PEW Araştırma grubunun periyodik olarak yaptığı “The Pew Global Attitudes Project” (Küresel Tutumlar projesi) isimli araştırmanın 2011 sonuçları Türkiye ve diğer İslam ülke insanlarının bazı konulardaki tutumlarını karşılaştırmalı olarak göstermesi açısından sosyolojik bir araştırma niteliğindedir. Müslümanların büyük çoğunlukta olduğu 8 devletin yaklaşık her birinden 1000 kişiyle yüz yüze yapılan anketlerle yapılmış bir çalışma.

Bu araştırmadan çıkan temel sonuçları tek tek ele almaya çalışalım.

-Ürdün, Lübnan ve Pakistan gibi ülkelerin halkları. hükümetlerinin Amerikayla çok fazla ilişkiye girdiğini düşünmektedir. Bu ilişkinin niteliği ise daha çok Amerika’nın yürüttüğü politikaların tek taraflı olarak dayatılması şeklinde yorumlanmaktadır.

Türklerin % 26’sı hükümetlerinin Amerika ile aşırı işbirliği yaptığını düşünmektedir. Öte yandan aynıya yakın oran da Hükümetin Amerika ile yeterli işbirliği yapmadığını söylemektedir.
 -“Arab Baharı” diye adlandırılan ayaklanmalar Amerika’ya karşı negatif olan bakışı değiştirmemiş olup, Müslüman ülkelerin hemen hemen tamamı Arap ayaklanmalarını yüksek oranda ilginç ve heyecan verici olarak nitelemektedirler.

Arab dünyasının dışında Türklerin (% 78)’i Arap ülkelerindeki ayaklanmalarla ilgili haberleri takip ettiklerini ifade etmişlerdir. Arap ülkelerinin çoğunluğu ise bu ayaklanmaların ülkeleri ve Ortadoğu’ya demokrasi getireceği hususuna inanmaktadırlar.

 -Araştırma yapılan ülkelerin hemen hemen tamamında demokrasi devlet yönetimi açısından en iyi form olarak görülmekte, Lübnan, Ürtün ve Mısırlılar bu kanaatte en öndedirler. Özellikle Müslüman toplumlar din ve konuşma özgürlüğüne ve serbest seçimlere değer atfetmektedirler. Yine müslümanların çoğunluğu demokrasinin, güçlü liderden daha iyi bir şekilde milli sorunları çözmede işe yarayacağına inanmaktadırlar.  

Demokrasi hükümet yönetimi için tercih edilmesi gerekli yönetim olarak büyük oranda destek görmektedir. Lübnan (% 81), Ürtün (% 72), Mısır (% 71), Türkiye (% 66), Filistin (% 64) ve Endonezya (% 62)

Türkiye, Ürdün, Lübnan, Endonezya, Pakistan ve Filistinliler için en az yarısı ifade ve seçim özgürlüğü, cinsel eşitlik ve dinsel özgürlük demokrasi için çok önemli görülmektedir. Fakat demokrasi için en önemli unsurlar siyasi istikar ve ekonomik refah olarak görülmektedir.   

 -İslam’ın toplumda oynaması gereken rolüne ilişkin ülkelerin tutumları farklılık göstermektedir. Pakistan, Ürtün ve Mısır, Kur’an’ın öğretilerinin sıkı bir şekilde uygulanması gerektiğine inanmakta iken Türkiye, Lübnan, Endonezya ve Filistinliler için Kur’an öğretileri önemli olmakla birlikte devlet tarafından sıkı bir şekilde uygulanma talebi oranı oldukça düşük görünmektedir.

-Radikal grupları onaylama (Hamas, Hizbullah, Al-Kaide) anlamında da Pakistan’da destek yüksek miktarda iken, Türkiye (% 10, 5, 4) ve Lübnan gibi ülkelerde radikal gruplara destek çok küçük çıkmaktadır.

Arap ülkelerinde ve az da olsa Türkiye ve Endonezya’da  el-kaide için göreceli olarak bir destekten bahsetmek mümkünken Filistinlilerde bu destek (%28), Endonezyalılarda (% 21), Mısırlılar (% 21) görünmekte iken Türklerin ancak (% 4)’ü El-Kaideyi pozitif olarak görmektedir.

Uç örgütlere destek ve  intihar saldırıları çok az İslam toplumunda destek bulmaktadır. Al-Kaide çoğunluk ülkeleri tarafından negatif olarak görülmektedir. Yine müslüman devletler içerisinde Hamas, al-Fetih’e gore daha az popüler görülmektedir. Türkiye ise diğerlerinden biraz farklı olarak Hamas’a sempati az olmakla birlikte El-Fetih’den daha yüksek görünmektedir.

 -Bir çok ülke Amerika’yı ülkelerine potensiyel olarak askeri tehdit olarak görmektedirler. Türkler (% 59), Mısırlılar (% 54), Lübnanlıların (% 59) ve Endonezyalıların (% 71)’i Amerika’yı ülkeleri için bir gün askeri tehdit olarak görmektedirler.

Amerika’nın terörizmle mücadele adı altında sürdürdüğü savaşlara Ürdünlülerin (% 9), Türklerin ve Pakistanlıların (%14), Mısırlıların (%21) ve Lübnanlıların da (%35)’i destek vermektedir

(PEW RESEARCH CENTER Amerika’ya güven duyma oranları)

-Amerika’ya karşılaştırmalı olarak güven duygusuna baktığmızda Türkiye’de periyodik olarak bir düşüşün olduğu görülmektedir. Tablodandan görüldüğü gibi Amerika’nın en negatif görüldüğü ülkeler arasında Türkiye (% 10) ve Pakistan (% 11) başı çekmektedir.

Haftaya yazımızda Türklerin Amerika’ya güveninin periyodik olarak azalmasının sebeplerine sosyolojik analizler yaparak değinmeye çalışalım.