“Olayların ve olguların subjektif bakış açılarından sıyrılarak yazılabileceği, değer yargılarından arınmış bir şekilde tarafsız bir üslup ve söylem biçimi mümkün değildir” 

Çünkü tarafsızlık ve nesnellik ele alınan olay yada olgunun ele alan kişiden bağımsız bir şekilde irdelenmesi demektir. Buda ta baştan olayı imkânsız kılmaktadır. Çünkü değer yargılarından soyutlanmak mutlak manada mümkün değildir. Bu her değerlendirme için geçerli bir gerçekliktir. Bu nedenden dolayı gazetelerin olaylara ilişkin sunum biçimlerini de tarafsız olamaz.

“Gazeteler habere konu olan olay yada olgulara ait tespit ve tanımlamalarda bulunurken olay yada olguları belli bir bağlama yerleştirirler”

Habere konu olan olay, olgu yada fikirler habere eleştiri bağlamında mı, açıklama yada tespit bağlamında mı veya başka bir bağlamda mı yansıtılacak buna haberi yapan ve haberin okuyucuya ulaşmasına kadar haber üzerinde etkiye sahip gate keeperlar(eşik bekçileri) karar vermektedirler.

“Yani gazeteciler bağımsız bir gözlemci olmaktan çok olay yada olguların kamuoyuna yansıması noktasında haberin inşa edilmesinde aktif rol alırlar”

Bir başka değişle gazeteci ve gazeteler var olan gerçekliğin yansıtıcısı değillerdir. Gazeteciler ve gazeteler gerçeği yeniden ele alır ve gerçeği haber içerisinde oturttukları bağlam ile yeniden tanımlarlar. Bu nedenden dolayı haber gerçeğin kendisini değil gazetecinin kurguladığı gerçekliği yansıtır. Dolayısıyla kamuoyuna yansıyan her haber o haberi yapanların kurguladığı gerçekliği yansıtır.

Haber kurgulanırken hangi mesajın öne çıkarılacağı hangi mesajın arka plana itileceği hangi söylemin etkisinin artırılıp hangisinin azaltılacağı haberi oluşturan gate keeperlar(eşik bekçileri) tarafından belirlenir. Bu yapılırken haberdeki bağlamın dışında başlık, haber yüklemleri ve görsel malzeme gibi bir takım unsurlar kullanılır.

Örneğin yapılan bir eleştiriyi bir gazete ‘sert tepki gösterdi’ yüklemiyle vererek söylemin etkisini artırmak isterken yekdiğeri ise aynı eleştiriyi 'iddia etti' yüklemiyle vererek söylemin etkisini kırma yolunu seçer.

Gazetelere, televizyonlara ve diğer haber kaynaklarına baktığımız zaman benzer kullanımları sık sık görürüz.

Bundan sonraki yazılarımda ağırlıklı olarak çeşitli gazetelerde yer alan haberlerdeki söylem çözümlemelerine verecek ve gazetelerin haberlerle okuyucu algılarını nasıl yönettiğini anlatmaya çalışacağım.

Dip not: Bu noktada konuya dip not niteliğinde bir açıklama düşmekte fayda var. Yukarda tespitine yer verdiğim hususlarda tırnak içerisinde alınan bölümler değerli hocam Doç. Dr. Besim Yıldırım’ın ders notlarından alıntılanmıştır.  

Aytekin ATASOYU

atb_ats@hotmail.com

http://twitter.com/#!/atasoyu