Helal mi Haram mı diye uzun zamandır üzerinde kafa yorulan bir yatırım aracıdır ‘’Borsa’’.
Ülkemizde en çok talep gören yatırım alanları arasında ciddi bir paya sahip olan Borsa her zaman getirisi yüksek olan bir yatırım aracı olarak görülmektedir.
Özellikle borsaya yatırım yapan kişiler göz önüne alındığında ya ciddi zararlar eden ya da çok para kazanan bir birey imajı yaratmaktadır. Dolayısıyla hemen hemen herkes zaman zaman girip girmemeyi düşünmüş ve ciddi bir tercih yapmak zorunda kalmıştır.
Borsa bir ticari mantığa dayalı olarak işlem yapılan bir yatırım alanıdır.Yatırımcı fiyatı düşen bir şirketin hisse senedini alıp yükseldiğinde satarak reel bir getiri elde eder.
Borsa’ya girmek konusundaki tereddütlerin başında Borsa’dan elde edilecek kazancın helal mi yoksa haram mı olduğu ikilemi gelir. Kişi hem çok para kazanmak arzusuna girerken hemde dine uygun bir yatırım aracı olmasını arzu etmektedir.
Öncelikle şunu açık olarak ifade etmek gerekirse; Borsada işlem gören her türlü şirketin yer aldığı gerçeğini unutmamak gerek. Bu şirketlerin bazıları üretim yaparken bazıları sadece yatırım ortaklığı yapmakta, bazıları ise dinimizde kesinlikle haram olarak belirtilen iş ve ürünlerin üretimi yapmakta ve hizmetini sunmaktadır.
HELAL Mİ HARAM MI?
İslami âlimler borsayı değerlendirirken; Hisse senetlerinin ticari ahlak içerisinde alım satım yapılmasında iyi niyet esasını dikkate almakta ve yapılan alım satımlarda meşruluk varsa caiz olduğunu ifade etmektedirler. Alıcı ile satıcının el değiştirme işlemlerinde iyi niyet ile meşru ticaret maksadını esas almalıdır. Yatırım yapılacak şirketin faaliyet alanına göre caizliği değerlendirilmelidir.
İslam âlimleri ,islam hukuku ile çelişmeyen şirketlere yatırım yapılmasında herhangi bir dinen sakınca olmadığını belirtmektedirler. Ancak yapılan işlemlerde faiz uygulamasından kaçınmak gerekmektedir.
İslam Hukukunda haksız kazanç elde etmeyen, dinîmizin helal dairesinde iş yapan ve üretim esasına dayanan şirketlerin hisselerine yatırım yapılabileceği belirtilmektedir. Örnekle açıklamak gerekirse borsada işlem gören ve alkol ürünleri üretip ve satan veya pazarlayan bir şirkete yatırım yapmak ve hisse senedini alıp satmak dinen haramdır. Yatırım yapılacak şirketin ürettiği ürün ve sunduğu hizmet dinen helal olmalıdır. Mesela bir karton fabrikası yada bir beyaz eşya üreten bir şirket olabilir.
Kişi şu soruyu soruyor? Aynı gün içerisinde bir şirketin hisse senedini alıp satsam ve reel bir gelir sağlasam bu helal olurmu?
Unutmamak gerekirse; Borsa bir döviz alım satım bürosu olmamakla birlikte şirketlerin halka arz edildiği ve ortaklık esasına uygun hareket eden bir yapıdır.Bu yapıda yatırımcı günü birlik saatlere sığacak yatırım yapabilmesi uygun olsada dini alimlerin yatırımın mutlaka uzun vadeye yayılmasının dinen daha sıhhatli olacağını belirtmektedirler.
YATIRIMCI NELERE DİKKAT ETMELİ?
Günümüz dünyasında borsada meşru niyetlerle yatırım yapan yatırımcı sayısı çok fazla olmasına rağmen, hileli işlem yapan yatırımcılarda yer almaktadır. Özellikle borsada yatırım yapılacak şirketin iyi bir şirket olmasına dikkat etmeli ve hileli işlemler yapılan şirketlerden uzak durulmalıdır.
Sermaye Piyasa Kurulu borsada hileli işlem yaparak suni hareketlerle küçük yatırımcıları zarara uğratan kişileri cezai yaptırımlar uygulamaktadır. Ancak ne yazık ki tamamen bu tarz işlemlerin oluşturmasını engelleyememektedir.
Öncelikle kişi borsada yatırım yapmak istediği firmayı incelemeli ve geçmişi ve ekonomik durumunu sağlıklı bir zihinle değerlendirmeli iman esaslarına uygunluğu mutlaka tartılmalıdır.Yatırım yapılacak şirketin piyasa ahlakı, islami duyarlılığı ve faiz hassasiyeti dikkate alınmalıdır.
Hisse senedi alınacak şirketin doğrudan faiz ile iç içe olmadığı incelenmeli, banka gibi faiz işi yapan yada faizli işlem yapan ortaklıklardan uzak durulmalıdır. Dinen üretimi ve satımı doğru olmayan ürünleri üretip satan firmalardan uzak durulmalıdır. Ayrıca üretilmesi alınıp satılması uygun olan ve dini bir sakıncası olmayan şirketlerin alım satımlarında içine faiz karışan şirketlerinde hisse senetlerinden uzak durulmalıdır.
Unutmamak gerekir ki; şirketlerin borsaya açılması, Türkiye piyasasında ve dünya çapında iş yapması çok büyük bir önem arz ediyor. Özellikle meşru kazanca dikkat eden, harama girmemek için hassas davranan, faizden uzak duran şirket ve kurumların borsaya girmesi ve bu alanda hizmet görmesi teşvik edilen bir gelişmedir.
Borsada işlem gören kâr zarar ortaklığı esasına göre hizmet veren, İslam hukukunda yer alan murabaha gibi kurallara göre çalışan şirketlere paranızı yatırarak sermayeniz kadar ortak olmak meşru, mubah ve helal bir kazanç yoludur.
07 Kasım 2012 - Istanbul