ABD'nin uluslararası rekabet kurallarını bozduğu gerekçesiyle ÇİN'e yaptırım uygulama kararı alması lokal anlamının dışında bir mesaj. Bu mesaj, bir anlamda dünyaya, yeni bir ekonomik trendin gelişmeye başladığını söylüyor. Size daha açık söyleyeyim ki resim; liberalizm ideolojisinin ekonomik yansıması olan kapitalizmin çökmeye başladığının resmi.
Kapitalizm çöküyor.
Yaklaşık 250 yıllık bir düşünsel temele dayanan liberalizmin beklenen sonucu olan kapitalizm, serbest ticaret ve özgürlükler bağlamında düşünüldüğünde; ilk zamanlar bugünün gelişmiş ülkelerinin gücüne güç katıyordu. Daha büyük pazarlar ve daha çok satın alacak insanlar bulunacak olması, o gün için mükemmel bir çözümdü.
Gelişmiş ülkeler daha çok ticaret ve pazar bulmak amacıyla serbest ticaret dayatmasını yüzyıllarca sürdürdü. Bayraklaşmış hali afyon savaşları olan ve İngiltere'nin Çin'den aldığı çaya karşılık olarak afyon satmaya çalışmasıyla baş gösteren ve ülkeler arası ticareti dengelemek yahut daha çok mal satabilmek amacıyla zamanında güçlü olanların dayattığı serbest ticaret uygulaması; görülüyor ki bugün artık, gelişmiş ülkeleri vurmakta.
Ucuz iş gücü, pazara daha kolay ulaşım gibi masum adımlarla gelişmekte olan ülkelere sızmaya başlayan batı sermayesi, zamanla önce o ekonomileri işler hale getirdi daha sonra ise örtülü teknoloji transferleri sayesinde gelişmekte olan ülkelerin de üretebilir hale gelmesinin önünü açtı. Bu durum kapitalizmin sonunu getirebilir.
Dünyanın en büyük üretim şirketleri bugün, daha büyük pazarlar bulmak, daha ucuz maliyetler elde edebilmek amacıyla gelişmekte olan ülkelere doğru akıyor. Batı elbette ki bir büyük ticari dev olarak yüzyıllar boyunca doğuyu bir tüketim pazarı olarak sömürdü.
Ne var ki bugün artık, sömürülen pazarlar, semirmeye başladı. Tüketici olması beklenilen toplumlar üretebilir hale geldi.
Tarih yeniden tersine dönüyor. Kötü komşu ev sahibi yaparmış diye başlayan süreçte bugün gelişmekte olan ülkelerin hemen hepsi rekabet edebilme kabiliyeti edinmiş durumdalar. Serbest ticaret artık daha çok gelişmekte olan ülkelerin işine yarıyor. Zira artık serbest ticarete konu olan pek çok üründe dünün sömürülen ülkelerinin hatrı sayılır sözleri/markaları var. Üstelik en kötüsü batının ürettiği kalitede.
Siyasi savaşların yanında şimdi de ekonomik savaşlar baş gösteriyor. Batılı devletler düne kadar kendilerine yarayan serbest ticaret yapma özgürlüğünün bugün artık herkese yaradığının farkında.
Batının, doğuyu ekonomik anlamda son tokatlama hamlesi 2007 mortgage krizi idi. Her ne kadar kısa sürede dünyaya kriz ihraç etmiş olsa da batı; küreselleşmeyi hesap etmemiş olacak ki, krizin bumerang döngüsünden çok fazla etkilendi.
Batı eğer ki son bir hamle ile sisteme yön verebilecekse, gelecek yıllar; çok uluslu ticari anlaşmaların son bulacağı, bölgesel ve ikili ticaretin dünya ticaret dengesinde yeniden ön plana çıkacağı ve dahi serbest ticaretin rafa kalkacağı yıllar olacak gibi görünüyor. Çünkü dün batıyı büyüten şey, bugün onun sonu olacak.