Bizim köyde babam yaşında olanlar, hep köydeki öretmen /eğitmenden nasıl kaçtıklarını ve sokakta onunla karşılaşmanın bile büyük risk ve korku nedeni olduğunu anlatırlardı. Biz benzerini görmedik. Ancak bizim hocalarımız da sertlikleri ve öğrencileri dövmeleriyle övünürlerdi. Allah rahmet eylesin lisede bir hocam şöyle demişti: “Ben ve falan, falan bu dört kişi, zayıf alanı değil de kafamızı taktığımızı sınıfta bırakırız.”

Sonra köprünün altından çok sular aktı. Bu sefer öğretmenler öğrencilerden korkar ve çekinir oldu. Buna ait de onlarca örnek anlatabilirim. Eskiden disiplin esastı. Sonra “sevgi ve hak” dedik. Lakin bunun da sınırını bilemedik.

Takdir edesiniz ki Burkina Faso hala bizim eski eğitim metodunu benimseyen yerlerden. Hoca dediğinizde elinde mutlaka kocaman bir sopası olur. Bir öğrenci başarısızlık nedenini şöyle özetlemişti: “Siz bizi dövmediniz biz de başarısız olduk. Şayet dövseydiniz daha çok çalışırdık.” Yani sanki ona göre programlanmışlar. Güneş altında diz çökerek saatlerce oturma cezasının verildiğini gördüm.

Tamamen öğretmen merkezli bir eğitim vardır. Öğretmen önce anlatacağı konuyu tahtaya yazar. Sonra da onu yerel dilde anlatır. Niçin yazarak başlar? O böyle görmüştür. Ders kitabı pek olmaz. Ancak olanlarda bile öyledir. Önce hepsi tahtaya yazılır. Koro halinde okunur.

Elindeki Mushaf’tan Kur’an okuyamayacak, ancak büyük bölümünü ezberlemiş birisini bulursanız şaşırmayın. Zira burada her eğitim kulaktandır. Kendi yerel dillerinde okuyup yazma olmayınca ya iyi derecede Arapça veya Fransızca bilmek gerekir. Bu yoksa iş sadece kulağa kaldı.

Burada her yer eğitim mekânı olabilir. Bir ağaç gölgesi, hasırla örülmüş küçük bir gölgelik, hocanın evinin bir odası... 200 öğrencinin doldurulduğu bir sınıf içinizi yakacaktır. Bir gece caddede sokak lambasının altında ders çalışan birisini görebilirsiniz. Evinde elektrik yoksa başka ne yapsın. Burası o iş için çok uygun bir yerdir. Ülkede okula gitmek mecburi değil. Eğitim her kademede paralı. Bu nedenle mevcut devlet çarkını çevirebilecek kadar bir nüfusun okula gitmesi işleri daha da kolaylaştırıyor. Okuyup bazı şeyleri fark etmeleri ve sorgulamaları başka sıkıntıları getirebilir.

Müslümanlar çocuklarını daha çok eski ve gayri tabii şartlarda devam eden Franko Arap okullara gönderiyor. Burada eğitim dili Arapça. Ancak az da olsa Fransızca var. Burada tedrisini tamamlayanlar Arapça konuşabilir. Değilse kısa bir okul deneyimi olarak kalır. Buralar da ücretlidir. Buradan alınan diplomanın sadece bu sistem içinde bir geçerliliği vardır. Onun dışında hiçbir yerde geçmez. Bu okullar mevcut yönetim sistemi için çok iyi bir can simididir. Zira Müslümanlar hem oyalanıyor, hem de sistemin dışında kalıyor. Bizdeki İmam Hatip tarzı okullar yeni tanınıyor. Ancak adapte çok da hızlı olmuyor.

Buna ilave olarak yeni bir şeyi daha öğrenmiş oldum. Burada da yaz kursları varmış. Bu kurslar gene gayretkeş sivil şahıs veya oluşumlar tarafından organize ediliyor. Bunu yapacak diyanet gibi bir kurumun olmadığını biliyorsunuz. Bu kurslardan birisine yaptığım ziyarette aynı sınıfta 200 öğrenciyi gördüğümü yazmıştım. Burada ne kadar verimli bir eğitim yapılabilir? Ne kadar başarı elde edilir? Zor bir durum...

Geçen Pazar günü böyle bir yaz kursunun kapanış programına davet edildim. Bana program içeriği önce yanlış verildi veya ben yanlış anladım. Yolda buranın bir yaz kursu kapanışı olduğunu anladım. Bu kursu organize eden adam beş yıl önce Müslüman olmuş.    Kenar mahallede elektriklerin olmadığı bir sokakta bir mahalle mescidindeyiz. Mini bir güneş enerji sistemiyle elektrik üretilmiş. Mescitte yetecek kadar elektrik var.

 Mescidin içi ve arka bölümü kızlar ve bayanlarla dolu. Mescidin ön tarafı yani bahçe bölümünde ise erkekler ve erkek öğrenciler var. Uzun süre öğrencileri tek tek çağırdılar.  Onlardan sureler, dualar ve hadisi şerifler dinledik. Yaz kursunda aldıkları bilgilerden örnekler aktardılar. Tam bir kapanış programı... Her aile doğal olarak kendi çocuğunun çıkarılmasını istiyor. Öğrencilerin tamamını çıkaramadıkları için de ayrıca özür dilediler. İçlerinde çocuklar olduğu gibi neredeyse evlilik yaşında olduğunu sandığım kızlar da vardı. Törende sunum için gelenlerin %95'i kızdı. Maalesef erkeklerden bu işlere çok rağbet yokmuş. Çalışmıyorlar dedi. Demek ki her yerde durum aynı...

            Bir toplumu ayakta tutan bir avuç yetişmiş insandır. Bu insanları yetiştirmek ve yarına hazırlamak da zor iş...