardesü, ceket neleri varsa tutar giydiririm. Bu işler görgü kurallarıdır. Bizler bu işleri bırakırsak eğer çocuklarımızda bu işleri bilmeyecek saygı kurallarımız gün geçtikçe yok olacaktır.

Evet sizler bu gibi kurallarımıza dikkat ediyor musunuz merak ediyorum?

Sizce bu gibi örfler toplum nezdinde devam etmeli mi?

Aklıma gelen örflerimizi yazalım.

Büyüklerin karşısında ayak ayak üstüne atılmaz. Evet bu benim en büyük yaptığım saygısızlıklardan biri olabiliyor. Aklıma geldiği vakit indiriyorum. Bunun için mücadele gösteriyorum.
Büyüklerin yanında sakız çiğnemek.
Yine büyüklerin yanında çocuğuna oğlum, kızım diye hitap etmek. Bu konu bana göre biraz saçma geliyor ama işte eskilerde bu olaylar var.
Evladını, yine anne ve babasının yanında sevmek.
Bir büyük odaya girdiğinde ayağa kalkmak.
Bir misafire su verildiği vakit elleri kavuşturup, karşısında eğik vaziyette bardağı vermesini beklemek.
Büyüklerin elini öpmek. Bazı yöreler de gelin kız o eve geldiğinde erkek çocukları varsa onunda elleri öptürülüyor.

Bunun gibi nice adetlerimiz var sizler de ekleyebilirsiniz efendim.

Bu arada ayakkabı çevirme tasavvufi tarikatlarda hoş karşılanmayan bir olaymış. Ayakkabının ucu evin kapısında olması gerekmiş. Bizim yaptığımız şekil onların nezdinde sen uygun değilsin, çık git bir daha gelme anlamını taşırmış.

Biz Anadolu insanının duygusu elbette öyle değil! Onlar konuşmadıkları olayları şekillerle sundukları için öyle iletişim kuruyorlar diyebiliriz. Bizler kolay giysinler diye yapıyoruz. Yaşlılarımız var gencimiz var ayakkabı ucu evin eşiğine gelir şekilde yapmış olsak yaşlılar nasıl giyinir? Onların bir başka amacıda misafir çıkarken ev sahibine ters dönmemeliyiz diye düşünülüyormuş. Bizler de tekke ve türbelere girip çıkarken bu hassasiyetini yapıyoruz.

Örf adetlerimizi unutmadan yaşayalım yaşatalım vesselam.