Artık herkesin malumu olan bir ekonomik kriz var dünyada. Başlıca sebepleri kırılan tedarik zinciri, pandemi sürecinde basılan ve karşılıksız dağıtılan aşırı miktarda paranın oluşturduğu enflasyon, ve istikrarsız bir ortam yaratan savaşlar.

Örnek olarak yaşadığım ülke olan ABD’deki ekonomik krizi rakamlarla özet olarak anlatmaya çalışayım. 2022 yılı başladığından bu yana:

• S&P 500 Amerikan Borsa Endeksi 20% değer kaybetti.
• Tahvil fiyatları %15 düştü.
• Bitcoin %60 değer kaybetti.
• Mortgage faiz oranları 2 katını geçti. Sene başında 30-yıl mortgage faiz oranı %3 civarındaydı. Şimdilerde %6’yı geçti.
• Ev satışları geçen seneye nazaran %31 düştü ki ekonomistler sadece %4 bir düşme bekliyordu.
• Yükselen mortgage faiz oranları ve enflasyon rakamlarının çok altında kalan maaş zamları sonucunda vatandaşların ev alım gücü yaklaşık 100.000 Dolar azaldı. Yani birisi eskiden 500.000 Dolar ev kredisi çekebilirken artık sadece 400.000 Dolar çekebiliyor. Pratik bir hesaba göre mortgage faiz oranı %1 arttığında alım gücü %10 azalıyor.
• Azalan satışlar ve yükselen mortgage faizlerine rağmen ev fiyatları ciddi bir düşüş göstermedi. En önemli sebebi satılık ev envanterinin hala düşük olması çünkü kimse çok daha önce aldığı düşük faizli mortgage kredisinden vazgeçmek istemiyor.

2023 yılında bu global krizin derinleşeceği, yani piyasaların iyice durgunlaşacağı, işsizliğin artacağı, emlak fiyatlarının çakılacağı, vesaire gibi olumsuzlukların yaşanması ihtimali var.

Tüm bu veriler bir resesyonu tarif ediyor çünkü resesyonlar ekonomik çıktının, tüketici talebinin ve istihdamın aynı anda negatife dönmesiyle olur. Çağımızda resesyonlar ortalama 10 ay kadar sürüyor ve fakat etkileri senelerce hissedilebiliyor.

Peki resesyondan en az zararla kurtulmak ve hatta fırsata çevirebilmek için neler yapabiliriz biraz da ondan bahis edelim.

1. Resesyonla birlikte işsizlik artacak gibi görünüyor. Bu da işimizi kaybetme ihtimalimiz var demek. Bu yüzden çalıştığımız iş yerinde vazgeçilmez bir eleman olduğumuzu yeniden iş yeri sahiplerine, çalıştığımız firmaya göstermemiz, ve eğer birisi işten çıkarılacaksa o ben olmayayım şeklinde bir güven telkin etmek için daha fazla ve iştahlı çalışmalıyız.
2. Bir kenar “acil durum fonu” ayıralım. Çünkü resesyon geldiği zaman paraya ihtiyacımız olabilir. Yatırım tavsiyesi değildir ama şu anda düşük fiyatlarda olan altın ve gümüş almayı düşünebilirsiniz. Özellikle altını çok az yer kapladığı için her yere taşıyabilir, saklayabilir, veya daha güvenli olsun derseniz banka kasasına koyabilirsiniz. Daha önceki yazılarımda anlattığım gibi hemen hemen tüm Merkez Bankaları açıktan veya gizliden fiziki altın topluyor.
3. Elinizin altında nakit veya hemen nakte çevirebilecek varlıklarınız olsun. Çünkü resesyon ile birlikte alım fırsatları çıkabilir. Biliyorsunuz bir mal alırken kazanılır.
4. Lüksten uzak durmalı, elzem olanla idare etmeli ve en önemlisi tasarruf yapmalıyız. Unutmayalım ki hiçbir hükümet ekonomik krizi düzeltmek için “kemer sıkma” metodunu uygulamayacak çünkü sıkılan kemer seçim kazandırmaz. O yüzden kemer sıkma işini kendimiz yapmalıyız.

Artık öngörmeyin, hazırlanın. Gelin bizler de hazırlıklı olalım.