Devamlı olarak Aman yabancılar kaçmasın! endişesiyle yaşıyoruz. Ege Cansen, yüz elli yıldır bunun böyle geldiğini, böyle gittiğini, Yabancılar para vermezse kalkınamayız, aç kalırız korkusundan kurtulamadığımızı söylüyor. Eğer yeterli ölçüde üretebilsek, eğer ürettiğimiz kadar tüketmeye razı olsak böyle bir korkudan söz edilemez.
Biz ürettiğimizden çok tüketmek istiyoruz. Bu nedenle yabancılardan aldığımız krediler ve gönderdikleri paralarla, hakkımız olandan daha çok para harcıyoruz.
Kendi imkânlarımızın ne kadar üstünde para harcadığımızın göstergesi "cari açık" (döviz açığı) rakamıdır. Bu yıl açığın 35-40 milyar dolar olabileceği tahmin ediliyor. Yabancılar bize nasıl para veriyor?
(1) Kamu ve özel sektör yabancı parayla borçlanıyor. İstedikleri faizi ödedikçe yabancı neden kaçsınlar?
(2) Yabancılar paradan para kazanmak için geliyor. Hazine bonosu ve tahvili, hisse senedi v bankalardan faiz almak için geliyor.
(3) Yabancılar şirket, fabrika ve gayrimenkul için para getiriyor.
Bu üç tür yabancı para girişinin özellikleri var:
(1) Kredi kısa veya uzun vadeyle alınır. Vadesi geldiğinde genellikle yenilenir. Tehlike vadesi geldiğinde yenilenememesi veya yeniden borçlanmalarda daha yüksek faiz ödeme zorunluluğunun ortaya çıkmasıdır.
(2) Sıcak para kolay giren, kolay çıkan paradır. Ancak çıkmak, girmek kadar kolay değildir. Mevduat hesabını kapatıp çıkmak kolaydır ama, hisse senedini, bonoyu, tahvili kısa sürede satıp çıkmak zordur. Yabancı, fiyatı ne kadar düşürürse düşürsün, hisse senedine, bonoya, tahvile kısa sürede alıcı bulamayabilir.
(3) Türkiye"de fabrika kuran, şirket ve banka satın alan yabancıysa, parmağını taşın altına sokmuş demektir, kolay kaçamaz.
Kaçsalar da kurtulsak
Yabancılar kaçacak korkusuyla yaşayanlar devamlı olarak sıcak para tablosunu izlerler.
- Sıcak para olarak yabancılar borsadaki hisse senetlerinin değer olarak yüzde 70"ini ellerinde bulunduruyor. Sahip oldukları hisse senetlerinin toplam değeri 50.5 milyar dolar dolayında. Bu kadar hisse senedini kolay kolay satıp kaçamazlar. İşin raconunda da öyle tümünü sat kaç yoktur.
- Yabancıların (kara bıyıklı yabancılar dahil) bono ve tahvile bağladıkları para 27.5 milyar dolar. Kaçmak isteyen satar ama... Neden satsın? Borcun ödenmeme riski yok. Faizi yüksek.
- Yabancıların 5.5 milyar dolarlık mevduatları var. Onu alıp götürseler bir şey değişmez.
Velhasıl, yabancıların kaçmaya niyetleri yok... Ne olur şu, Aman yabancılar kaçarsa korkusunu yaymayınız. (Bana sorarsanız, Keşke kaçsalar da... Kurtulsak... Kendi imkânlarımızla ayakta kalmayı, yürümeyi, koşmayı öğrenebilsek...)