Değerli Dostlar
Sevgili Okur,
Habername Amerika gibi uzak ve bize garip bir mıntıkadan yayınlanmakla birlikte, hem yönetimi hem de muhtevasıyla bize yakın ve bizden biri olan bir dijital mevkutemizdir.
Bugün, bu mübarek Cuma gününde, Kur'an-ı Kerim'in, Hadis-i Şeriflerin günlük hayatımıza yön veren temel ilkelerini ele alacağımız kapsamlı bir yazı dizisine başlıyoruz.
Yazı dizisini on ana tema üzerine hazırlamaya çalışacağız. Bu on ana tema şunlardır:
1. Aile ve Sosyal İlişkiler
2. Ekonomik Davranış İlkeleri
3. Ahlaki Erdemler
4. Psikolojik Sağlık ve Ruh Hali
5. İletişim ve Sosyal Uyum
6. Çalışma ve Üretim Etiği
7. Bireysel Gelişim İlkeleri
8. Sağlık ve Beslenme
9. Çevre ve Doğa İlişkisi
10. Yönetişim ve Adalet
Tabi bu on temadan her birini de, başarabilirsek, Allah nasip ederse on alt başlıkta değerlendirmeye çalışacağız.
İlk ana temamız olan Aile ve Sosyal İlişkiler konusunu da aşağıdaki on alt başlıkta inceleyeceğiz:
1.1. Evlilik Öncesi Hazırlık ve Eş Seçimi
1.2. Karı-Koca Hakları ve Sorumlulukları
1.3. İslami Aile Terbiyesi
1.4. Ebeveyn-Çocuk İlişkileri
1.5. Akrabalık Bağları
1.6. Komşuluk İlişkileri
1.7. Misafirlik Adabı
1.8. Toplumsal Sorumluluklar
1.9. Evlilik Sorunları ve Çözümleri
1.10. Dijital Çağda Aile
Her başlığı bir yazıda kısa ve öz olarak değerlendirmeye, tahlil etmeye çalışacağız.
*****
Şimdi bismillah diyerek, Allah’ın izin ve keremiyle ilk temamız olan "Aile ve Sosyal İlişkiler" başlığının birinci alt başlıyla seri yazılarımıza başlayalım.
****
1- Aile ve Sosyal İlişkiler
1.1. Evlilik Öncesi Hazırlık ve Eş Seçimi
Rabbimiz Kur'an'da "Kendileri ile huzur bulasınız diye sizin için türünüzden eşler yaratması ve aranızda bir sevgi ve merhamet var etmesi de O'nun (varlığının ve kudretinin) delillerindendir." (Rum, 30/21) buyurarak, evliliğin önemine ve amacına işaret etmektedir.
Evlilik öncesi hazırlık ve eş seçimi, İslam'da titizlikle üzerinde durulan bir konudur. Hz. Peygamber (s.a.v) bir hadisinde: "Kadın dört şey için nikâh edilir: Malı, soyu, güzelliği ve dini için. Sen dindar olanı seç ki, bereket bulasın." (Buhari, Nikâh, 15) buyurarak, eş seçiminde önceliğin dindarlık olması gerektiğini vurgulamıştır.
İmam Gazali, İhya'sında eş seçiminde dikkat edilmesi gereken hususları şöyle sıralar: "Evlenilecek kişinin dini bütün, güzel ahlaklı, münasip yaşta, denginde ve uygun bir aileden olması gerekir. Zira evlilik sadece iki kişinin değil, iki ailenin de birleşmesidir."
Günümüzde gençlerimizin eş seçiminde düştükleri en büyük yanılgı, fiziki görünüş ve maddi imkânları öncelemektir. Oysa İslam, eş seçiminde karakter ve ahlakı ön plana çıkarır. Hz. Ali'nin (r.a) "İnsanları tanımak için onlarla arkadaşlık etmeli, iş yapmalı ve komşuluk etmelisin" sözü, evlilik öncesi tanışma sürecinin önemine işaret eder.
Evlilik hazırlığında dikkat edilmesi gereken önemli bir husus da mahremiyet sınırlarıdır. Modern çağın flört kültürü, İslami sınırlarla bağdaşmaz. İbn Kayyım el-Cevziyye'nindediği gibi: "Kalp, gözün elçisidir. Gözü haramdan sakınmayan, kalbini fitneye açmış olur."
Evlilik kararı alınırken istihare namazı kılınması ve Allah'tan hayırlısını dilemek önemlidir. Nitekim bir hadiste "Biriniz bir işe niyet ettiğinde iki rekât namaz kılsın, sonra şöyle dua etsin..." (Buhari, Teheccüd, 25) buyurulmuştur.
Tarihimizden güzel bir örnek olarak, Fatih Sultan Mehmed'in hocası Akşemseddin'in evlilik tavsiyesi dikkat çekicidir. Akşemseddin, öğrencilerine "Evleneceğiniz kişinin ailesini, yaşam tarzını ve karakterini iyi araştırın. Zira evlilik, iki ömrün birleşmesidir" diye öğüt vermiştir.
Eş seçiminde istişarenin önemi de unutulmamalıdır. Anne-baba ve güvenilir kimselerin görüşlerini almak, İslami bir gelenektir. Hz. Ömer (r.a): "Akıllı kişi, işlerinde başkalarıyla istişare edendir" buyurmuştur.
Sonuç olarak, evlilik öncesi hazırlık ve eş seçimi, hem dünya hem de ahiret mutluluğumuzu etkileyen önemli bir karardır. Bu kararı Kur'an ve Sünnet ışığında, sabırla, teenni ile ve istişare ederek vermek gerekir. Unutmayalım ki, iyi bir evlilik dünya hayatının en güzel nimetlerinden, kötü bir evlilik ise en büyük sıkıntılarından biridir.
Gelecek yazımızda "Karı-Koca Hakları ve Sorumlulukları" konusunu ele alacağız.
Allah'a emanet olunuz.
Prof. Dr. Yakup CİVELEK
Ankara Hacı Bayram Veli Ünv..
İlahiyat Fak. Öğretim Üyesi