Büyük bir ekonomik kargaşa yaşayan ve AB’yi de sallayan Yunanistan’da, Papandreu’nun yakın müttefiki Savunma Bakanı Panos Beglitis, birkaç gün önce bir akşam yaptığı sürpriz açıklamayla, Genelkurmay Başkanı da dâhil, ordunun üst kademesinin topyekûn değiştirildiğini ve 16 generalin emekliye ayrıldığını duyurdu. Patlayıp, çatlayıp, yanıp tutuştuğunu söylediğimiz Yunanistan’daki bu gelişmeye nedense yeterince eğilmedik...

Hâlbuki biz hala Milli Savunma Bakanı’nın bir açıklamayla, Genelkurmay Başkanı dâhil, ordunun üst kademesini topyekûn değiştirip emekliye sevk ettiği, bunun da sıradan bir tasarruf kabul edildiği bir demokrasiden epeyce uzağız...

Biz ‘kıyas’ sevmiyor, özeleştiriden nefret ediyoruz ama abartılı ve aşırı övünmeye bayılıyoruz... Türkiye’nin ekonomik performansı Yunanistan’dan şu an için kıyas kabul edilemez ölçüde iyi ama bu, Türkiye demokrasisinin komşu ülkeden daha güçlü olduğu anlamına da gelmiyor...

***

Sadece ‘demokrasi’ mi?

Ben yıllardır ‘İnsani Gelişme Endeksi’ üzerinden ‘eski vilayetimiz’ Yunanistan ile Türkiye’yi kıyaslar dururum...

Hala da kıyaslıyorum...

Nitekim geçtiğimiz Perşembe günü BM Kalkınma Programı 2011 İnsani Gelişme Raporu’nu açıklar açıklamaz Yunanistan’ın durumuna da göz attım...

Sağlık, eğitim ve gelir alanlarından derlenen en güncel uluslararası karşılaştırılabilir veriler ışığında yeniden duruma bakıp; iki ülke arasındaki okullaşma, yaşam süresi ve kişi başına düşen geliri kıyasladım...

Okullaşma, yaşam süresi ve kişi başına düşen gelirdeki ulusal ortalamalara odaklanan insani gelişme ölçümünün tamamlayıcısı olarak tasarlanmış olan diğer endeksleri, ‘Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’ ve ‘Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi’ni de dikkatle inceledim...

İçinde yanıp kavrulduğu ekonomik krize rağmen Yunanistan’ın bize fark attığını gördüm...

Çünkü ekonominin iyileşip ya da bozulması toplumun ortalama eğitimini etkilemediği gibi, kadın-erkek ilişkilerindeki uygarlığı da belirlemiyor... Ya da estetik anlayışında anlık bir zıplama ya da çöküntü oluşturmuyor...

***

2011 İnsani Gelişme Endeksi açısından Türkiye ve Yunanistan karşılaştırması şöyle:

İnsani Gelişme Endeksi’nde Yunanistan 29’uncu sırada iken biz 92’nci sıradayız...

Eşitsizliğe Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksi’nde Yunanistan 26’ncı sıradayken biz 66’ncı sıradayız...Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’nde Yunanistan 24’üncü sırada iken biz 77’nci sıradayız...Yunanistan ekonomik olarak zorda, hem de çok zorda ama sosyal olarak hem de en dar anında bile Türkiye’ye fark atmaya devam ediyor... Olup bitene ve yeryüzüne daha derin ve özeleştirisel bir anlayışla, kıyas üzerinden baksak, bundan en fazla Türkiye kazanacak ama nerede...

***

Son yayınlanan ve bizim medyanın büyük bir kısmının nedense dönüp bakmadığı 2011 İnsani Gelişme Endeksi’ndeki photoshop’suz Türkiye resmine ve Yunanistan kıyaslamasına geri dönmem boşuna değil...

Çünkü bugün bayramın ikinci günü...

Bayramlar biraz daha durup dinlenerek etrafa bakılan, daha sakin ve sağduyulu bir gözden geçirme dönemidir de...

Hoyratlığın, yalan dolanın frene bastığı, özeleştirinin, yansızlığın hiç olmazsa birkaç adım öne çıktığı bir ortamdır...

İşte İnsani Gelişmişlik Endeksi’nde hem kendimize, hem de diğerleriyle aramızdaki farka bakmanın tam zamanı...

Türkiye ekonomik ve sosyal olarak gelişiyor ama diğerleri de yerinde durmuyor...

Yunanistan battı mı, çatladı mı, buhar olup uçtu mu merakıyla ‘sosyal gelişmişlik’ algısını bir yana koyan zevata cevap gene 2011 İnsani gelişmiş Endeksi’nden geliyor...

Yunanistan 29’uncu sırada iken, biz 92’nci sıradayız...

Çünkü ekonomik kalkınma başka, ekonomik gelişme başka...

Şöyle de söyleyebiliriz; ekonomik kriz toplumu fakirleştiriyor ama her gün duş alanların sayısını, yabancı dil bilenlerin oranını, ortalama okul yılını, kadınlara uygarca davrananların çoğunluğunu azaltmıyor...

Hazır bayram, umarım bunları da biraz gözden geçiririz...