Kurban Bayramına sayılı günler kaldı. Kurbanın her anlamda “yakınlaştırıcı” etkisini, hikmetlerini ilim erbabının yazılarından takip edebiliriz.
Hem ülkemizde hem de dünyada yeterince et tüketemeyen garibanların yılda kısa bir dönem de olsa et tüketme fırsatı yakalamaları kurbanın hikmet ve faydalarından sadece birisidir.
Bir Müslüman için en ideali, kurbanı kendi eliyle kesip kendi eliyle dağıtmasıdır. Ama günümüzde böyle yapmanın önünde epeyce engel vardır. Bu durum, vekaletle kurban uygulamasının yaygınlaşmasına vesile oluyor.
Ülkemizde bir yılda yaklaşık 10 milyon hisselik kurban kesildiği anlaşılıyor. Yardım kuruluşlarımız aracılığıyla yurtdışında kesilen kurban sayısının bir milyonu bile bulmadığı hesaba katılırsa, halen kurbanların çoğunun ülkemizde ve mükellefin gözü önünde kesildiğini rahatlıkla görebiliriz.
Hayrettin Karaman Hocamız, ‘Vekalet yoluyla kurban’ başlıklı yazısında konunun tartışılan bazı yönlerine açıklık getirdi;
“Kentleşmenin ve modern hayatın engellediği birçok iyi, güzel ve doğrudan biri de her yükümlünün kurbanını kendi kesmesi veya başında durarak bir bilene vekâlet verip kestirmesidir. Bu imkân birçok yerde elimizden kaydığına göre kurban ibadetini birilerine vekalet vererek ve başında da bulunamayarak yerine getirmek ihtiyaç haline geldi.
Bu ihtiyaç içinde olan kimse, bir hakiki şahsa vekâlet verebileceği gibi vakıf, dernek vb.'nin temsilcisine de vekalet verebilir.
Ülkemizde pek çok vakıf ve dernek, yükümlülerden vekalet ve kurban parasını alarak onlar adına kurban satın alıyorlar, kesiyorlar ve baştan bilinen ve izin verilen şekilde kurbanı kullanıyorlar.
Bu uygulamada hükmünün açıklanması gereken birkaç husus var:
A vakfı vekalet yoluyla kurban kesmek üzere yükümlülerden mesela 350'şer lira topluyor. Kurbanı ister yurt içinde ister yurt dışında kessin daha önceden kurbanlık hayvan satıcılarıyla ya bağlantı yapmak veya hayvanları satın almak mecburiyeti vardır. Diyelim ki bin kişiden para topladı, her biri 350 liradan bin koyun alamaz. Ya sürüyü toptan alır veya koyunların kalitesine göre fiyatlandırarak alır. Bu takdirde ilk alışta vekalet verenin parasına koyun (veya ortak büyük baş hayvan) almak mümkün olmaz.
Bana göre iki çözüm yolu vardır:
1.Vakıf veya dernek kurban olacak hayvanları kendi adına farklı fiyatlarla satın alır. Vekalet veren ve tamamı aynı miktarda para ödeyen kimselere, adları okununca kurbanı, topladığı para karşılığında satar (akdin iki tarafını temsil ederek akit yapar) ve kasaba vekaleten kesmesini söyler. Bu birkaç akdin bir anda ve bir arada olması daha başta hazırlanacak ve içinde -yukarıda açıklanan işlemlerin de yer aldığı-bir vekalet sözleşmesine dayanılarak vekalet verenin ismi okunarak da yapılabilir. Birden fazla hizmet veren bir otelde kalmak üzere bir belgeyi imzalayan taraflar, birden fazla akdi bir çırpıda yaparlar ve çağdaş alimler bunu caiz görmüşlerdir.
2. Vakıflar ve dernekler vekalet yoluyla kurbanı nasıl alıp keseceklerini ve kullanacaklarını açıklayan bir sözleşme hazırlarlar. Bu sözleşmeye 'vekalet verenlerden toplanan eşit miktardaki paralar her bir yükümlü namına kurban almaya yetmezse vakıf veya dernek üstünü, hibe yoluyla tamamlayacak, para fazla gelirse sahibi bu fazlayı vakfa hibe etmiş olacak, kesilen kurbanın tamamı veya şu kadarı vakfa ve derneğe verilmiş olacak' diye yazarlar. Bunları bilerek vekalet vermiş olan yükümlü vazifesini yapmış olur, vekil de şartlara uyarak sözleşmeyi icra eder.
Yükümlüler kurban ibadeti, için vekalet verirken muhasebesi sağlam, işlemleri açık ve şeffaf, hizmeti belli, meşru ve önemli olanları tercih etmelidirler. Bu nitelikleri taşıyan birden fazla yer varsa derecelendirmek ve birine yoğunlaşmadan desteği aralarında dağıtmak uygun olur. (Yeni Şafak, 25.09.2014)
Kurban konusu bir de ekonomi, sağlık, tüketiciler ve geçimini besicilikle sağlayan üreticiler açısından ele alındığında, kurbanın nice hayırlara kapı açan bin bir hikmetle dolu çok mühim bir ibadet ve büyük bir fırsat olduğu görülür.
Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Başkanı Zeki Ilgaz, yaklaşan Kurban Bayramı dolayısıyla yaptığı açıklamada, kurban seçimi ve kesimi konusunda dikkat edilmesi gereken hususlara değindi. Ilgaz, Kurban Bayramı’nın ülkemizdeki kırmızı et tüketimine katkı sağladığını, özellikle yıl boyu yüksek fiyatlar nedeniyle yeterince kırmızı et alamayan vatandaşların, bayram vesilesiyle kırmızı et tüketebildiğini söyledi.
Bu yıl kurban olarak kesilebilecek hayvan sayısına ilişkin bilgiler de Ilgaz’ın açıklamasında yer aldı. Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüklerinden alınan verilere göre ülke genelinde bu yıl kurban olarak kesilebilecek 1 milyon 207 bin 608 adet büyükbaş ve 3 milyon 645 bin 918 adet küçükbaş hayvan bulunduğunu vurgulayan Ilgaz, geçen yıl Kurban Bayramı’nda Türkiye genelinde toplam 851 bin 948 adet büyükbaş ve 2 milyon 331 bin 917 adet küçükbaş hayvan kesildiğini belirtti. Zeki Ilgaz, vatandaşlara dini vecibelerini yerine getirirken hayvan varlığımızın devamı ve arz fazlalığı nedeniyle küçükbaş hayvanlara yönelmelerini önerdi.
Ilgaz vatandaşların daha ucuz olması sebebiyle beyaz et tüketimini tercih ettiğini belirterek, et tüketim oranlarına ilişkin bilgiler verdi. Ülkemizde kişi başı yıllık et tüketiminin 5-6 kg balık; 11-13 kg kırmızı et ve 19-20 kg beyaz et olarak bir dağılım gösterdiğini; toplam 35-36 kg civarında olduğu tahmin edilen kişi başına yıllık et tüketimimizin, 38-40 kg civarında olan dünya ortalama rakamının biraz altında kaldığını belirtti.
Ülkemizde refah düzeyi arttıkça, kırmızı ete olan talebin artmaya devam edeceğini belirten Zeki Ilgaz şunları söyledi: “Şu anda yaklaşık 1 milyon ton olan kırmızı et üretimimizin en az 1,5 milyon tona çıkması, vatandaşlarımızın yeterli ve sürekli kırmızı et tüketimini sağlamayı dengeleyecektir. Bunun için kapasitelerimiz yeterlidir. Önemli olan arzın sürekli ve istikrarlı olmasının sağlanmasıdır.”
…
Bendeniz bu yıl Kurban Bayramını Sri Lanka’da karşılayacağım inşaallah. Orada Deniz Feneri Derneği’nin kurban ekibinde yer alacağım. Derneğe emanet edilen kurbanların kesilmesine, vekâletlerin yerine getirilmesine nezaret edeceğim.
Bayramınız mübarek olsun.
recep.kocakk@gmail.com