Şimdilerde 'internet' üzerinde kayak yaparken karşılaştığı her ilginç malzemeyi 'apartmak'ta hiçbir mahzur görmeyen tipler var; bazen tıpatıp benzeyen malzemeyi aynı gün farklı sütunlarda okuyorsunuz ya, sebebi budur...

1950'li yıllarda ülkemizde bir yerden diğerine gidiş zordu; Anadolu'da bir yerlerde yapılmış araştırmalara İstanbul'da ulaşılması beklenmezdi. Diyelim Gaziantep'te bir gazetede yayımlanmış yerel değerlerle ilgili bir araştırma, İstanbul'daki bir öğretim elemanının elinde kitaplık bir tez haline dönüştürülür, kimsenin ruhu duymazdı...

Gaziantep ve yerel değerler araştırması üzerinde boşuna durmadım; 'Çağının Tanığı Yüzyıllık Bir Çınar' unvanı lâyık görülüp hakkında saygı toplantısı düzenlenen Cahit Tanyol o yıllarda tam da bununla suçlanmıştı işte: Gaziantep'te görevli ilkokul öğretmeni Ömer Özbaş'ın çevresinde yaptığı bir araştırma yerel basında yayımlanmış, 'sosyolog' Cahit Tanyol çalışmayı kendisi yapmış gibi bir kitabında cömertçe kullanmıştı...

Kitabında ilkokul öğretmeninin araştırmasından hiç söz etmemiş, kitabı kaynak göstermemiş, hatta gazeteden alıp kullandığı kalabalık yüzlerin olduğu bir fotoğraftan Ömer Özbaş'ın yüzünü silebilmiş; yıllar sonra "Öğretmenin araştırması senden çok önce, bu nasıl iş?" diye soranlara, hiç umursamadan, "Ben o araştırmayı henüz ortaokulda öğrenciyken yaptım" diyebilmişti...

Ortaokul öğrencisiyken köylerde halk şiiri toplayan bir 'sosyolog'...

Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Ali Birinci'nin eklerle genişleterek yeniden yayımladığı (İlk basılış tarihi: 1963) 'Üniversitede İlim ve Ahlâk : Cahit Tanyol ve Sosyoloji' adlı kitapta (Vadi Yayınları, Ankara 2003), Turhan ve Ayda Yörükân, Cahit Tanyol'un ömür boyu sürdürdüğü 'sosyoloji' hocalığını ölçmeye yarayan pekçok örnek sunuyorlar; hem de kitaplarından geniş alıntılarla...

İlmi araştırmalarında kullandığı yabancı dili Fransızca Cahit Tanyol'un; kitaplarında o dilden yaptığı çeviriler de yer alıyor. Yörükân çifti, Tanyol'un Fransızca bilgisini şöyle sorguluyor: "Tanyol, Fransızcasının kifayetsizliği yüzünden, başka eserlerden tercüme etmek suretiyle kitabına aktarmış olduğu parçaların hemen hepsinde zincirleme bir takım hatalar yapmıştır. En basit gramer kaidelerinden dahi haberdar olmadığı için, bazı cümleleri yanlış, hatta kısmen ters anlamış; bazı cümlelerin sadece başını almış, sonunu yakıştırmış veya uydurmuş; bazan parçaları mânâyı bozacak şekilde noksan ve gelişigüzel kısaltmış; bazan da ses bakımından benzer kelimeleri birbirine karıştırmıştır."

Kitapta bu tespitin kanıtı olan sayısız çeviri hatası örneğine yer veriliyor...

Burada bir hatırlatma yapayım: Cahit Tanyol ile ilgili tespitler 1963 yılında kaleme alınmış bir kitaptan... Aradan geçen yaklaşık yarım asır boyunca muhatabı bu kitaptaki tespitleri yeyip yutmaktan başka bir şey yapmamış, kitabın 2003 yılındaki yeni baskısından sonra da suskun kalmıştır. Daha da önemlisi, ardından gelen çeyrek yüzyıl boyunca üniversitede öğretim üyeliğini sürdürmüş, ancak o süre içerisinde 'ilmi' olma iddialı başka kitap yazmamıştır...

1989 yılından beri ben de burada kendisinden söz ediyorum, yazdıklarıma herhangi bir itirazını bugüne kadar işitmedim.

Dikkatini bütünüyle 'irtica' üzerinde yoğunlaştırmıştır Cahit Tanyol; bunda hakkında kitap yazan çiftten Turhan Yörükân'ın babası Yusuf Ziya Yörükân'ın ilâhiyat profesörü olmasının etkisi olabilir mi?

Neyse... 1963 öncesi yayınlarından biri 'Örf ve Adetler Sosyolojisi' Tanyol'un; okullarda ders kitabı olarak da okutulmuş o dönemde... "Aman ha!" diyor Yörükân'lar; "Tanyol örf ve âdet kavramlarını bile bilmemektedir. Sosyoloji adı altında vermiş olduğu bilgiler oradan buradan aktarılmış, yanlış tercüme ve tefsir edilmiş karmakarışık ifadelerden öteye geçmez; okutulmaları mahzurludur. İlmi araştırma yazıları gerekli teorik ve metodolojik bilgilerden mahrum, plansız, harcıâlem ve yanlış bir yığın malzemeden ibarettir."

Ürperdiğinize eminim...

Tanyol'un arasanız bulamayacağınız kitaplarından biri 'Sosyal Ahlak' adını taşıyor. Yörükân'lar "Tanyol'un bu kitabının da ifadesi bozuk, anlaşılmaz ve mütenakızdır (çelişkili)" diye uyardıktan sonra ekliyorlar: "Tanyol bu kitabında da bazı yazarlardan zikretmeden parçalar almış ve bu parçaları yanlış tercüme etmiştir. (..) Bu kitabında da, hatta diğer eser ve yazılarından fazla iri iri lâflar etmiş; konunun anlaşılmasını güçleştirecek ve ilme yakışmayacak bozuk düzen bir edebiyat yapmış ve kavramları yerli yerinde kullanamamıştır."

Yine bu tespitleri destekleyecek kanıtlar, kanıtlar...