İzmir’de Alsancak’ın bittiği yere başlayan Basmane semti İzmir’in hem tarihi hem de kendine has dokusuyla farklılaşan adreslerinin başında gelir. Konak ilçesine bağlı Basmane konum olarak oldukça merkezi bir alanda ve İzmir’in Asansör, Kemeraltı Konak Saat kulesi  gibi turistik pek çok noktasına yakınlığı ile de bilinmektedir. Basmane semti ve çevresi yüzyıllar boyunca pek çok tarihi dönemi yaşamış bir yerleşim olarak eşlik ettiği tüm dönemlerin izlerini taşımaktadır. Antik Dönem’den kalma surlar ve agoradan, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinden günümüze ulaşmış birçok eseri içermektedir. Basmane ve çevresi ise günümüzde dini yapılarının yanında ticari yapıları, hamam, sebil ve çeşmeleri kadar geleneksel konutları ve bunların oluşturduğu tarihi sokaklarıyla da özgün niteliğini korumaya devam etmektedir. Bu konuda son yıllarda devletimizin eski eserleri koruma konusundaki kararlı tutumunun da etkisini göz ardı etmemek gerekiyor. İnsan, “keşke bu duyarlılık cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren var olsaydı da onlarca tarihi yapı harap edilmeseydi” demeden kendini alamıyor.

 Bu bölgede yer alan eserlerin bir kısmı özgün durumunu halen daha korumaktadır. Diğer yandan bir kısmı zamana yenik düşmüştür. Bu yüzden Basmane semtini tekrar eski günlerine kavuşturmak, semte dair algıyı değiştirmek ve dikkat çekmek adına her yıl Basmane Günleri etkinlikleri düzenlenmektedir. Etkinlik kapsamında mimar, araştırmacı, mimar, sosyolog, tarihçi pek çok akademisyen ve alanında uzman konuşmacı bir araya gelmektedir. İzmir şehrinde birçok konaklama seçeneği bulmak mümkün. Basmane semtinde adeta bir tarihi ve kültürel miras yatmaktadır. Agora Antik Kenti, tarihi Kemeraltı Çarşısı, kortejolar, eski Rum evleri, sinagoglar (Havra), kiliseler ve camiler ile kozmopolit, mimari ve kültürel açıdan zengin bir ada konumunda olan semtin tarihi yapıları 1842 ve 1922 yıllarındaki İzmir yangınlarında büyük hasar görmekle beraber hala zamana direnmektedir.

Basmane Garı uzunca bir dönem Türkiye’nin dört bir yanına seferler yaparken şimdilerde çevre illere yapılan seferlerle sınırlı kalıyor. Buram buram tarih kokan garda, yolculuk için gelen insanların koşuşturması gara renk katıyor. Kimileri, treni kaçırmamak için kan ter içinde koşuştururken; kimileri de ayrılık trenine binmemek için ayaklarının tersine tersine gidiyor.

Eskiden garlarda büfeler olurdu. Büfelerde “derde devadan gayri” ne ararsan bulunurdu. Otobüs garajlarındaki büfelerin pahalılığına inat, tren garlarındaki büfeler ucuz olurdu. Zaten her istasyonda ancak bir büfe olurdu ve “taze simit” başta olmak üzere “sıcak çay” da bulabilirdiniz oralarda.

 Birçok tarihi garın kaderi gibi yok olmaya yüz tutmuş Basmane Garı’nda dikkat çekici diğer bir nokta ise, yıllara inat varlığını sürdüren tren rayları ve trenler göze çarpıyor. Son yıllarda İzmir şehiriçi İZBAN (İzmir’de hizmet veren Banliyo tren sistemi) seferlerinin en önemli duraklarından biri olmuştur. Böylece Basmane garı kısmen de olsa canlanmıştır.

Yazımızın sonunda önemine binaen bir arkadaşın Basmane Garı ile ilgili bir hatırasını da burada anlatmadan geçmeyelim değil mi?

“1970’li yılların sonuydu. Manisa’daydık ve ortaokul öğrencisiydik. Arkadaşımla Alaşehir’e gitmemiz gerekti. Normalde Alaşehir treni Manisa’dan geçiyordu. Yapmamız gereken, Manisa garından bilet alıp, Alaşehir’e gitmek ama ben öyle düşünmüyordum. Arkadaşımı da kendime uydurdum ve ona dedim ki: Alaşehir’e hep trenle gidiyoruz. Bu gün de İzmir’e gidelim, oradan otobüsle gidelim. Yeni yollar görelim. Arkadaşım da bana uydu ve otobüsle İzmir otogarına geldik. Tabi yıllar yıllar önceki İzmir otogarı. Tam otogara geldik, akşam namazı, ışıklar kesildi. Zaten ortalık sıkı yönetim, bir saate kalmaz sokağa çıkmak da yasak. Hemen Alaşehir otobüs yazıhanesine koştuk ama son otobüs az önce kalkmış. Eyvah ki ne eyvah…

Hemen aklıma Basmane garı geldi, koştuk yetiştik ki bari trenle gidelim. Yoksa kalacağız bu şehirde bir başımıza. Vardık varmasına da son tren de yarım saat önce kalkmış. “Asıl şimdi hapı yuttuk.” demişim bir anda. Arkadaşım bana baktı ve “şimdi ne olacak?” dedi. “Sana nereden de uydum?” der gibi.

Yapacak bir şey yok. Bilirsiniz Basmane garının çevresinde her bütçeye uygun oteller var. Önce garın yanındaki küçük camide akşam namazını kıldık, sonra hemen karşıdaki sokağın içinde iki katlı küçük oteller vardı. Birine gittik, o gece orada konakladık. Tabi öyle hemen çok basit kabul edilmedik ama o kısmı burada anlatmayalım müsaadenizle. Sabahleyin Alaşehir’e gittik ama yine trenle gitmek durumunda kaldık. Ne zaman bir tren görsem, aklıma Basmane garında ve oradaki otelde geçirdiğim gece gelir. Kim bilir sizde ne hatıralar vardır?”

İşte böyle sevgili dostlar. Basmane tren garında herkesin kendine göre başından geçen ilginç ve yıllar geçse de unutulmayan bir hikayesi vardır. İzmir’in başka şehirlerde bulamayacağınız kendine özgü yeni konularında buluşmak üzere.