Kadınlar Niçin Satın Alır?

“-Dostum, çok kötü bir şey fark ettim; bize komünizmle ilgili anlatılan her şey yalanmış. - Ben daha kötüsünü fark ettim; bize kapitalizmle ilgili anlatılan her şey doğruymuş.”

Los Lunes Al Sol / 2002

Artık alışveriş birçok kişi için vazgeçilmez bir tutku halini aldı. Özellikle de internetin hayatımızın her noktasını sarıp sarmalamasıyla harcama daha kolay hale geldi ve artık bu durum, uzun süredir bir bağımlılık türü olarak tanımlanıyor. Çağımızda insanının alışveriş bağımlılığı ile baş edememesinin asıl nedeni alışverişin “kolayca ulaşılabilir” olması ve “haz nesnesi” haline getirilmesidir. “Alışveriş bağımlılığı kavramı” 1915 yılında Emil Kreapelin tarafından “oniomania” olarak tanımlanmıştır. Onyomani Yunanca satış anlamına gelen “onios” ve çılgınlık, delilik anlamına gelen “mania” kelimelerinden oluşmuştur. Alışveriş bağımlılığı davranışsal bir bağımlılık türüdür ve bu bağımlılıkta satın alınan üründen çok satın alma işinin verdiği hazzın ön planda olduğu gözlemlenmiştir. Kişinin alışveriş yaparak rahatlaması, iyi hissetmesi, mutlu, güçlü ve kendini diğerlerinden daha üstün hissetmesi gibi belirtiler gösterir.

Günümüz tüketim dünyasında “insanları etkileme sanatı” olan reklamlar, mutlu olmanın yolunun mütemadiyen satın almadan geçtiği fikrini her mecradan püskürtür. Henüz etiketi bile çıkarılmamış kıyafetlere yenileri eklenir, iş görmeye devam eden cep telefonun yerine yenisi alınır, herhangi bir sorunu olmayan spor ayakkabıdan birden soğursun ve vitrinde ya da ekranda sana gel gel diye fısıldayanlara hayır diyemezsin. İhtiyaca göre tüketmek insanın doğasının sonucu; ancak günümüzde gerçek ihtiyaçlarımız ve satın alıp tükettiklerimiz arasındaki açı çok büyümüştür. İhtiyaç dışı satın alma bağımlılıktır!

Alışveriş bağımlılığının nedenlerine şöyle bir bakalım;

Kişinin öz saygısında azalma, • Stres, endişe, depresyon, saplantı ve takıntı gibi olumsuz duygular, • İçinde bulunduğu toplumda kabul görme (sosyal statü) beklentisi, • Değişik görünme düşkünlüğü, • Kolay alışveriş pazarı internetin yaygınlaşması, • Biriktirme sevdası, • İhtiyaç odaklı olmayan plansız satın alma, • Cinsiyet farkı (kadınlarda daha yaygın olduğu gözlenmiştir)

Kadınlar alışverişi psikolojik olarak rahatlayabildikleri, kafa dağıtabildikleri, yeni ürünler ve fırsatlar görerek memnun olabildikleri bir aktivite olarak tanımlamaktadırlar. Bir araştırmaya göre alışveriş yapan kadınların yüzde 45’i, suçluluk hissederken, erkeklerin yüzde 53’ü herhangi bir suçluluk hissetmedikleri görülmüştür. Kadınların alışveriş yaptıktan sonra pişman olmalarının nedeni olarak gereksiz alışveriş yaptığı duygusuna kapıldıkları belirtilmiştir. Ayrıca çoğunlukla kadınların alışveriş yaparken duygularına göre hareket ettikleri ve bütçedeki hasarın da en çok üzgün olduklarında ya da kırık bir kalple alışverişe çıktıklarında ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Peki neden kadınlar erkeklere göre alışverişe daha düşkünmüş? Bakalım;

1/Mutluluk: Genel olarak kadınlar erkeklere göre duygularını daha çok belli eder, mutlu anlarını küçük ya da büyük alışveriş yaparak kutlarlar; kadınlar alışveriş yapmayı oyun gibi eğlenceli bir faaliyet olarak görürler.

2/Güvenlik: Onlar yaptıkları alışverişlerin ailesi ve değer verdiklerinin iyiliği için önemli olduğunu düşünür; satın aldıklarına, sevdikleri için daha iyi hayat şartları sunabileceği anlamı yüklerler.

3/Depresyon: Erkeklere nispetle daha sık depresyona girdikleri iddia edilir…Herhangi bir şey kadınların depresyona girmesine neden olabilir; bundan kurtulmak için yapılacak şey bellidir: Alışveriş!

4/Moda: Yeni tabirle trend sanki kadınlar için icat edilmiş bir şey. Kadınlar için yeni sezonun gelmesi ve yeni bir ürünün piyasaya çıktığını duyması yeterlidir. Bunun için gerekli tek şey cüzdanında yeterince para veya rahatça kullanabileceği bir kredi kartıdır.

5/İletişim: Alışveriş yapmayı, hem mağaza içinde hem de aldıkları şeyler vasıtasıyla, sosyal ilişkiler kurmalarını sağlayan bir faaliyet olarak görürler.

6/Sosyal Sınıf: Doğru şeyleri doğru yerden almak önemlidir. Kadınlar, alışveriş yapma tarzına bir sosyal ifade şekli anlamı yükler. Onlar için alışveriş öğrenilen bir beceridir ve kendileri de bu beceriye sahip olmanın gururunu yaşarlar.

7/İndirim: İndirim her kadının(!) aklını başından alır. İndirimdeki en saçma ürün bile kadınları mutlu eder; çünkü indirimden alınan ürünün tadı bambaşkadır.

8/Macera: Onlar erkeklere göre son derece güçlü merak duygularına sahiptir ve bu yüzden alışveriş yapmak onlar için bir tür define avı gibidir desek yanlış olmaz. Onlar için alışveriş yapma, rutin yaşam dışına çıkmak ve değişiklik anlamına gelir.

9/Hayal Gücü: Kadın algısı, ihtiyaç dışında alınabilecek çok daha fazla şey olduğunu görecek şekilde çalışır ve bu eşyalarla ilgili hayal kurmayı severler.

10/Özgüven: Başkaları tarafından beğenilmek ve bunun için alışveriş kadın için vazgeçilmezdir. Bu bazılarına saçma ve basit gelse de, birçok kadın için çok şeyden daha mutluluk vericidir. İstediğini elde ederek kendisinden ve yaptığı işten memnun haldeki kadın eşittir özgüvendir.

Başka Tür Kadınlar

‘’Kadınlar erkeklere göre alışverişe daha çok tutkundur dedik ama “tüm kadınlar alışverişi sever” genel kanaatini çöpe atan insanlar da var. Bu alışveriş yapmayı sevmeyen kadının kendine göre makul sebepleri de var… Görelim:

* Ona göre alışverişe çıktığında ya da internette satın alacak bir şeyler ararken kaybettiği vakit, büyük bir israftır; nasıl geçtiği anlaşılmayan o yorucu zaman zarfında yeni ufuklara yelken açacağı bir kitabı bitirmek çok daha faydalı olacaktır.

* Ona, bin türlü mücadele ile kazandığı parasını gerçek ihtiyaç olmayan ıvır zıvıra harcamak aşırı dokunuyordur. Saçma sapan şeylere harcamak yerine, fırsat buldukça gezip seyahat etmek amacıyla parasını bir kenara ayırıyordur…

* O, özellikle indirim günlerinde çığlık atarak çılgınca oraya buraya koşuşturan arkadaşlarını izlerken bunu utanç verici bulup içten içe onlara acıyor olmalı…

* Şu an trend neymiş, moda nedir, bu sezon hangi renkler ön plandadır haberi bile yoktur; olsa da umurunda değildir. Eğer o bir şeyi alıyorsa trend/moda olduğundan değil, ihtiyaç için alıyordur…*O alışverişi bunalım geçirecek bir iş olarak görüyor. Bir ihtiyaçtan dolayı alışveriş yapma gereği doğarsa, o andan itibaren yüreğine daral gelmektedir; ona göre hayatın en sıkıcı anları, alışveriş anlarıdır…

* Hele basit bir kıyafet almak için aşırı kalabalık, gösteriş mabedi bir alışveriş merkezine gitmek onu zıvanadan çıkarmaya yeter…

* Mümkün olduğunca sade, doğal ve olduğu gibi kalmayı kendine hayat tarzı olarak benimsemiştir; O, olduğu gibi kabullenilmeyi sever…

* Saçma sapan alışveriş maceralarını anlatan arkadaşlarını dinlerken bile yüreği daralır onun…

* O, ne kendisi alışverişe çıkmaktan hoşlanır, ne de o iş için başkasına eşlik eder. Kazara bunun için birisinin yanında bulunsa bile bu onun için baştan sona bir işkencedir.

* O, ihtiyaç dışı alışverişe gitmek veya bunun için internet sitelerinde fuzuli dolaşmak yerine faydalı bir şeylerle meşgul olmak, bir dostunu ziyaret etmek, bir ihtiyaç sahibine yardıma koşmak, bir şeyler okuyup paylaşmak, komşu çocuğun dersine yardımcı olmak çok daha karlı olduğunu bilir.

Son Söz

Günümüzde alışveriş sadece kadınlar için değil herkes için son derece önemli bir aktivitedir. İletişimciler ve özelde reklamcılar kadının özelliklerini keşfettiği oranda ona yapılan atışların da yoğunlaştığını ve reklamların en çok kadına hitap ettiğini görebiliriz. Ana akım medyanın beslediği, kadın için alışveriş sadece bir ihtiyaç giderme aktivitesi değildir; o artık yaşamı anlamlandıran bir saygınlık aracı, günlük yaşamın streslerinden kurtulma ve kendini ifade etme yoludur. Erkek veya kadın fark etmez, çoğunluk alışveriş sevdasının bağımlılık olduğunun farkında değil…Durdurulabilir mi? Çok zor ama imkânsız da değil…Ancak kendi irade ve çabalarına destek olunabilir.

Eğer bu yazıyı beğendiyseniz sosyal medya hesaplarınızda paylaşarak daha çok kişiye ulaşmasına destek olabilirsiniz. İlginize teşekkür ederim.