İlk Mesele

“On yıl önce Alabama’da iki kişi bana saldırdı; bu ilk hatalarıydı. Bıçak çektiler; bu ikinci hatalarıydı. Kullanmasınıbilmiyorlardı; yaptıkları en son hata oldu.” / Alcatraz’danKaçış’1979

Sarı Öküz hikayesi meşhurdur. Öküzler bir saldırı anında daimabütünlük halinde olurlardı… Birlik halinde oldukları için bir şey yapamayan aslanların reisi Topal Aslan, yanına bir iki aslanı da alarak beyaz bayrakla öküz sürüsüne yaklaştı… Öküzlerin lideriBoz Öküz ve yanındakilere: “aslında sizinle bir meselemiz yok; bütün suç hep o Sarı Öküzde. Onun rengi sizinkilerden farklı vebizim gözümüzü kamaştırıyor, aklımızı başımızdan alıyor, barışseverliğimizi unutup saldırganlaşıyoruz; onu bize verin, siz de kurtulun bizimle uğraşmaktan ve rahat edin, barış içinde yaşayalım” şeklinde bir teklifte bulunmuş… Boz öküz ve heyetidüşünmüş-taşınmış bu teklifi makul bulup Benekli Öküzünmuhalefetine rağmen Sarı Öküzü vermeye razı olmuşlar.

Bir süre sonra acıkan aslanlar yine aynı usulle gelip, bu seferuzun kuyruklu öküzü istemişler ve almışlar. Bu olay öküzleriyiden iyiye azalana kadar sürekli tekrarlanmış, aslanlarküstahlaşmış… Gel zaman git zaman öküzler teker tekeraslanların pençesinde can verdiğinden öküzlerin gücü zayıflamış, Boz Öküz ve birkaçı kalmış koca sürüden… İçlerinden biri :“Ne oldu bize, nerede kaybettik biz bu mücadeleyi, oysa vaktiyle nasıl da güçlüydük” demiş. Boz Öküzpişmanlıkla şöyle demiş: biz ‘sarı öküzü verdiğimiz günkaybettik’ bu savaşı!

Her şeyin, bir ilki vardır. Yürümeye başladığımız ilk adımlaheyecanlandırırız ana-babamızı. Kendi başımıza ilk yıkanmamız, gözetim altında olmadan okula ilk kez yalnız gidişimiz, İlk kitabıbitirmek, ilk arkadaşımız, ilk öğretmenimiz hep önemini korurhayatımızda; özel anların ilki daima ayrıcalıklı yerini muhafazaeder. İlk heyecanlar, ilk kez kaybetmek, ilk kez kazanmak, ilk acılar, ilk hüzünler, ilk işimiz, ilk seyahatlerimiz vs. Hayatımızda ilklerle sonlar arasında dolaşır dururuz…Ve “hep ilklerle ilerleriz” ve “ hep ilklerle gerileriz.”

İrade sahibi varlıklar olarak özgürlüğümüz ve ödevimiz arasındayaşayakalırız. Kazançlar ne kadar ilk adımla başlıyorsa kayıplarda ilk tavizle(ödünle) başlar. Olumlu ya da olumsuz bir gelişmekarşısında takındığımız ilk tavır, ilk jest/mimik, ilk duruş, ilk tepki çok önemlidir. Karşımızda beliren ihtimalleri irademiz ve aklımızla eleyerek hayatımızı ve şahsiyetimizi inşa ediyoruz. Sadece kişilik inşâsı bakımından değil, bu süreç başkalarınıngözünden bizi tanımlayacak birçok ipuçlarını da ortaya koyar. Bir kişi hakkındaki kanaatimiz, onun sınırlarını tanımlayanbilgilerimizden oluşur. Neleri reddedip neleri onayladığı, nelerden hoşlanıp neleri basit gördüğü, neleri umursamadığıhalde neleri abarttığı gibi kritik bilgiler, farkında olarak veya olmayarak muhatabımızla ilgili kanaatimizi belirler. Bu belirlenimlerde ilk izlenimler her zaman çok önemlidir; karşıdakini tanımak isteyen, kişiler olaylar ve fikirlere karşı ilk tepkilerini ölçer ve bunları kafasına titizlikle not eder.

Tercihlerimizde “Benim İlkelerim var” diyerek sımsıkıkoruduğumuz reflekslerin ne kadarı bir “değere”, ne kadarı bir “saplantıya” dayanıyor; bunun farkına ve ayırdına varmaktır asılmesele… Adabı muaşeret kurallarına uymayı taviz olarak görmemek lazım; bunlar bir arada sağlıklı yaşayabilmek için verilen ödünlerdir ve takdir edilesi eylemlerdir…Ve bir değerdenkaynaklanmayan: ‘kendimden taviz veremem’ klişesiyle toplum hayatında, bazı kalıplardan ödün vermeden sağlıklıyaşayakalmak imkânsızdır.

Sarı öküzü vermek her konuda ilk taviz veriş, ilk teslim oluştur. Bir kez teslim edildi mi sarı öküz, arkası gelir… Bazen sürtüşmeyaşanmasın diye alttan alarak gelen ilk suskunluktur sarı öküz. Haksızlığa ilk boyun eğişle başlar teslim oluş; bana dokunmayanyılan bin yaşasın şahsiyetsizliğidir kapıyı aralık bırakan ve İlk konuşulması gereken yerde ilk suskunluk insanı dilsiz şeytanadöndürür zamanla… İnsan, mücadele azminin kırılmasına bir kez rıza gösterdiğinde ya da ilk engeli (zoru) görüpduraksadığında daha sonra çıkacak engeller daima aşılamazgörülecektir.

Bazı hedeflere ermek için içten ya da dıştan gelen tekliflere ve tehditlere hayır diye bilmelidir insan; ilk hayır ile sonra gelecekbirçok evetlere yol vermiş, evetlerimize güç katmış oluruzaslında… Bir erdemin gereğidir hayırlar; yoksa kuru bir inat ya da köksüz bir prensip değildir “hayır”larımızın kaynağı. Bizi biz yapan, bize bir biçim ve karakter veren evetlerden çok hayırlardır aslında; yaşananlar ve sunulanlar karşısındagösterdiğimiz (erdemlerden kaynaklı) ilk duruştur bize kişilikkazandıran. Örneğin metanet denilen şey, başa gelen sıkıntı ya da trajediye ilk anda gösterilen sabırdır aslında.

Hayatta her olayın gidiş yönü bir “ilk ile” şekilleniyor. Aslolanerdemlere göre yaşamaktır ve değerlere sahipsek, onlarısindirmişsek her olayda ilk önce ne yapacağımızı biliriz. İlk andakim var denildiğinde sağa sola bakınmadan ilk defa biz kalkarızayağa, haksızlık karşısında ilk önce bizim sesimiz çıkar, iyilikiçin ilk kalkan el bizimkidir. Herhangi bir değerden ilk tavizimizile bütün erdemlerden taviz verebilir fikri gelişir muhataplarda. Mesela ilk yalanı söylersin ilk yanlış imzayı attırabilecekcesareti verirsin, çekine çekine ilk rüşveti kabul eden çekinmeden yetim malı yiyebilir; ilk çocuğuna para hırsınıaşılayan son çocuğunun haram kazancından gocunmaz. Aslında ilkler daima sonları belirler…

O ilk deneyime kadar neyi başarıp neyi başaramayacağınızıbilemezsiniz… İlk adımı atmak yürümenin; yürüme ise koşmanın başlangıcıdır. Başarı gösterenlerden ilk ortaya çıkanlarbaşkadır; güzel ve faydalı şeyi ilk yapıp çığır açan ne kadar yükselirse, kötü bir şeye ilk vesile olan da o derece alçalır… Kötülüğün kapısından geçmek için atılan ilk adım ne kadar önemlidir; bizi insan yapan utanma duygusunu ilk bırakışlabirlikte dilediğimizi yapmakta özgür kalırız…Velhasıl ilklerönemlidir… İlkler sonları hazırlar.

*Bu yazıyı beğendiyseniz sosyal medya hesaplarınızda paylaşırsanız daha çok kişiye ulaşmasına katkı sağlamışolursunuz. İlginize teşekkürler…

Faydalı Linkler:

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/441915

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1222352

https://dergi.diyanet.gov.tr/makaledetay.php?ID=32667

http://www.uguroral.com.tr/yazi/sari-okuz

https://nblturkiye.com/yasamimizda-taviz-vermemeniz-gereken-7-durum/