Ah bu Önyargılarımız! Ömür boyu hayata, olaylara, hadiselere şaşı bakmamıza sebep olan numarası bozuk gözlüklerimiz.

Hayat merdiveninin ilk basamaklarına adım attığımız ilk dönemde, herşeyi bildiğini zannettiğimiz annelerimizin, babalarımızın, abi, abla ve yakın çevremizin etkisi ile oluşan ve çocukluk dönemimizin o saf, o temiz, o pürüzsüz zihin ve duygu dünyamızı istila edip zaman içinde katmerleşen eksik, yanlı, yanıltıcı bilgiler ve bu bilgilerin idraklerimize giydirdikleri yalan yanlış, değişmez genelleme buzullarımız: "Kadınlar böyle, erkekler şöyle, zenginler böyle fakirler şöyle, eskiler iyi. yeniler kötü, halk böyle istiyor, MİLLET şöyle diyor, falan ırk iyi falan kavim kötü..." .Önyargılarımız düşüncelerimize vurulan kırılmaz bukağılar, genellemelerimiz fikirlerimize takılan eskimez kelepçelerdir.

ÇOCUKLUK DEVRESİ ÇOK ÖNEMLİ

Dini, siyasi, ideolojik, psikolojik, sosyolojik inanç ve düşüncelerimiz nasıl oluşuyor? Fikirlerimiz, zevklerimiz, değer yargılarımız hangi saikler neticesinde vücut buluyor?Karakterimizin, huylarımızın, bir kısmı doğuştandır yani ırsidir. Buna "kalıtımsal" da deniyor. Doğuştan getirdiğimiz bu değerlere sonradan ailemizden, çevremizden, okulumuzdan, arkadaşlarımızdan, okuduğumuz kitaplardan, dinlediğimiz sohbetlerden edindiğimiz bilgilerden ve yaşadığımız duygulardan eklemeler oluyor. Böylece manevi dünyamız, fikir alemimiz, düşünce iklimimiz oluşuyor. Bu sebeptendir ki karakterimizin oluşmasında en etkili dönem olan " çocukluk evresi" pek mühimdir. Bu dönemi iyi bir aile, İyi bir çevre, İyi bir arkadaş ortamı içinde geçiren çocuklar daha şanslıdırlar. Çünkü böyleleri çocukluktan itibaren hayatın yıkıcı ve bozucu fırtınalarına karşı ellerine çok sağlam ve pek muhkem kalkanlar almış oluyorlar. Aksi durumda ise yani hayata çocukluğundan itibaren "kalkansız ve savunmasız" bir şekilde mücadele arenasına giren gençler, çocuklar, hayatta karşılaştıkları ilk yıkıcı fikir hamlesine, ilk yakıcı düşünce hücumuna karşı koyamayıp ölümcül darbelere maruz kalıyorlar. Ve mazallah bu darbeler neticesinde de hem bu dünyalarını hem de ebedi hayatlarını hüsrana uğratıyorlar. Çocukluğu ve gençliği hakikat ikliminden Irak, ümran ve irfan mevsiminden cüda bir insanın bu dünyada varacağı menzil ancak ve ancak 'Önyargılar Hanı ' veya "yanlış genellemeler otağı' olacaktır. Maalesef günümüzde dünyada ve ülkemizde insanların bir çoğu (işte bir genelleme daha) bu yanlış yollardan gittikleri için Önyargı hastalığına (aha bir ön yargı daha) tutulacaklardır.

BİR KAÇ MİSAL

Mevzuyu birkaç misal ile anlaşılır hale getirelim: (affedersiniz misallerden evvel şunu da, belirtmem gerek. Allah'u Teala her insanı farklı özellikte yaratmıştır. Aynı dönemde, aynı ülkede yaşayan, aynı dinden olan, aynı mezhebe bağlanan, hatta aynı ailede büyüyen, aynı karından doğan kardeşler bile (ikizler dahil) huy olarak, karakter olarak birbirinden farklıdırlar. Bu gerçekten dolayıdır ki insanların değişik huy ve karakterde olmaları, hadiselere farklı yaklaşmaları, olayları, olguları farklı algılamaları çok normaldir. Bu nedenle genellemelerimiz çoğu zaman yanlıştır. Önyargılar ve genellemeler neticesinde insanların çoğu hayatları boyunca yanlışlara düşmekten kendilerini kurtaramazlar)

Okuduğumuz kitaplarda, dinlediğimiz sohbetlerde. televizyonda yapılan tartışmalarda, gazete ve TV haberlerinde, günlük münakaşalarımızda önyargılarımızın esiri olduğumuzdan bol bol genellemer yapar ve çoğu kez de yanlışa düşeriz. Mesela, Batı ile ilgili olumlu veya olumsuz, bir değerlendirme yapan bir konuşmacı veya yazar, "Batı böyledir, batı şöyledir dediği anda koskoca bir Avrupa'yı (ve dahi Amerika'yı) tek bir cümleye sığdırma gafletine düşmüştür. Çünkü Batı dediğimiz zaman bu Medeniyeti oluşturan Eski Yunan Medeniyetini, Roma medeniyetini, Rönesansı, Reform'u, Hıristiyanlığı... Avrupada yaşayan birbirinden çok farklı ırk ve coğrafyalardaki insanları devletleri milletleri bir tek kalıba sığdırma yanlışına düşmüş oluyor. Fransızlar, Almanlar, İtalyanlar, İspanyollar... Hepsi ayrı birer ırk, hepsi inanç ve kültürel yönden birbirinden çok farklı.

MİLYONLARI BİR KALIBA SIĞDIRMAK

Tersini düşünelim Batılılar Müslümanlar için, "Müslümanlar şöyledir, Müslümanlar böyledir" dediklerinde, 52 İslam ülkesinde 2 milyara yakın bir nüfusu, dört beş ayrı kıtada, 52 ayrı ülkede barınan , onlarca ayrı ırk mezhep ve tarikate ayrılmış insanı bir kalıba sığdırma yanlışına düşüyorlar. ( Burada söylediğimiz "" şöyledirler" "böyledirler" değerlendirmelerini hem iyi, hem kötü anlamda değerlendirebiliriz)

Daha yakından misaller verelim: Türkiye'mizde insanlarımız 82 vilayet, 973 ilçe, 32.065 mahalle, 18.201 köy de yaşamaktadırlar. 85 milyona yakın insanımızın etnik yapıları, dinleri, mezhepleri, siyasi görüşleri, ideolojileri, hayata bakışları, kültürel ve sosyal yapıları farklı farklıdır. Mesela, '.. Erzurumlular şöyledir, Konyalılar böyledir, İzmirliler şöyledir, Kayserililer böyledir...' (olumlu veya olumsuz bir yargı) dediğimizde yanlış bir değerlendirme yapmış oluyoruz. Çünkü bu şehirlerde yaşayan milyonlarca insanı aynı kalıba sokmak batıl bir durumdur. Başka bir örnek, "Ak partililer şöyledir, CHP'liler böyledir, sağcılar şöyledir, solcular böyledir..." Yanlış çünkü. Bu partilere ve görüşlere sahip milyonlarca insan var ve bunların hepsinin ayrı huyu, hepsinin farklı karakteri vardır.

Yazımı şöyle tamamlamak istiyorum : Yetiştiğimiz ortam ve çevremiz iyi, güzel, hakikati ölçü alan bir ortam değilse,okuduklarımız, dinlediklerimiz, gördüklerimiz hakikate aykırı ses ve görüntülerden oluşuyorsa fikirlerimiz, değer yargılarımız, ölçülerimiz genellikle bizi yanlışa sürükleyecektir. Sürüklendiğimiz bu mevsimde bizi yanlış genellemelere, bu yanlış genellemelerde bizi fasit bir önyargıya mahküm edecektir. Bu mahkumiyet ise bizim (mazallah) hem bu dünya da, hem de ebedi alem de hüsrana uğramamıza sebebiyet verecektir.

Önyargılardan ve yanlış genellemelerden kurtulmamız dilek ve temennisi ile muhabbetlerimi sunarım.