Her eğitimcinin eğitim öğretim yılında eğitim- öğretim dışında yapması gereken rutin işler vardır. Evraklar, sistem üzerinde yapılacak işlemler, ders planları, ön hazırlıklar, son dokunuşlar gibi. Peki ya veli ziyaretleri?
Bir dönem öğretmenleri zorunlu tutmaları, idare tarafından yapılan baskılar nedeniyle kaldırılan veli ziyaretleri okul öncesi ve ilköğretimde isteğe bağlı olarak devam etmekte.
Çoğu öğretmen, zorunlu olmasa da bunun öneminin farkında. Peki öğretmen veli ziyaretine gitmeli mi? Gitmek zorunda mı? Okulda yarım gün eğitim veren bir öğretmenin dahi günde en az altı yedi saati okulda geçmekte. Bunun dışında veli ziyareti de yaparak kalan vaktini harcasın mı?
“Öğretmenin okul dışında başka işi gücü yok mu?” diye sorarsanız işte cevabım.
Peki nedir veli ziyareti? Amaç ne?
Öncelikle otuz iki yıllık çocuk gelişimci olarak ifade etmeliyim ki belki hazırlanan evraklardan, portfolyo dosyasından çok daha önemli. Öğrencinizi, ailesinin de uygun olduğu bir vakitte evinde ziyaret etmek, sohbet etmek, çocuğu ve aileyi yakından tanıyabilmek. Sizce bu amaç basit mi? Bence değil…
Öğretmen neden istemez peki?
Bazı öğretmenlerimiz, ziyaretler için vakit ayırmayı göze alsa da “Beni kimse velinin evine gitmeye zorlayamaz,” diye düşünebilir. Meslektaşlarımızın, bu süreçte yaşanılan ufak tefek aksilikleri duymuş ya da yaşamış olma ihtimali yüksek. Bunlar istisna olarak kabul edilebilir. Gittiğinde sarhoş bir veliyle, çocuğunu döven bir anne baba ile karşılaşmak yüksek olasılık içermiyor. Bir veli, öğretmenine asla zarar vermek istemez, diye düşünüyorum. Ertesi gün okulda yine göreceği öğretmen için nasıl bir tuzak kurabilir ki? Aksine hepsi el üstünde tutuyor inanın. Siz çocuğuna değer veriyorsanız o da size değer veriyor.
Öğretmen vaktinin dışında yoğunluğundan, adreslerin uzak olmasından, her velinin farklı farklı yerlerde ikamet etmesinden dolayı çıkan karışıklıklardan da istemeyebilir. Ama iyi bir planla bunu çözümleyebilirsiniz. Yakın mekânlardaki iki aileye aynı gün gidebilirsiniz. Ben bu yıl adresi tarif edemeyen tek velimin Suriyeli olmasından dolayı zorlandım. Fakat “Biz anlatamıyor, geliyor sizi alıyor. Okulda buluşuyor,” demesiyle o sorunu da onlar çözmüş oldu.
Veli ziyaretine kiminle gitmeli?
Şöyle ki zaten okul açılır açılmaz gidilmediğine göre tehlikeli gördüğünüz bölgelere tedbirli gitmekte fayda var. Bazı mahalleler, ya da farklı kişilikler olabilir elbette. Okul müdürünüz ve/ veya rehber öğretmenle gidebileceğiniz gibi tanıdığınız veli ise tek başınıza gitmeniz daha elzem. Neden derseniz çocuk da ailede her gün gördüğü öğretmeninin yanında daha rahat ediyor. Diğer türlü resmi bir ziyaret gibi oluyor, konuşulacak özel bir konu var ise kalabalıkta konuşulamıyor. Tabi idareci ve rehber öğretmen de sizin kadar tanıyorsa velinizi o ayrı.
Niçin gitmeli?
En önemli nokta bu. Faydalarını bilen bir okul öncesi, bir ilkokul öğretmeni bunu yüksünmeden yapar. Veli ziyareti çocuğu tanımak için bulunmaz bir fırsattır. Madem eğitim öğretim sadece öğrenciyle değil, işin içine aileyi katmak gerektiren bir alan, madem kazanılan her çocuk bizim için ödül o halde önceliğimiz mutlaka veli ziyareti olmalı. İnsanlar size kendilerini, ne kadar anlatırsa o kadar yakın hissederler. Çocuk size oyuncaklarını, yatağını, sevdiği eşyalarını gösterdiğinde sizinle samimiyeti ilerlettiğinin bilincindedir. Samimi bir öğretmen okula gitme isteğini de artırır.
Veli ziyaretleri ikram kabulü müdür?
Bunu pasta börek yenilen gün olayına çevirmeden nasıl yaparız peki? Gideceğinizi bilmeli ama hangi gün gideceğinizi bir hafta önceden bilmemeli. Yoksa size ikram ve izzette bulunmak için günlerce hazırlık yapıyorlar ve gittiğinizde doldurmanız gereken formdaki sorulara odaklanamıyorsunuz. Ortamın doğal olması gerekir. Ben o yüzden ya yarım saat önce ya da bir gün önce haber veriyorum. Kesinlikle hazırlık yapmamasını, strese girmemesini, olduğu gibi kalmalarını tembihliyorum. Veli kadar çocuğunda sabırsızlandığı ziyaretler size de heyecan veriyor. Okulda gördüğünüz çocuğun yaşadığı yeri, ailesini, hayatı kimlerle paylaştığını görüyor ve çocuğu gerçekten tanıyorsunuz.
Burada bir anımı sizlerle paylaşmadan geçemeyeceğim, yıllar önce veli ziyaretine gitmeden üç gün önce haber verdiğimde velimiz büyük bir temizliğe girişmiş, pasta börekler hazırlamış. Gideceğim gün çocuğu dedesine yollamış. Gittiğimde “Hocam, halılar ıslak,” diyerek bana terlik uzatmıştı. Şaşırmıştım çünkü gözlem yapacağım çocuk da ortada yoktu. Amaca ulaşamamıştım ve o bana büyük tecrübe oldu. Erken haber vermemek ve bu ziyaretin amacını veliye anlatmak gerekiyor.
Veli ziyareti ne kadar sürmeli?
Veli ziyareti süresi çok uzun tutulmamalıdır. Yarım saat yahut bir saat genel olarak idealdir. Daha fazlası hem öğrenciye hem veliye hem öğretmene sorumluluk yükler. Çocukla sohbet etmeniz varsa hazırladığınız etkinlikleri yapmanız, bir hikâye okumanız en fazla bir saat sürer. Velinin de işi gücü olabileceğini aklınızdan çıkarmayınız.
Okul öncesinde ev ziyaretinde öğretmen mi misafir miyim?
Okul öncesi öğretmeni öncelikle kendilerini karşılayan veliye güler yüzle, samimiyetle yaklaşmalı, eğitimci kimliğinin yanında misafirlik kimliğini de taşımalıdır. Türk gelenek ve göreneklerine uygun olmayan ziyaretler hoş olmaz. Kapıdan girerken “Bir de bunu çıkardılar başımıza,” diyerek girerseniz zaten eksi binden başlamış olursunuz. Israrla verilen bir bardak çay ya da bir fincan kahveye hayır demeyebilirsiniz ama “Şu kalan börekleri de sar götüreyim, okulda yerim,” muhabbetini yapacak öğretmen olduğunu da sanmıyorum. Genel konular yanında çok özel olmayan konuları konuşmak ideal olandır. Çocuğun duyacağı şekilde okul sorunlarını konuşmanın yeri ve zamanı değildir. “Gelmişken söyleyeyim annesi, senin bu çocuk var ya….” diye başlayan cümleyi kurmak ne veli ziyaretinde ne de veli görüşmelerinde yapılacak iştir.
Öğretmen veli ziyaretinde neleri gözlemlemelidir?
Öğretmen her şeyden önce çocuğun fiziksel zarar görüp görmediğini, aile bireylerinden kaynaklanan istismar, aşağılama gibi küçük düşürücü ve zedeleyici davranışlara maruz kalıp kalmadığına dikkat etmelidir. Aile de yaşayan babaanne, dede, anneanne gibi büyüklerin çocuğa karşı söz ve davranışlarında okulda verilen eğitimle ters düşen bir nokta olup olmadığına, ailenin çocukla ne kadar kaliteli zaman geçirdiğine, kardeşler arasında sorun olup olmadığına, çocuğa yaşından fazla sorumluluk verilip verilmediğine bakılmalıdır. Bunları gözlemlerken belli etmemeli, samimiyetin ve resmiyetin sınırlarını belirlemelidir. Diğer özel noktalar elbette çocuğa göre değişmektedir. Neden tırnak yediği, neden ayrı yatakta yatmadığı, anne babaya aşırı bağımlılığını bu gözlemler sırasında tespit edip ona göre önlem alabilirsiniz.
Çocuk açısından faydaları nelerdir?
Öncelikle çocuk öğretmeninin kendisine değer verdiğini anlıyor, biliyor, görüyor. Düşünsenize yere göğe sığdıramadığınız öğretmeniniz sizin evinize gelmiş. “Keşke benim öğretmenim de gelse. Keşke benim çocuklarımın öğretmeni de gelse,” diyorsunuz. Çocuk değerli olduğunu, önemsendiğini hissediyor. Öğretmeniyle yakınlaşıyor. Onun da bir insan olduğunu, evde terlik giydiğini, susayınca su içtiğini görüyor. En sevdiği oyuncağı, yastığını, evinde nasıl vakit geçirdiğini anlatıyor. Aradaki düğümler çözülüyor. Sizi artık aileden görüyor, derdini paylaşabileceğini anlıyor. Korkmuyor, saygı duyarak seviyor.
Öğretmen açısından faydaları nedir?
Önceden sadece sorunlu öğrenciler için öngörülen bu ziyaretlerin genele uygulanabilmesi çok iyi oldu. Böylece velilerde de ‘benim çocuğum sorunlu demek ki’ düşüncesi kalktı. Her çocuk özel bir birey. Bunu asla unutmadan eğitim öğretime devam ediyoruz. Ziyaretler esnasında çocuğu tanıyan öğretmen çocuğun okuldaki davranışlarını daha çok kontrol altına alabiliyor. Öyle ki veli ziyaretlerinden sonra okula bambaşka bir düşünceyle ve davranışla gelen çocuklar oluyor. Ağlayan öğrencilerin artık ağlamadığını, oyuncağı cebine koyup evine götürmeye çalışanın artık götürmediğini, lavaboya gitmek istediğinde altına kaçırmayıp size söyleyebildiğini fark ediyorsunuz. Aslında küçük bir ziyaretle aile oluyorsunuz.
Şimdi soruyorum size? Veli ziyaretleri zorunlu mu?