Osmanlılar, tarihsel süreç boyunca farklı inançları milliyetleri ve bunların ürettiği maddi ve manevi kültür unsurlarını barındıran büyük bir medeniyetin yöneticisi olmuşlardır. Mezar taşları bu medeniyetin günümüzdeki canlı şahitleridir. Nitekim mezarlıklar, toplumların kültürleri, sanat anlayışları, edebi yönleri, değer ve inançları hakkında bilgi veren en güzel örneklerindendir. Ayrıca mezar taşları sadece vefat edenlerin künye bilgilerini barındıran birer dikili taş değil, aynı zamanda dönemin veya bölgenin demografik yapısından, değerlerinden ve estetik anlayışlarından haber veren önemi belgelerdir.

Osmanlı Dönemi’ndeki mezar taşlarına baktığımızda dar bir alana tarih, edebiyat ve sanatın sığdırıldığını görmekteyiz. Bununla birlikte ölüm hakikati ile barışık olan ve yaşamın merkezine mezarlıkları alıp ölüleriyle birlikte yaşayan bir medeniyet karşımıza çıkmaktadır. Medeniyetimizin bize miras bıraktığı ve asırlara meydan okuyan mezar taşları birer belge ve tapu mahiyetinde olmakla beraber aynı zamanda bir kültüre, bir varoluşa şahitlik ederler. Bir medeniyetin kültür tarihini mezar taşları üzerinden yazmak mümkündür. Mezar taşları alanında uzman olan Fazıl İsmail Ayanoğlu’nun dediği gibi “Ortada mevcut yüksek sanat âbidelerimiz -faraza- olmasaydı bile, mezarlıklarımızda bulunan nihayetsiz eserler, bu milleti medeniyet göklerine çıkarmaya kâfi gelirdi.” (Berk, 2006:11)

Bu alanda çalışma yapanlar mezar taşlarını “ölüme açılan estetik bir kapı”, “tarihimizin sessiz tanıkları”, “zamanı aşan taşlar”, “bir medeniyetin sessiz bekçileri”, “taşlara akseden edebiyat” olarak tanımlamışlardır. (Karakuş, 2016:20) Bir medeniyetin canlı şahitleri olan mezar taşları bakımsızlık yüzünden tahribe uğramakta, ilgisizlik ve takipsizlik neticesinde yok olmaktadır. Bu konuda yapılan çalışma ve araştırmaların az olması, bu alanda gösterilen her çabayı değerli kılmaktadır.

Saha çalışması kapsamında 26 Kasım 2022 tarihinde Babaeski’nin Karahalil beldesine bağlı Hazinedar köyünün eski mezarlığına gidilmiştir. Köy merkezine yakın ve geniş bir alana yayılmış olan mezarlıktaki taşların neredeyse tamamı Osmanlıca kitabeliydi. Fakat bu mezar taşlarının büyük bir kısmı yerinden sökülmüş, kırılmış ve tahribe uğramıştı. Saha çalışması sırasında denk geldiğimiz bir köylü ile yaptığımız röportajda, mezarlıkta belki yüzden fazla Osmanlıca kitabeli mezar taşı olduğunu fakat mezarlığın olduğu araziyi farklı şekillerde kullanıma açmak için tüm mezarlığın üzerinden büyük çapa makineleri ile geçtiklerini söylemiştir.

(Mezarlığın tahribe uğramış hali. Tespit edilen mezar taşları bu alanda bulunmuştur.)

Mezarlıkta saatlerce yapılan tarama neticesinde kimi çizilmiş, kimi kırılmış ve etrafa parçaları yayılmış mezar taşlarıyla birlikte toplam 24 adet Osmanlıca kitabeli mezar taşını kayıt altına alınmıştır. Tespit edilen mezar taşları arasında H. 1156 / M. 1743/1744 tarihli Yeniçeri mezar taşı da vardı. Tespit edilen bu mezar taşı, bize köyün tarihi önemini göstermektedir.

Köyün eski mezarlığında kalan Osmanlıca kitabeli mezar taşlarının muhafaza edilmesi için Hazinedar köyünde yapılan saha çalışmalarından elde ettiğim verileri ihtiva eden bir rapor hazırladım. Hazırlamış olduğum bu raporu 6 Aralık 2022 tarihinde Kırklareli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğündeki yetkili kişilere anlattım ve bu konuda bir çalışma yapılabileceğini, mezarlıkta kalan taşların en azından köyün cami haziresine taşınabileceğini ve gerekirse bu konuda gönüllü olarak çalışacağımı da teklif olarak sundum. Fakat ilerleyen süreçte olumlu veya olumsuz herhangi bir dönüş sağlanılmamıştır.

Belki de nice yeniçeri mezar taşları bu köyün mezarlığında günümüze ulaşamadan kaybolup gitti. Tespit edip kayıt altına aldıklarımız bizi bir nebze teselli etmekte. Bir medeniyetin canlı şahitleri olan mezar taşları her geçen gün bakımsızlık yüzünden tahribe uğramakta, ilgisizlik ve takipsizlik neticesinde yok olmaktadır. Bu konuda yapılan çalışma ve araştırmaların az olması, bu alanda gösterilen her çabayı değerli kılmaktadır.

Hazinedar Köyünde Tespit Edilen Mezar Taşlarının Bir Kısmı

Yeniçeri Mezar Taşı (Merhum Osman) Tespit Edilen En Erken Tarihli Mezar Taşı

Es-Seyyid Muhammed bin İbrâhim H. 1102 M. 1690/1691

Mezarlıkta etrafa dağılmış serpuşlar