UYGUR AİLENİN MİSAFİRİ OLDUK

Farhat Bazakov, Bişkek Ceniz Aytmatov Kırgız-Türk Lisesi öğrencilerinden biri.Uygur Türkleri'nden. Akşam yedi gibi ailesine misafir olduk. Babası ticaretle uğraşıyor.Yaşadığı ev tipik bir Türk evi. Geniş bir avludan geçilip giriliyor eve. Ferhat'la tanışırken ben ve  arkadaşlarımın büyük bir kısmı onu bir yerlerden hatırladığımız hissine kapıldık. Bu sene yapılan Uluslararası Türkçe Olimpiyatları'nda "  Kolbastı" gurubunda Kırgızistan'ı temsil etmiş olduğu söylenince gerçek ortaya çıkmış oldu.

Bazakov ailesinin  kökeni Doğu Türkistan' a dayanıyor. Uygur Türkleri arasında  tanınmış, nüfuzlu ailelerden biri. Farhat'ın dedesi Nigmat Bazakov, Doğu Türkistan Cemaati lideri İsa Alptekin'in dava arkadaşlarından olup, Kırgızistan’daki Doğu Türkistan İttifak Derneği Başkanlığı'nı yapmış. Diğer bir ifadeyle Uygur diasporasının lideri. Ömrünü dünya'nın bir çok ülkesinde özellikle BM'de Uygur halkının özgürlüğünü savunarak geçirmiş. 2000 yılında Bişkek'te kimliği belirlenemeyen kişile tarafından saldırıya uğrayarak hayatını kaybetmiş.

Orta Asya'da yaşayan Türkler arasında tarihde ilk defa şehir  hayatına geçerek toplu olarak yaşamaya başlayanlar Uygurlar'dır. Daha sonraki yıllarda da kendine has kurmuş oldukları medeniyetle (uygarlıkla) diğer Türk halklarına da örnek olmuşlar.Uygur kelimesinin uygarlık kelimesinden  geldiğini  söyleyen rivayetlere de rastlıyoruz. Buna göre Uygur uygar, medeni insan manasına gelmektedir.

Atayurt'ta ister Kazaklar ve Kırgızlar olsun isterse  Özbekler hepsi de misafirlerine karşı son derece misafirperver ve cömertler. Uygurlara gelince onlar da daha farklı ve zengin  yemekleriyle diğerlerinden aşağı kalmıyorlar. Gündüz dostların akşam için veli ziyeretine gideceğiz, çok fazla yemeyin tavsiyesi üzerine çok fazla yememiştik. Aklımdan çıkmayan "ah keşke olsa da yesem" dediğim "lagman" ı  düşünürken gideceğimiz yerin bir Uygur ailesi olacağını duyunca şanslı olduğumu düşündüm. Uzun yıllar lezzetini özlediğim lagmanı yeme fırsatıı yakalamıştım. Her türlü yemeğin olduğu o zengin sofranın en güzel yemeği lagmandan başkası değildi. Yemeğin dışında  çubuk şeklinde bir tür galeta olan Sangza'yı da çok sevdik.Sangza bayramlarda ve düğünlerde özel yapılan bir yiyecek.Yapımında en iyi un kullanılıyor. Rutubetsiz bir ortamda bir yıl boyunca kalabilme özelliği var.

Lagman, Uygur milli yemeklerinden biri. Hamurdan yapılıyor.Çubuk Spagetti makarna  benzeri.Üzerine özel hazırlanan bir sos atılıyor ve misafirlerin önüne konuyor.Daha rahat yemek için tabağın altından tutup ağza yakınlaştırmak gerekiyor.Meşhur İtalyan yemeği spagettinin lagmandan esinlenerek yapıldığını söyleyenler de var. İtalyan seyyah Marko Polo'nun 2,5 yıl boyunca Anadolu üzerinden Mezopotamya'yı, İran'ı, Türkistan'ı (Doğu Türkistan da dahil), Pamir Dağları'nı, Gobi Çölü'nü ve Çin'i dolaştığı tarihi bilgisine ulaştıktan sonra neden olmasın diyesimiz geliyor. Marco Polo Avrupa’ya  kağıt para ve kömür ve gidemediği Japonya ve Maleza hakkında başkalarından aldığı bilgilerle dönerken, lagmanın da tarifini almış olabilir.Uygur kaynakları bu bilgiyi doğrulamaktadır.

Ferhat kabiliyetli bir çocuk. Türkçe ve Uygurca söylediği şarkılar akşamın en duygulu anıydı. Merhum Barış Manço'nun "Gül Pembesi" ni hep beraber söyledik. Bazakov ailesi, Türkiye'yi çok seviyor. Anadolu insanını her zaman yanlarında hissettiklerini, kendilerini yanlız bırakmayacaklarına da inanıyorlar.

Farhat gelecekte politikacı olmak istiyor. Bu kararı vermesinde şahsı manevisiyle etkili olan kişi  hiç kuşkusuz özgürlük mücadelesinde bulunan dedesi olsa gerek.

SON SİYASİ GELİŞMELER

Kırgızistan Devleti'nin devlet başkanlığı binası meydana yakın bir yerde. Kırgızlar "Ak Üyy" Beyaz Ev diyorlar.Yani "White House" manasına. Meydanda gezinirken binanın hemen önünde Nisan ayında gerçekleşen devrimde hayatını yitiren insanların resimleri var. Yoğun bir ilgi gösteriyor halk. Bu ilginin kaynağının olaylar öncesi son dönemde  ülkeyi yönetenlerin gerçekten de halk tarafından istenmemesi olarak söyleyebiliriz.Hayatını yitirenlere şehit gözüyle bakıyorlar.

Kırgız halkı 19 yıl sonra yaşanan problemlerin üstesinden gelecek bir hükümetin kurularak huzurun gelmesini istiyor. Bunu da her platformda anlatma çabasında. Yaz aylarında ülkenin güneyinde Oş ve Celalabad  şehirlerinde yaşananlar ekonomiyi ciddi bir şekilde etkileyince halk da yıpranmış. Ama herşeye rağmen gelecekle ilgili ümitlerini koruyorlar.

Güney Kırgızistan olayları sonrası gerçekleşen 27 Haziran referandumu ve sonrası 10 Ekim seçimleri parlamenter sisteme geçişin göstergeleriydi. Halkın her iki seçimlere de göstermiş olduğu ilgi ülkenin şu  dönem itibariyle değişim sancıları çektiğinin habercisi. Eski yönetim mantığını reddeden son seçimlerde alınan sonuçlar herkesi koalisyon hükümeti beklentisine sokunca ikili görüşmeler başlamış.Yakın bir tarihte kurulması bekleniyor.Henüz demokratik olgunluğa ulaşamamış toplumlarda koalisyon hükümetlerinin başarısı ne kadar olur bilinmez ama Kırgızistan bu sürece girmiş bulunuyor.Uzlaşma ve birlik bereberlik içersinde çalışan bir hükümet bizlerin de en büyük temennisi.

Kırgızistan'ın siyasi istikrarsızlığının altında yatan temel nedenin rüşvet ve yolsuzluklar olduğu bir hakikat. Halk bu noktada hem fikir. Ülke gündeminin  ilk sırasında bu konu var. Seçimler öncesi de bu konu taslak halinde geçici hükümete sunulmuştu.Fakat parlementer sisteme geçiş sürecinde askıya alındı.Şimdilerde bu önemli problemin önüne geçilmesi için büyük çabalar var.Tekrar parlamentonun gündemine yasa teklifi olarak getirmek isteniyor.Ülkede faaliyet gösteren STK'lar da desteklerini arttırmış durumda."Temizlik Yasası" olarak da bilinen düzenlemenin az da olsa başarısızlıkla neticeleneceğine inananlar da yok değil. Bekleyip görmekten başka bir şansımız yok.

   * Kırgız Dili'nde "Kurban Bayramınız Kutlu Olsun" manasına.

Devam edecek...