İnsan birlikte üretip ayrı ayrı tüketen varlıktır.

Birlikte çalışmak demek "işbölümü" yapmak demektir.

Herkes ayrı ayrı iş yapar, birleştirilir ve "ortak ürün" ortaya çıkar.

İnsan bu faaliyetleri yaparken bazı sorunlarla karşılaşmaktadır.

-Birinci sorun emekleri birleştirme sorunudur; bu sorun "ücret" ile çözülür.

-İkinci sorun ürünün bölüşülmesi sorunudur; bu da "fiyat" müessesesi ile çözülür.

*

Ücret birim emeğin ürettiği mal miktarıdır. Herkes en çok ücreti hak etmek ve almak için çalışır. Bu yapılırken de bir işi en az emekle kim üretebiliyorsa o işi o yapar.

Böylece "işbölümü" olur.

Kim neyi en az ücretle üretiyorsa o iş ona verilmiş olur.

Ücretlere yapılan müdahaleler daima bu çözümü ortadan kaldırır.

Bu konuda bundan başka çözüm de şimdiye kadar bulunamamıştır; bulunamayacaktır.

*

Fiyat birim malın doğurduğu insan sayısıdır, yani birim malın ürettiği emek demektir.

Bir mal en çok kimin işine yarıyorsa fiyat o kadar yüksek olur. Bu da "serbest fiyat" ile sağlanır. Müdahale ile fiyatın bu fonksiyonunu ortadan kalkar. Bu konuda da bundan başka çözüm şimdiye kadar bulunamamıştır, bundan sonra da bulunamayacaktır.

***

Ekonomik çevre: Birlikte üretimin yapıldığı alana "çevre" denir. Farklı çevrede farklı fiyatlar ve ücretler oluşur. Çevre büyüdükçe iletişim ve ulaşım zorlaşır, çevre küçüldükçe ücretler düşer, fiyatlar yükselir. Her mal için ayrı uygun çevre vardır.

Nakliyesi daha kolay olan "altın" gibi mallar insanlık çevresinde üretilip tüketilir.

Nakliyesi daha kolay olan "emek" gibi değerler ülke içinde değerlendirilir.

Nakliyesi zor olan "inşaat malzemesi" gibi değerler il içinde üretilir.

Zorunlu ihtiyaç malları ise genel olarak bucaklarda üretilir ve üretildikten sonra nakliye durumuna göre bucakta, ilde, ülkede ve insanlıkta tüketilir.

*

Gelişmişlik: Ücret kg/gün dür. Fiyat ise gün/kg dır.

Biz insan olarak ücretin ve fiyatın daima büyük olmasını isteriz.

O halde gelişmişlik "ücret" ile "fiyat"ın çarpımıdır.

Gelişmişlik=Ücret*Fiyat.

Gelişmişlik konusuna basit biri örnek verelim: Mesela Artvin'in Camili bucağında bir kişi günde 36 kilo mısır değerinde iş yapıyor. 4 kilo mısır da bir kişinin günlük giderini karşılıyor. Mısırın fiyatı kişi/kilogram olduğuna göre; gelişmişlik derecesi 9'dur.

Küçük piyasalarda daha az farklı imkan ve ihtiyaç olduğundan gelişmişlik küçüktür. Piyasanın büyümesi onun gelişmişliğini artırır. Mal bir çevreden diğer çevreye giderken iletişim ve ulaşım masrafları artar.

***

Değerli mallar büyük çevrede, değersiz ağır mallar küçük piyasalarda üretilir.

Senet: İşletmeye giren mal karşılığı verilen belgedir.

Böylece; Senet=Fiyat*Mal'dır.

Para: Borsaya verilen senet karşılığı alınan belgedir.

Böylece; Para=Kur*Senet'tir.

Bu şekilde karşılıksız para çıkmamış olur.

*

EKONOMİ ağırlıklı yazılarımıza yeniden başladık.

Gelecek yazının konusu: "İstanbul Mala-Mal Mağazaları".