Malezya Notlarım

(5-10 Mayıs 2024)

Malezya'nın başkenti Kuala Lumpur’da çift yıllarda yapılan bir fuar için gidiyorum. Yol harita üzerinde kısa gözükse de aslında İstanbul – New York uçuşu ile aynı, 10.5 saat.

Gittiğimiz yer 3 derece paralelinde bulunuyor. Ekvator çizgisine çok yakınız. Ülke adalardan oluşsa da aslında iki ana parça gibi duruyor. Bu parçalar arasında da nerdeyse 700 km var. Ülke 13 eyaletten oluşuyor. Burda krallar, sultanlar var. Ülke şeriat ile yönetiliyor.

Zamanında Yemenli tacirler islamı getirmiş. Toplam 330.000 km² kadar. Nüfus ise 34 milyon. Para birimi Ringit. Bizim paradan değerli. Petronas firmasını bilirsiniz. O firma bunların. Petronas kuleleri bir zamanlar dünyanın en yüksek binası idi. Şimdi Dubai’deki Burç Khalifa daha yüksek.

Ülke coğrafi olarak öyle bir konumda ki Uydu Operatörü Measat çalışanı biri ile konuştum, burası mübarek topraklar (blessed land) dedi. Doğal afet olmuyormuş. Tornado, deprem, sel, tsunami gibi şeyleri bilmiyorlar. Bunun için uydu operatörü Measat'ın yedek istasyonu ana istasyona 30 km uzaklıkta. Burda yağmur yağıyorsa 30 km ötede yok. (Normalde bu tip operatörler güvenlik ve doğal afetler için iki istasyon arasını kabaca 500 km yaparlar. Türksat böyle mi? Tabii ki değil.

Ülke ekonomik olarak rahat. Göçmenlerden şikâyet burda da var. Ancak GDP per capita açısından 12.000 dolar. Türkiye'den yüksek.

1969'da Çinlileri kesmişler. Ama şimdi Çin ile ticaret çok yüksek. Barışmışlar galiba.

Ülkede sadece müslümanlar yok. Müslümanlar % 64, Budistler % 19 ile ikinci sırada. Hristiyan ve diğer dinler de var.

Helal konusunda çok hassaslar. Markaları var. Yemekleri tam bana göre. Böyle acı ve baharatlı, körili yemeklere bayılıyorum.

Kuala Lumpur başkent. Çok yeşil bir şehir. KL kısaltması başkenti kastediyor. KLCC mesela Kuala Lumpur City Center manasında. İki isimli şehir mi oluyor diyordum, New York aklıma geldi.

Tam ekvator çizgisi üzerindeki bir nokta için gece gündüze eşittir. 12 saat gece, 12 saat gündüz yaşanır. Yıl boyu böyledir. Burası da enlem olarak ekvatora yakın olduğu için gece gündüze yakın seyrediyor. Yarım saat oynuyor. Kuzeye veya güneye gittikçe bu fark açılır. Onun için İzlanda'da yazın oruç tutanlara Allah kolaylık versin.

Güneş nerdeyse tam tepeden vuruyor. Tropik bir bölge. Yağmur bir başlıyor, sanırsın durmayacak ama öyle değil. 20 dakikayı geçmiyormuş. Uydu tasarlarken bütün bu detaylar lazım oluyor. Antenlerin elevasyon (elevation angle) açısı 75 derece civarında. Antenler nerdeyse tepeye baktığı için yağan yağmuru tahliye için ortasında delik var. Tam beklediğim gibi. Ayrıca bu açı dünyanın yuvarlak olduğunun da bir kanıtı. Aynı anten Ankara'da 38 derece elevasyon ile görüyor GEO yörüngedeki uyduyu. Burda kış yaşanmadığı için de-ice sistemlere ihtiyaç yok. Sıcaklık yıl boyu 20 derece üstünde.

İngilizlerin burda olduğunu söylemek lazım. Trafik soldan işliyor. Direksiyonlar sağda.

Gittiğimiz fuar DSA 2024. 1988'den beridir 18 defa yapılmış. Bu bölgedeki en büyük savunma fuarı. Amerika, Almanya, Fransa, İtalya firmaları vardı. Helikopter alımlarını çok kere Leonardo'dan yapmışlar. Şimdi 3 Anka için görüşmeler var. 2018'den beridir görüşmeler devam ediyor. Ürün satmak zor.

Benzer savunma fuarı IDEF, İstanbul'da tek yıllarda yapılıyor. 1993'ten beridir. Yani Malezya bu konuda da bizden önce davranmış. Gerçi aynı bölgeye hitap etmiyoruz. Bakalım gelecek seneye IDEF'in yeri de değişiyor. Daha uygun bir yer halledildi. TÜYAP'a kadar gitmeyeceğiz.

Fuarın yapıldığı yer MITEC. Malaysia International Trade and Exhibition Center kelimelerinin kısaltması. Çevrede genişleme projesi başlamış, dolayısıyla girişte yol inşaatından dolayı trafik oluyordu.

Bu ülkede güvenlik personeli silah taşımıyor. Çok az insanda var. Silah taşımak suç, dediler. AVM'ler girişinde güvenlik yok. Elini kolunu sallayarak giriyorsun.

Bir gün IIUM (International Islamic University of Malaysia) üniversitesini ziyaret ettik. 25.000 kadar öğrencisi var. ODTÜ büyüklüğünde bir üniversite. Mühendislik fakültesi dekanı ve ekibi ile toplantı yaptık. Küçük rüzgâr tüneli var. Aerodinamik konusunda tecrübeliler. Üniversitenin isminden sanırsınız islami ilimleri çalışıyorlar. İslami bankacılık, islam hukuku, ... vs. Bu konular var ama yanında sağlam mühendislik konuları da var. Bir de Ahmet Davutoğlu geçmişte (1990) burda görev yapmıştı. Ayrıca İbrahim Kalın yüksek lisansını burda yaptı. Ezher’e rakip olacak demişler, olması mümkün mü? Biri kurulmuş 1000 yıl önce, diğeri daha yeni çıkıyor. Kuruluşu 1983.

Şimdiki Malezya büyükelçimiz Emir Salim Yüksel. Fuar boyunca bizimle çok ilgilendi. Eski büyükelçi Merve Kavakçı idi. Burda çok aktif olmuş. Hakkında güzel şeyler duyduk. Şimdiki büyükelçimiz de takdiri hak ediyor.

Fuara katılım üst düzeydi. Başbakan ve bakanlar katıldı. İçişleri bakanı ve savunma bakanı ilk akşam resepsiyon verdiler.

Bundan bir sene kadar önce University Malaya, YÖK'ten uydu konusunda bir isim istemişti. Onlar da sağolsunlar benim ismimi bildirmişlerdi. O gün bugündür bir ses çıkmadı. Measat ile toplantıda uydu teknolojileri konusunda biz iyiyiz, beraber çalışabiliriz, dedik. Bundan birkaç ay önce bizden küçük bir görüntü uydusu teklifi aldılar.

Fuara Pakistan ve Endonezya ve çevre ülkelerin üst düzey yetkilileri de geldi. Gökbey helikopteri ile ilgilenen epey vardı. Sertifikasyon istiyorlar. Uluslararası sertifika almak zor. Bu işte ipe un sererler. Ülkeden direk almak daha iyi. Bakalım, halledeceğiz inşaallah.

Bu ülkede elektronik Türkiye'ye göre biraz daha ucuz. Arabalar ucuz, vergiler az (%1 civarı). Petrol ucuz. Ülkenin gelirlerinin büyük kısmı gaz ve petrol.

TUSAŞ'ın burda tasarım ofisi var. Yaklaşık 120 çalışan var. Ayrıca komşu ülke Endonezya'da da böyle bir ofisimiz var.

Biz fuardayken Ankara’da Kaan savaş uçağımız ikinci uçuşunu yaptı, ses buralara kadar geldi.

Measat Uydu Operatörü

1992'de kurulmuş bir uydu operatörü. GEO uydular işletiyor. Sadece kendi ülkelerine değil, çevredeki ülkelere de hizmet veriyorlar. Uydunun bir tanesi ilgimizi çekti. Africasat-1a. Bu uydu 46 derece Doğu boylamında konuşlanmış bir GEO uydu. Avrupa, Asya ve Afrika'nın bir kısmını kapsıyor. Azerbaycan ile birlikte işletiyorlar. Bir yer istasyonu Bakü'de, bir tanesi Kuala Lumpur'da. Azerbaycan'daki pazarlama ismi Azerspace-1 uydusu. 2013'te fırlatılmış ve Orbital Sciences firması tarafından yapılmış bir uydu. Measat'ın tamamen kendine ait uyduları ise MEASAT-1, 2, 3a, 3b, 5 diye gidiyor. Bu uyduları Airbus ve Orbital yapmış.

MEASAT ismi nerden geliyor? Malaysia East Asia Satellite kelimelerinden.

Yerdeki DTH (Direct-to-Home) kullanıcı antenlerinin çapını sordum. Beklentim biraz büyük çapta olması idi. Çünkü burası Türkiye’ye göre daha yağmurlu. Bu tip antenler Türkiye'de 45 cm veya 60 cm oluyor. Bunlarda da 60 cm imiş. Yağmurdan dolayı daha büyük çap demek yayın kesilmemesi demek. Ancak EIRP değeri 57-58 dBW. Bizim değerlerden yüksek. Yerde anten makul çapta kalırken yukardan daha fazla güç basıyor.

130 derece doğu boylamında (Japonyanın öbür tarafı) bir uydu daha işletiyorlar. Bu uyduya erişimleri ise ufuk açısına yakın. 20 derece altında. Bazen alışta sorun çıkyor dediler. Kapsama alanı Avustralya. Pazarlama faaliyetlerini takdir ettim.

MYSA (Malezya Uzay Ajansı)

Bilim, Teknoloji ve Yenilikçilik bakanlığı altında bir uzay ajansı. İki kurumun birleşmesi ile 2019'da oluşturulmuş. 2022'de uzay kanunu meclislerinden geçmiş.

Bir ortopedi cerrahı olan Şeyh Muszaphar Shukor onların astronotu ve 2007 yılında Ruslar kanalıyla uzaya gitmişti. Türksat bu arkadaşı bir konuşma için davet etmişti. O dönemde yurt dışında olduğum için tanışma fırsatım olmamıştı.

Hülasa-i kelam: Malezya iş birliğini artırmamız gereken bir coğrafya.