CEVİZCAN (Afganistan)

Dışişleri bakanlığı zor, Türkiye'nin dışişleri bakanı olmak daha da zor. Ahmet Davutoğlu Afganistan'da nereye uğrasa kendisine bir dizi 'yapılacaklar listesi' sunuluyor.

Daha çok Özbek asıllıların yaşadığı Cevizcan'da ilin valisi Alim Sayi, "İçme suyumuz sorunlu, tarımsal sulama hâlâ ilkel usullerle yapılıyor, camiler tamire muhtaç, bebek ölümleri yüksek, ambulans sayımız yetersiz" diye sayınca Davutoğlu'nun diplomat danışmanları söylenenleri tek tek kayda geçirdiler. Sebebi biraz sonra anladık: Bakan, konuşmasında, "Bizim için Türkiye ile Afganistan, Cevizcan ile İstanbul veya Konya arasında bir fark yok" dedi ve ekledi: "Vali Bey'in taleplerini yerine getirmelerini buradaki PRT'nin temsilcisine talimat olarak veriyorum."

Gidilen pek çok yerde böyleymiş... Bir diplomat, "Sancak'ın Yeni Pazar bölgesinde de yerel yetkili sanki kendi ülkesinin bir bakanına ihtiyaçlarını aktarıyormuş gibi konuşuyordu" dedi.

Türkiye son dört yıl içerisinde yalnızca Afganistan'a tam 250 milyon dolarlık yardımda bulundu. Başkent Kâbil'e yakın Vardak PRT'sinin tek başına üstlenip yerine getirdiği projeler 30 milyon doları aşıyor.

PRT 'il imar ekibi' anlamına gelen İngilizce sözcüklerin kısaltılmışı... Afganistan haritasına bakıldığında ülkenin dört bir yanının değişik renklere bölündüğünü ve her bölgenin bir veya birkaç ülkeye PRT olarak ayrıldığını görüyorsunuz. Amerika, Almanya, İtalya, İspanya, İsveç, Yeni Zelanda, Danimarka gibi ülkeler Afganistan'ın değişik bölgelerini kalkındırma amaçlı PRT çalışması yürütüyor. Türkiye, Ahmet Davutoğlu'nun bu ziyareti sırasında açtığı Cevizcan'dakiyle ikinci PRT'yi faaliyete geçirmiş oldu.

Afganistan'ın güvenlik ihtiyacının sağlanması için ordusunun ve polis teşkilâtının kurulmasından uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadeleye, tarımının canlandırılmasından, sağlık sorunlarıyla baş etmeye kadar ilgi bekleyen pek çok sorunu var. PRT diye adlandırılan birimleriyle değişik ülkeler, Afganistan'ın yeniden yapılanmasına ve Afgan halkının kalkınmasına çeşitli alanlarda katkı sağlıyor.

Vardak ve Cevizcan'da faaliyet gösteren Türkiye'nin PRT'leri bir çok başka ülkenin birimlerinden daha etkili. Etkinin sebebi, her iki bölgede en fazla ihtiyaç duyulan konularda iyileştirmelere katkı sağlanırken, bunu yerel birimlerle işbirliği halinde yürütmeye çalışıyor Türkiye. Önce genel ihtiyaçlara cevap verecek biçimde hizmete sokulan Cevizcan'daki hastane, burada faaliyet gösteren Türkiye'nin TİKA kuruluşu tarafından, ihtiyacın daha fazla olduğu anlaşılan çocuk hastanesine dönüştürülmüş.

PRT'ler ve TİKA'nın ayrı ayrı yaptığı çalışmalarla Afganistan'a çok sayıda okul, hastane, klinik, su kanalı, soğuk hava deposu kazandırılmış bulunuyor. Okulların çoğu kızların eğitilmesine dönük...

İşin tuhafı, Türkiye'nin ülkelerine katkı sağlamasını Afganlar da doğal karşılıyor. Bunda iki ülke arasında tarihin derinliklerine dayanan ilişkilerin, Cumhuriyet'in ilk yıllarında Atatürk ile Emanullah Han arasında kurulan yakın dostluğun payı büyük olmalı. Bakan Davutoğlu burada yaptığı konuşmalarda, ısrarla, 1920 yılında, Türkiye henüz İstiklal Savaşı'nı verirken, Atatürk'ün Mareşal Fevzi Çakmak'a "Afganistan'a subay gönderin, hem de en iyi subaylarımızı" talimatını hatırlatıp durdu.

Afganistan ordusunun yeniden inşası konusunda en ciddi çalışmaları yine Türk subayları yürütüyor. Burada bulunan 1700 kişilik Türk birliği her düzeyde eğitim faaliyeti yürüttüğü gibi, askeri hastaneleri de Afgan komşularının hizmetine açık tutuyor.