Gaflet, kelime manası itibariyle dikkatsizlik ve etrafında olup bitenlerin farkında olmamak demektir. Kalp hastalığı olarak ele alındığında ise, mühim olan şeylere karşı umursamaz duruşa denir. Yani sonuçları itibariyle sonsuz önem taşıyan meseleleri unutup, dünya işlerine ve zevklerine fazlaca dalmak ve bilinçsizce yaşamaktır.

İnsan nisyanla maluldür denir ya ... unutur. Var oluş sebebini unutur, görevlerini unutur, dünyanın geçiciliğini unutur ... Sonuçları sebebiyle gafletin en vahim şekli de zaten insanın yaratılış amacından, Allah'ın (cc) emir ve yasaklarından, kendi mesuliyetinden, kıyamet gününden, hesap gününden gafil olarak yaşamasıdır.

'' ... Kalbini, Bizi anmaktan gafil kıldığımız, keyfinin ardına düşmüş ve işi aşırılık olmuş kimseye uyma! '' (Kehf 18:28)

Düşünen her insan zaten var oluş amacını merak eder ve bulmaya çalışır. Bunun, Allah'a (cc) ibadetten başka birşey olmadığını bulan insan da günlük yaşantısına devam ederken her an ve her konuda Allah'ın (cc) emir ve yasaklarını ölçü almaya çalışır.

Zekat üzerine farz olmadan önce zekatla ilgili emir ve yasakları öğrenir; yolculuğa çıkmayı düşündüğünde yolculuğun hangi şartlarda caiz olduğundan başlayarak yolculuk esnasında geçerli olan ruhsatlara kadar her şeyi öğrenir; evlenmeye karar verdiğinde  her şeyden önce Allah'ın (cc) belirlediği haklarını ve görevlerini öğrenir; vs.

Bunları öğrenmeden Allah'ın (cc) istediği gibi bir yaşam sürmenin mümkün olmadığını bilir. Böylece Allah'ı (cc) ve emirlerini saydığını ortaya koymuş olur. Sadece O'ndan mutluluk, güven, kazanç ve hayır istemeye gelince değil de her an saydığını ...

Yıllarca öğrenmeyerek içinde kalınan bu gaflet yüzünden işlenen günahların kolayca silineceğini beklemek kendi kendini kandırmak olsa gerek. Bu nedenle çocukların bu bilgileri erken yaşlarda öğrenmeleri çok önemli. Pek az insan çocuklarına evde düzenli olarak günlük dersler verdiğine göre, çocuklar bu bilgileri veren eğitim kurumlarına gönderilmeli. Testlerde iki soru daha fazla çözsün diye, kurbağanın sindirim sistemini öğrenmek üzere okul sonrası ve hafta sonlarında farklı farklı öğretim kurumlarına gönderilir çocuklar, ama nedense dini bilgileri öğrenmeleri için bir yere gönderilmezler. Halbuki, unutmamak gerekir ki her çocuk, birilerinin evladı olmaktan önce Allah'ın (cc) kulu ve öncelikle O'na karşı sorumlu.

Bazen de 'içinde varsa yapar' denir ve böylece eğitme sorumluluğundan kurtulmaya çalışılır. Halbuki Allah (cc) her insanı zaten İslam fıtratı üzerine yaratmıştır. Ondan sonra çocuğun eğitimini sağlama görevi artık anne-babanındır. 'Çocuk sevgisi başka şeye benzemez, sonsuzdur' derler ama görünen o ki pek çok kez o kadar da sonsuz olmuyormuş, bu dünyanın sınırlarını aşmıyormuş, çocukların kemiklerine yatırım yapmaktan öteye gitmiyormuş ...

Emir ve yasakları bilen insan bütün öğrendiklerini uygulamasa bile en azından kendi kendine hüküm vermeye kalkmaz. Hiçbir bilgiye ve delile dayandırmadan 'bence bunda bir mahzur yoktur' diyerek rolleri karıştırmaz[1]. Çünkü kuralları ancak Allah (cc) koyar, ruhsatları O belirler ... bize de 'işittik ve itaat ettik' demek düşer.

'' Eğer yine çağrına uymazlarsa, artık bil ki, onlar sadece kendi heveslerinin peşinde gidiyorlar. Allah tarafından bir doğru delil olmaksızın sırf kendi hevesleri peşinde giden kimselerden daha şaşkın kim olabilir?..''  (Kasas 28:50)

Allah (cc) kullarına kolaylık sağlamayı irade etmiştir ve bundan dolayı bütün emir ve yasaklarında hikmetler vardır. İnsanlar olarak algılarımız sınırlı olduğundan, hepimiz her hikmeti aynı anda ve aynı açıklıkla kavrayamayız. Ölüm yaratılışın gerçekleri ile aramızda bir engel gibidir çünkü. İman ve itaat zaten görmediğimize inanmak ve gereğini yapmak demektir. Gelmiş geçmiş bütün peygamberler hep bu mesajla gelmişlerdir. Bu gerçeklerden gafil olarak yaşadıkça gafletimiz artar, çünkü:

'' Allah, kalplerini ve kulaklarını mühürlemiş; gözlerine de bir perde inmiştir. Bunların hakkı pek büyük bir azaptır. '' (Bakara 2:7)

Gafletin en büyük zararı o halde, eşyayı olduğu gibi görememektir. İlahi işaretleri, hikmetleri, delilleri görmemizi engelleyen bir yaşayız tarzı seçmektir. Peygamber Efendimiz'in (s.a.v.) duası bu bağlamda çok anlamlıdır:

'' Allah'ım, bize hakkı hak olarak göster ve ona tabi olmak nasip eyle. Batılı da batıl olarak göster ve ondan sakınmak nasip eyle. ''

Tedavi:

Gaflet unutmak demek olduğuna göre, hatırlamak gaflet hastalığına karşı başlıca tedavi yöntemidir. Hatırlamak için aşağıda sayılan noktalara dikkat etmek faydalı olacaktır.

-         Dindar insanlarla beraber bulunmak ve salih insanları ziyaret etmek. Dindar insanlarla beraber bulunmak, bize bildiklerimizi doğrulamak, bilmediklerimizi öğrenmek, ihmal ettiğimiz konuların farkına varmak ve hatırlamak, hatalarımızı görmek için fırsatlar sunar. Gafil olan insanlarla beraber bulunmak da, tam aksine, bize Allah'ı (cc) unutturur ve dünyaya fazlaca bağlanmaya sevk eder.

Salih olan insanları ziyaret edip onlardan ilim ve dua almak da çok faydalıdır. Ne yazık ki günümüzde (yine dini bilgilerimiz yeterli olmadığı için) bu bile çok zorlaştı. Salih insanları şarlatanlardan ayırt edemez hale geldik. Salih insan, kalbi ve karakteri sağlam, Allah'ın (cc) emirlerine uyan, yasaklarından kaçınan, yani kendi isteklerini Allah'ın (cc) isteklerinin önüne geçirmeyen insandır. Yalan söylemez ve hile yapmaz.

-         İstiğfar çekmek. Peygamber Efendimiz'in (s.a.v.) sünnetine uygun olarak, günde en azından 70 veya 100 kere istiğfar çekmek, yani geçmiş hatalarımızı hatırlayarak bir daha işlememek üzere Allah'a (cc) tövbe etmek.

-         Kuran okumak. Meali üzerinde düşünerek (tefekkür) Kur'an okumak kalbi uyandırır ve canlandırır, çünkü insana yaratılışın gerçeklerini hatırlatır. Manasını bilmeden okumak da tabii ki çok faydalıdır, çünkü Allah (cc) indirdiği kitabı için şöyle demektedir:

'' Ey insanlar, işte size Rabbinzden bir öğüt, gönüller derdine bir şifa ve mü'minler için bir hidayet ve rahmet geldi. '' (Yunus 10:57)

Alimler günde en azından bir cüz (20 sayfa) okumayı tavsiye etmişlerdir. Buna imkan olmuyorsa, sabah namazından sonra Yasin suresini, akşam namazından sonra Vakıa suresini, yatsı namazından sonra Mülk ( Tebareke) suresini okumak ruh için çok faydalıdır. 

-         Salavat getirmek. Birçok alim, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) için getirilen salavatların ruhu temizlediği görüşündedir. Peygamber'i (s.a.v.) hatırlamak, yaşantısını öğrenmek, olaylar karşısında verdiği tepkileri bilmek, vs. kendi yaşantımızda yol gösterici olmaları bakımından çok önemlidir.

Aslında her insan eninde sonunda, yani ölüm gelince, gaflet hastalığından kurtulacaktır ... isterse gafleti dağlar kadar olmuş olsun:

"Andolsun ki, sen bundan bir gaflet içindeydin, şimdi senden perdeni açtık. Artık bugün gözün keskindir." (Kaf 50:22)

Mühim olan bu hastalıktan bu dünyada kurtulmaktır. Çünkü biz başka değil, ancak Allah'ı (c.c.) bilmek ve anmak (zikretmek) için yaratıldık NOKTA

Kaynak: Purification of the Heart. Hamza Yusuf. Starlatch Press, pp. 115-121.