Afrika suların durulmadığı bir coğrafya. Darbeler, suikastlar, dış müdahaleler, sürekli devam eder. Bölge içinde Nijer önemli bir ülkedir. Geniş bir coğrafyası vardır ama coğrafyanın büyük çoğunluğu çöl olduğu için iskana müsait değildir.
Bu ülke Fransa için çok önemlidir. Burada büyük askeri üsleri ve uranyum yatakları vardır. Amerika'nın da askeri üsleri yer alır. Amerikan büyükelçiliğinin altına bilmem kaç kat bodrum yapılıp bilgisayar serverlarının yerleştirildiğine dair bilgiler dolaşıyor. Zira deprem riski yokmuş. Yani kaybedilmesi düşünülemeyecek, öyle bir şans tanınmayacak bir yer burası.
Nijer’in devrik Cumhurbaşkanının Fransa ile arası çok iyiydi. Önce Mali’de darbe oldu ve Mali'nin darbeci cumhurbaşkanı ülkedeki tüm Fransız askerlerini çıkardı. Nereye gidecekler? Gidebilecekleri yer olarak Nijer ya da Burkina Faso var. Ama Burkina Faso terör anlamında daha karışık. Kaldı ki orada da daha sonra darbe oldu. Bu nedenle tek tercih Nijer’di. Ve onlar Nijer’e yerleşti.
Halk arasında ekonomik anlamda büyük bir uçurum var. Bir grup lüks villaların içinde yaşarken, bunları ara sokaklarında kartondan, plastik poşetlerden, ya da otlardan örülmüş hasırlardan yapılma minik barakalarda yaşayan insanlar mevcut. Bu nedenle halk geçim derdinde. Fransa'nın varlığıyla yokluğunu çok düşünecek konumda değiller.
Geçen hafta Nijer’de bir darbe oldu. Darbeyi askerlerin içindeki bir grup yaptı. Buna ait bölgeden iki temel görüş var. İlk değerlendirme; “darbeci askerler görevden alınacaklardı veya bazı hak kayıplarına uğrayacaklardı. Bunun için erken davranıp darbe yaptılar ve darbelerinin meşrulaştırmak için Fransa aleyhine bir görüş sergilediler.” ikinci görüş; “bu darbe bütün coğrafyada Fransa'ya karşı başlayan direnişin bir devamıdır. Darbecilerden birisi uzun süre mali de bulunmuş ve Mali’deki Fransız karşıtlarının arasında yetişmiş. Bu nedenle darbenin asıl amacı özgür bir Nijer’i oluşturmak.”
Gerçi darbeci ekip bugüne kadar Fransa'nın leh ya da aleyhinde herhangi bir cümle sarf etmedi. Halk bunu böyle okuyor ve yaptığı gösterilerde bu darbeyle Fransa'nın kovulacağını ilan ediyor. Yani halkın beklentisi bu yönde.
Ancak komşu ülke Nijerya’da toplanan bölge ülkelerinin cumhurbaşkanları çok ciddi bir şekilde darbeye karşı çıktılar. “Darbecileri asla tanımayacaklarını, onların kendilerini ve ailelerini buldukları yerde tutuklayacaklarını” ilan ettiler. Bunlara ilave olarak da “Nijer’e olan her türlü giriş çıkış yasaklandı, Nijer’le hiçbir şekilde ticari bir ilişkiye girilmeyecek, bankalarda paralar dondurulacak…” Benzeri birçok yaptırım kararı alındı.
Alınan bu kararların sonucu ne olur? Bunu şimdiden kestirmek zor. Zira buna karşılık bölgenin Fransa’dan kopmaya çalışan Mali, Burkina Faso gibi ülkeleri de ortak bir bildiriyle “Nijer’e yapılmış fiili bir müdahalenin kendilerine yapılmış saldırı kabul edeceklerini ve Nijer’i toplu olarak savunacaklarını” ilan ettiler.
Tüm bu gelişmeler nereye gider bunu şimdi tahmin etmek biraz zor. Lakin Mali, Burkina Faso ve benzeri ülkelerdeki darbelerin seyrini bir miktar gözlemlemiş birisi olarak sanki Fransa'nın Nijer’i kaptırmamak konusunda çok daha azimli olduğunu hissediyorum. Belki diğerlerinde “nasıl olsa başaramayacaklar” diye düşünmüştü. Olayın vahametini sonradan fark etmişti. Şimdiyse daha erken önlem almak isteyecektir.
Her iki tarafta halkı gösteriye davet ediyor. Hem eski hükümet yanlıları hem de darbeciler halkı desteğe davet ediyor. Ordu darbeye destek verince, halk da ordu aleyhine bir ciddi gösteride de bulunmamış oldu.
Şu ana kadarki görüntüye bakılırsa halkta ciddi bir destek var. Fransa’ya karşı “bana ne Fransa’dan!” diye yaşayan halk bile bir anda Fransa aleyhine döndü.
En önemli soru da şu olmalı. “Fransa’dan boşalan yeri kim dolduracak?” Bu konuda en hazırlıklı güç Rusya’dır. Maliye onlar destek verdi. Burkina Faso’ya göre kendilerine müttefik olan Üç ülke var. Bunlar da Türkiye, Rusya, Kuzey Kore’dir.
Türkiye bu gelişmelerde nerede duruyor? Benim gördüğüm kadarıyla Türkiye olayları akışına bırakmış. Suların durulmasını bekliyor. Bir süre sonra özür diletecek bir pozisyondan kaçıyor.
Yarını bilmiyoruz. Allah bütün mazlumların yardımcısı olsun.