“Hayat iki tarafı keskin bıçak gibidir. Neresine dokunsanız canınız yanar...Nice insan var kimsesiz, çaresiz ve yalnız... Kimi bakıma muhtaç, kiminin işe ihtiyacı var... SODES bu projeyle sorunlara doğru çözümler üretmenin gayretinde birbirine ihtiyaç duyan kişileri bir araya getirdi.

İki yönlü bir proje Yalnız Değilsiniz. Hedef; Erzincan’da bakıma muhtaç, yaşlı, hasta kadınlara evde bakım hizmeti verilirken, işe ihtiyacı olan kadınları da bu konuda eğiterek onlara iş imkânı sağlamak. Projeden faydalananlar da proje sorumluları da kadınlardan oluşuyor. (…)

Her iki kesim için de çok önemli bir proje. Hasta ve yaşlı bakımını sağlayan faydalanıcılar hem sertifika sahibi oldular hem de bir süre iş sahibi. Diğer faydalanıcı grubunu proje daha fazla mutlu etmiş. 91 yaşında bir faydalanıcının sözleri bunu ifade etmeye yetiyor: “Hiçbir şey istemiyorum! Kapımı açıp nasıl olduğumu sorun yeter, 10 yıldır neredeydiniz? Her bayram gözlerim yollarda kaldı ne gelen ne giden” diyor ağıtlar yakarak...

Bir yürüme engelli faydalanıcı hasta bakıcıları görünce inanılmaz bir sevgi gösterisinde bulunarak; “Gelmenize o kadar sevindim ki! Ben yıllardır evden çıkmadım. Onlar sayesinde dışarı çıkıyorum, geziyorum, hava alıyorum, alışveriş yapıyorum” diyor.

Unutmayalım bir gün biz de yaşlanacağız ve hastalıklar bizim de kapımızı çalabilir. Onları şimdiden anlamak ve destek olmak gerektiğini düşünen SODES, bu projeyle yalnız bırakılmış, bir kenara itilmiş, çaresiz insanlar için büyük bir hizmet vermiş. Üstelik işe ihtiyacı olan kadınları da unutmadan...”

…

Bu satırları, Kalkınma Bakanlığı tarafından uygulanan Sosyal Destek Programı (SODES) çalışmalarını anlatan kitaptan aktardık. Erzincan’da uygulanan “Yalnız Değilsiniz” projesi bu satırlarla özetletmiş.

Sosyal Destek Programı (SODES), sosyal içerme, kültür-sanat- spor ve istihdam bileşenleri altında, kamu kuruluşları ve sivil toplum kuruluşlarınca yürütülen projeler yoluyla toplumun dezavantajlı kesimlerine yönelik çeşitli projelerin desteklenmesini amaçlamaktadır. SODES ilk kez 2008 yılında GAP Bölgesi’nde uygulanmaya başlamış. Programa, 2010 yılında DAP illeri de dâhil edilerek 25 ile ulaşılmış ve 2011 yılında 5 ilin de pilot uygulama illeri olarak Programa dâhil edilmesiyle il sayısı 30’a ulaşmış. 2013 yılından itibaren 4 il daha kapsama alınarak Program kapsamındaki il sayısı 34e çıkarılmış.

Bakanlık, SODES’in en önemli amacını uygulandığı yerlerdeki dezavantajlı kesimlerin beşeri sermayesini güçlendirmek ve toplumsal bütünleşme sürecine destek olmak diye tanımlamakta. SODES, istihdam, sosyal içerme, kültür, sanat ve spor alanlarında; yerel düzeyde hazırlanan ve uygulanan projelerden oluşan, il düzeyinde Valiliklerin koordinasyonunda yürütülen, uygulama sürecinde yerel aktörlerin geniş bir biçimde yetkilendirildiği insan odaklı bir program. Programın kapsadığı nüfus kesimleri, özellikle yoksulluk ve sosyal imkânlara erişimde sıkıntı yaşayan; çocuklar, gençler, kadınlar, işsizler, yoksullar, göç etmişler, engelliler ve kentlerin gecekondu bölgelerinde yaşayan bireyler ve gruplar. Bu kapsamda, SODES ile 2008-2012 yılları arasında toplam bütçesi yaklaşık 674,4 milyon TL olan 5.792 adet proje desteklenmiş.

Kalkınma Bakanlığı, SODES projelerinin verimliliğini profesyonel bir kuruluş aracılığıyla araştırmış. Sonuçları, düzenlenen bir programla geçtiğimiz Cuma günü bir grup STK yetkilisinin de içinde bulunduğu davetlilerle paylaştı. Gerçekleştirilen çalıştayda SODES uygulamalarının güçlü ve aksayan yönleri tartışıldı.

SODES projelerinde sağlanan bütçelerle kurumların kendi kuruluş amaçlarını gerçekleştirmelerine imkân verildiği düşünülmekte. Bu durum özellikle STK’lar için geçerli olmakla beraber, kamu kuruluşları için de geçerli. Bu bütçeler sadece projelerin uygulanmasına değil, kendi kurumsal kapasitelerinin iyileş­tirilmesine, böylece de kurumsallaşma süreçlerine ciddi katkıda bulunmakta. Buna ek olarak, SODES kurumların sadece fiziksel şartlarının iyileştirilmesine değil, kurumların çalışanlarının daha kalifiye ki­şiler olmasına da katkıda bulunabilmekte.

SODES projelerinin kurumlarla ilgili olarak en sık bahsedilen fayda, kurumlarda proje yürütme kültürü oluşturulmuş olması; bu değerlendirme hem kamu kurumlan hem de STK’lar için yapılıyor. Örneğin SODES ile gelişen bu proje kültürü sayesinde kendilerine daha fazla güven duymaya başladıkları ve AB projeleri gibi diğer projelere başvuruda bulundukları gözlemlenmiş.

Bununla birlikte STK’lar açısından bakıldığında, illerde STK sayısında artış olduğu dile getirilmekte. İllerdeki STK’ların gelişmesi, yaygınlaşması ve güçlenmesi SODES’in önemli bir fonksiyonu olarak değer­lendirilmekte. Bu artışın en önemli nedenlerinden biri, finansal kaynak sayesinde STK’ların daha rahat projeler geliştirebilmeleri olarak tanımlanmakta.

Uygulamanın içinde yer alan vali yardımcıları tüm bu süreçlerin aslında sivil toplum anlayışına katkıda bulunduğunu ve sivil toplumu güçlendirdiğini de vurgulamakta.

SODES’in projelere katılan kişilerde meydana getirdiği memnuniyet ve olumlu etkiler göz önüne alındığında devamlılığı faydalı olacaktır.

İyi örneklerin sayısının yüksekliği ve etkinliğinin her geçen gün artıyor olması, SODES çalışmalarının diğer bölgelerde de yapılması gerektiğini göstermekte. Buradaki iyi uygulamaların başka illere de örnek teşkil edebileceği göz önünde bulundurulmalı.

SODES projelerindeki yararlanıcıların büyük çoğunluğunu çocuklar ve gençler ile kadınlar oluşturmakta. Ülkemizin nüfusunun yarısına yakınının genç nüfustan oluştuğu düşünüldüğünde hedef kitlenin doğru olduğu gözlenmekte. Çocuklara ve gençlere yönelik projeler eğitim seviyesine ve sosyal gelişmeye de katkı yapmakta.

SODES projeleri, uygulandığı her ilde farklı isimlerle ve değişik alanlarda uygulanıyor. Mersin’de gençlerin tekne yapımını hedefleyen projenin adı; “Ekmeğini Denizden Kazan”. Tunceli’de kadınlara meslek öğretip istihdama katkı sağlamayı hedefleyen proje ise “Üretmek Güçlenmektir” adıyla yola çıkmış. Siirt’te ise, unutulmaya yüz tutan bir geleneği canlandırmak, 500 yıllık bir kültürü, şalşepik kumaşı üretimini yaşatmak için “Dokuyarak Yaşatalım” projesi uygulanmış.

SODES, binlerce dezavantajlı vatandaşımızın yüzünü güldürmüş ve kendilerini daha değerli, daha iyi hissetmelerine vesile olmuş bir uygulamanın adı. Bu uygulamayı başlatan ve yürütenleri, emeği geçen herkesi, başta Başbakan Erdoğan olmak üzere, Kalkınma Bakanı Sayın Cevdet Yılmaz’ın şahsında tebrik ediyorum.

gumuslale@gmail.com