Cihan Devletin Anası…

Kütahya ziyareti sırasında mutlaka gidilmesi gereken bir güzergâh daha kafamda şekillenmişti…

“Diriliş Ertuğrul” dizisiyle varlığı fark edilen (ne yazık ki) “Hayme Ana” nın türbesini ziyaret etmek üzere yola çıktım..

Hayme Ana Ertuğrul Gazi’nin annesi, Osman Bey’in ninesi ve Süleyman Şahın eşi…

Kayı boyuna mensup bir Türkmen kızı olan Hayme Ana Oğuzların Bozok kolunun kayı boyuna mensuptu..

Kayı boyu önce Ankara’nın batısındaki Karacadağ yöresine yerleşmişti. Bugün Ankara’nın “Haymana” ilçesi adını o günlerin anısına “Hayme Ana”dan alır…

Hayme Ana “Devlet Ana” olarak da alınır...

Osmanlı obasının Söğüt ve Domaniç’e yerleştiği dönemde bir müddet(1250’li yıllar) oba idaresinin tarafınca yürütülmesi üzerine bu isimle de anıldığı belirtilir. Bazı kaynaklara göre eşi Süleyman Şah’ın Fırat Nehri’ni geçerken boğulması üzerine bu görevi üstlenmek durumunda kalmıştır.

Daha sonra Aşiret reisliğini genç yaşta olan oğlu Ertuğrul’a devretmiştir. Bu dönemde aşiret Domaniç’i yazlık, Söğüt’ü kışlık olarak kullanmaktadır…

1280’li yıllarda muhtemelen eylül ayında kışlığa dönüş sırasında Hayme Ana vefat eder. Oğlu Ertuğrul Gazi annesini her yıl çadır kurduğu Domaniç Çarşamba köyündeki tepeye defneder…

Zamanla mezar da yeri de unutulur…

Hayme Ana'nın mezarının yerini bulmak ve üzerine türbe yaptırmak 2.Abdülhamit Han'a nasip olur...

Sultan 2. Abdülhamit’in saltanatı döneminde Çarşambalı bir köylünün evinde sakladığı dededen kalma deri üzerine yazılmış bir vesika okutulduğunda vesikanın Hayme Ana’ya ait olduğu ortaya çıktı. Vesika Yıldız Sarayına ulaştırıldı.

Belgeyi inceletip Çarşamba köyüne heyet gönderen 2. Abdülhamid, büyük ninesi Hayme Ana'nın kabrini buldurarak 1892'de üzerine türbe ve külliye inşa ettirdi.(1)

Osmanlı Devletinin kuruluşunun 700. Yılında yeniden restore edilen türbe alanında her yıl törenler düzenlenmektedir.

Hayme Ana türbesini ziyaret eden ilk Başbakan...

Hayme Ana türbesini ziyaret sırasında öğrendim ki türbeyi ziyaret eden ilk Başbakan Tayyip Erdoğan olmuş…Türbe müştemilatındaki müzede bu ziyaretin fotoğrafı duvara asılmış.

Recep Tayyip Erdoğan’a kadar 40 kadar Başbakanımız olmuş. Bu başbakanlardan hiç birinin “Hayme Ana” türbesini ziyaret etmemiş olması düşündürücü…

Türbe içerisinde ise çerçevelenmiş olarak Hayme Ana’nın beyliği emanet ettiği oğlu Ertuğrul Gazi’ye öğütlerini de sizlerle paylaşmak istedim. Bu öğütün hepimize yol gösterici olduğunun altını çizmek isterim…

"Oğul,

Anayurttan ayrılalı yıllar geçti. Deli rüzgarlar önünde oradan oraya savrulduk. Beylik otağını kurduğumuz şu yaylalar, artık son durağımız, son konağımız olsun.

Oğuz'un yurtlarına diktiğimiz ağaçların kökleri kara yerin derinliklerine, dalları gökyüzünün yüceliklerine uzansın.

Ak-boz atlara binip yağı üstüne yel gibi vardıkta Kadir Tanrı gözü pek yiğitlerimizi korusun.

Göğsü kaba yerli kara dağlar gibi duran erlerimiz ile kır çiçekleri gibi saf ve temiz, ak yüzlü, ala gözlü kızlarımız kutlu Kayı Boyu'muza gürbüz evlatlar versinler.

Altın başlı otağlarımız Çarşamba Yaylası'nı bürüsün.

Kayı'nın ve diğer bütün boyların oğullarını Ertuğrul'umla bir tutarım. Onların hepsini soyumuz için Hakk'ın kutsal birer emaneti bilirim.

Oğul,

Boyundan, soyundan olsun olmasın insanlara adil davran. Adaletten ayrılma ki insanların birlik ve dirlik kazansın. Yurdunda, obanda herkes gezsin.

Ululuk isteyen töreden ayrılmasın.

Bu dünya bir oturma yeri değildir. Yapacağın iyi ve doğru işlerle insanların hizmetinde bulunursan güzel övünçler senin olur.

Yüreğinden inancı, ağzından duayı, davranışından erdemi hiç eksik etme. Bir de sabırlı ol oğul, ekşi koruk sabırla tatlı üzüm olur.

Oğul,

Beylik dermekle, ağalık vermek iledir.
Sofranı ve keseni yoksullara açık tut."

(1)Türbenin üzerinde bulunan mermer kitabenin okunuşu :

Tuğranın Okunuşu:

El-gazi. Abdülhamîd Hân bin Abdülmecîd el-muzaffer dâima

Kitabenin Okunuşu:

Şehinşah-ı âli hasb-i hakan-ı mebrukü’n-neseb
Abdülhamid Han kim anın lütfundan alem müstefid
Gazi-i meydan-ı vagâ Cennetmekan Ertuğrul’un
Olmuş idi vaktaki bu sancakta ikbali bedid
Şu Domaniç yaylasını aldıkda dest-i miknete
Ehl-i hilafa evvela çekmişdi ol sedd-i sedid
Gazi-i merhumun imiş bu Hayme Ana maderi
İtsün garik-i mağfiret daim anı Rabb-i vâhid
Şah-ı cihan bu türbeyi yaptırdı ol merhumeye
Eyyam-ı ömr ü şevketin kılsun Cenab-ı Hak mezid
Bir padişaha itmemiş Allah bu hayrı nasib
Şimdiye dek geçmiş idi tarihden asr-ı medid
Vali iken Mahmud kulu nazm eyledi tarihini
Kıldı bu ra’na türbeyi bünyad Han Abdülhamid
Ketebehu İbrahim Hakkı Bursevi sene 1308 M. (1890-1891)