İstanbul Sanayi Odasının Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasının 2020 yılı sonuçları açıklandı. Basında yeterince irdelenmeyen bu önemli araştırmanın tarihsel kökeni 1960’lı yıllara kadar dayanıyor. İlk kez 1968 yılında “100 Büyük Firma” olarak kamuoyu ile paylaşılan çalışma, 1978’de 300 kuruluşa 1981 yılında ise 500 kuruluşa çıkarılmıştır.

Covid-19 Pandemisinin derin etkilerinin hissedildiği, salgının sağlıktan eğitime,  sosyal hayata; üretimden lojistiğe ve nihayetinde tüketime kadar yeni alışkanlıklar, yeni sistemler ve yeni yaklaşımlar gelişmesine neden olan ve Covid etkisinin gelip geçici basit bir etki olmadığının net olarak anlaşıldığı 2020 yılı araştırma sonuçları ekonomi tarihimiz açısından son derece önemli bir kaynak niteliğinde…

Araştırmanın sonuçlarını sizler için özetlemeye çalışacağım.

Büyümeye Pandemi Molası…

IMF verileriyle Salgın dünyada tüm ekonomileri olumsuz etkilemiştir. Dünya ekonomisi sert küçülmüştür. Aşağıdaki tabloda da göreceğimiz üzere;

2018 yılında %3.6 büyüyen Dünya ekonomisi 2020 yılında %- 3,3 küçülmüştür.

Aynı şekilde ABD ekonomisi %-3.5, Euro Bölgesi %-&,6, Rusya %-3,1, Hindistan %-8 daralmıştır. 

Çin ekonomisi Pandemi döneminde de kısmen ayrışsa da negatife düşmeden küçülmeden ciddi olarak pay almıştır. 2018 yılında %6,7 büyümüş olan Çin 2020 yılında %2,2 büyüme ile yetinmek durumunda kalmıştır.

Türkiye pandemi etkisini derinden hissetse de pek çok ülkenin negatif büyüme performansına karşın %1,8 pozitif büyüme ile ayrışmayı başarmıştır. Aynı dönemde sanayi sektöründe büyüme %2  ile daha güçlü bir büyüme katkısı sağlamıştır.

Kar Eden Kuruluş Sayısında Artış…

İSO 500 kapsamında her yıl paylaşılan aşağıdaki tabloda da görüleceği  üzere Pandemiye rağmen kar eden kuruluş sayısındaki artıştır. 2019’da 411 olan kar eden kuruluş sayısı 2020 yılında 423’e yükselmiştir. Dolayısıyla zarar eden kuruluş sayısı da 2013’den bu yana en düşük rakam olan 77’ye inmiştir.

Teknoloji Yoğun ve Arge’ye Önem Veren…

• Teknoloji yoğunluğuna göre yaratılan katma değerde artış pandemiye rağmen durmamış devam etmiştir. Orta yüksek ve yüksek teknoloji ile yaratılan katma değer toplamı %27,5 iken bu oran 2019’da %30.4’e, 2020 de ise %31,5’e çıkmıştır.
• 2019 da Arge harcaması yapan kuruluş sayısı 260 iken 2020 de 271’e yükselmiştir.

• Arge harcamaları 2019’a göre %4,9 oranında artış göstermiş 6,2 milyar TL’ye ulaşmıştır.

Pandemiye Rağmen İstihdam Artışı…

2020 yılında tüm olumsuz gelişmelere rağmen İSO 500’ün istihdamı 2019’da 696.792 iken 2020 yılında %2,9 artarak 716.692’ye çıkmıştır. Aynı dönemde maaş artışı ise %14,4 olarak gerçekleşmiştir.

Yabancı Sermaye Payında Azalma Eğilimi…

2008’den bu yana İSO 500 içinde yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı azalma eğiliminde… Bu eğilimin 2020 yılında da devam ettiği görülmektedir. 2019 yılında 117 olan yabancı sermayeli kuruluş sayısı 2020 yılında 110’a gerilemiştir.

Aslan Payı İstanbul’un…

İSO 500’de yer alan kuruluşların bağlı olduğu oda bilgilerine baktığımızda 161 şirketle İstanbul Sanayi Odasının en büyük payı olduğunu görüyoruz. Başka bir ifadeyle 500 şirketin %32,2’si İstanbul’da…

Bu rakamın 2016 yılında 180 olduğu düşünüldüğünde (%36) sanayide Anadolu payının yavaş yavaş arttığını söylemek mümkün…

2020 Yılının En Büyük 10 Sanayi Kuruluşu…

1-Tüpraş (2010,2011,2012,2013,2014,2015,2016,2017,2018,2019)

2-Ford (2010,2011,2012,2013,2014,2015,2016,2017,2018,2019)

3-Oyak-Renault(2010,2011,2012,2013,2014,2015,2016,2017,2018,2019)

4-Toyata(2016,2017,2018,2019)

5-

6-Star Rafineri(2019)

7-Arçelik(2010,2011,2012,2013,2014,2015,2016,2017,2018,2019)

8-Tofaş(2010,2011,2012,2013,2014,2015,2016,2017,2018,2019)

9-Ereğli Demir ve Çelik

(2010,2011,2012,2013,2014,2015,2017,2018,2019)

10-İskenderun Demir ve Çelik

 (2011,2012,2013,2014,2015,2016,2017,2018,2019)

5.sırada yer alan Kuruluş isminin açıklanmasını istemediğinden liste yukarıdaki şekilde ortaya çıkmış oldu. 2010 yılından bu yana tüm İSO 500 listelerini sizin için tek tek taradığımda yukarıda her kuruluş karşısında parantez içinde de yazdığım üzere;

2020 listesine giren kuruluşlardan,

Tüpraş,

Ford,

Oyak-Renault,

Arçelik,

Tofaş,

2010 yılından itibaren hiç ara vermeden 2020 yılına kadar her yıl İSO 500 ilk 10 listesine girdiği görülmüştür. Bunlara bir nevi İSO 500’ün TOP 5’i diyebiliriz.

Bir diğer tespitim de listeden düşenlerle ilgili. Son on yıl defalarca İSO 500 ilk 10’a giren bazı kuruluşlar ise ilk 10 listesinden düşmüştür. Son 10 yıl;

6 yıl listede yer alan EÜAŞ,

4 yıl listede yer alan AYGAZ,

8 yıl listede yer alan İÇDAŞ

İlk 10 sıralamasında yer bulamaz olmuştur.

Bu listelerdeki değişimler başlı başına bir analiz konusudur.

İhracatta Düşüş…

2020 yılı küresel ticaret ve ihracat açısından sıkıntılı bir yıl oldu…2020’de Türkiye ihracatı %6,2 düşüşle 169,7 milyar dolara gerilerken, İSO 500 ihracatı %12,8 oranında gerilemiştir. 2019 yılında 73,5 milyar dolar olan İSO 500 ihracatı 2020’de 64,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

TMSF’nin Yönettiği 8 Şirket İSO 500’de…

2020 İSO 500 listesine TMSF tarafından yönetilen 8 Şirkette girmeyi başardı…

HES Hacılar Elektrik 101.sıra, (Kayseri Sanayi Odası)

Naksan Plastik 184.sıra, (Gaziantep Sanayi Odası)

Form Sünger ve Yatak 331.sıra, (Kayseri Sanayi Odası)

İstikbal Mobilya 166.sıra, (Kayseri Sanayi Odası)

Bellona Mobilya 196.sıra, (Kayseri Sanayi Odası)

Aynes Gıda 215.sıra, (Denizli Sanayi Odası)

Boyteks Tekstil 304.sıra, (Kayseri Sanayi Odası)

Boyçelik Metal 321.sıra (Kayseri Sanayi Odası

twitter, ınstagram, Yaay @unalsade