Değerli Dostlar, bugünkü yazımızın konusu Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hakkında olacaktır. Öncelikle herşeyin başı emektir, emeğe saygıdır, emeğin korunması ve emek sahiplerine saygı gösterilmesidir.
Bu kapsamda gerek sanat ve müzik eserleri alanında, gerek sinema eserleri alanında, gerekse edebi eserler alanında, emeğe ve emek sahibine saygı duyulması ve emek sahiplerinin korunması son derece önem arzediyor. Maalesef ülkemizde bu konuda gerekli ve yeterli önlemler çoğu zaman alınamıyor var sanat ve müzik eserlerinin sahteciliğinin önüne geçilemiyor, korsan Cd ve diğer sanat eserlerinin sahteciliği almış başını gidiyor.
Telif Haklarının Özellikleri: Fikir ve Sanat Eserleri:
Telif Hakkının doğması için tescile gerek yoktur. Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar eserin üretilmesiyle birlikte doğar.
· Telif hakları soyut niteliğe sahiptir. Telif hakları ile koruma altına alınan, insan düşüncesinin yarattığı maddi olmayan mallardır. Telif hakları somutlaştığı maddeden ayrı ve bağımsız bir varlık ve hukuki değere sahiptir.
· Telif haklarında ülkesellik ilkesi geçerlidir. Koruma hangi ülkede talep ediliyorsa koruma şartları o ülke mevzuatına göre belirlenir.
· Mutlak hak niteliğine sahiptir. Telif hakları herkese karşı ileri sürülebilirler. Ancak toplum menfaatinin korunması gibi nedenlerle bu mutlak hakka çeşitli sınırlamalar getirilmiştir. Mutlak hakka getirilen sınırlandırmalar: Kamu düzeni, genel ahlak, kamu yararı gibi sebeplerle getirilen sınırlamalar ve hususi menfaat (şahsi kullanım vs.) yararına getirilen istisnalardan oluşmaktadır. (Örneğin, bir eserin kâr amacı güdülmeksizin, şahsi kullanım amacıyla çoğaltılabilmesi mümkündür.)
· Fikri mülkiyet hakları belli bir süre boyunca korunurlar.(fikir ve sanat eserlerinde 70 yıl vs.) Fikir ürünleri somutlaştıkları eşyadan ayrı ve bağımsız bir hukuki statüye sahiptir.
· Fikri ürünler özel kanun, tüzük ve yönetmelikler çerçevesinde düzenlenmektedirler.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde 5: Sinema Eserleri Hakkı'nda şunları diyor;
Sinema eserleri:Madde 5 - Sinema eserleri şunlardır:1. Sinema filimleri;2. Öğretici ve teknik mahiyette olan veya günlük olayları tesbit eden filimler;3. Her nevi ilmi, teknik veya bedii mahiyette projeksiyon diyapozitifleri.Yukarda zikredilen eserler filim ve camdan başka bir madde üzerine tesbit edilmiş olsa daprojeksiyonla gösterildiği takdirde sinema eserleri gurubuna girer.Sırf beste, nutuk, konferans ve saireyi nakle yarıyan filimler sinema eseri sayılmaz.
Halbuki bu konuda mevcut kısa adı ile FSEK yani Fikir ve Sanat Eserleri Kanunumuz yeterli olmakla birlikte kanunun pratikte uygulanma sorunu olup, kanun etkili ve caydırıcı bir şekilde uygulama alanı bulmuyor, esas problem de işte tam buradadır.
Şimgi kısaca Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve kapsamı ve uygulaması hakkında bazı özet bilgiler vermek istiyorum, tabi daha detaylı ve çok daha kapsamlı bir çalışmam var bu konuda ancak burada makale olarak kısaca değinmek istiyoruz.
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu müzik korsanlığı konusunda açık hükümler içermektedir. Bu hükümlere göre:
İzinsiz Kopyalama Yasaktır:
Fonogramların yapımcının izni olmaksızın veya bu iznin sınırları aşılarak çoğaltılması, bu kopyaların satılması ve dağıtılması yasal değildir.
Belirtilen eylemler korsancılık olarak tanımlanmaktadır. Burada çoğaltma, satma ve dağıtma işlemlerinin tümü birbirlerinden bağımsız olarak yasaklanmıştır. Yani çoğaltmak kadar çoğaltılan (korsan) fonogramları satmak veya dağıtmak da bu suç kapsamına girmektedir. Burada çoğaltılan, satılan veya dağıtımı yapılan fonogramların adedi ihlalin oluşup oluşmadığının tespitinde önemli bir kriter değildir. Önemli olan bu eylemin ticari amaçlarla yapılıyor olmasıdır. Sadece bir bütün olarak fonogramın değil, içerdiği kayıtların birkaçının veya bir bölümünün (örn. Bir CD'den birkaç şarkının veya bir şarkının belirli bir bölümünün) kopyalanması da bu hakkın ihlalini oluşturmaktadır.
FSEK MADDE:3 Bu konuda yani kanunun kapsamı Hakkı'nda ve müzik eserleri Hakkı'nda ne diyor;
Musiki eserleri:
Madde 3 - Musiki eserleri, her nevi sözlü ve sözsüz bestelerdir.II
- Güzel sanat eserleri:Madde 4 - (Değişik: 7/6/1995 - 4110/2 md.) Güzel sanat eserleri, estetik değere sahip olan;1. Yağlı ve suluboya tablolar; her türlü resimler, desenler, pasteller, gravürler, güzel yazılar ve tezhipler, kazıma, oyma, kakma veya benzeri usullerle maden, taş, ağaç veya diğer maddelerle çizilen veya tespit edilen eserler, kaligrafi, serigrafi,2. Heykeller, kabartmalar ve oymalar, Mimarlık eserleri,4. El işleri ve küçük sanat eserleri, minyatürler ve süsleme sanatı ürünleri ile tekstil, moda tasarımları,5. Fotoğrafik eserler ve slaytlar,6. Grafik eserler,7. Karikatür eserleri,8. Her türlü tiplemelerdir.Krokiler, resimler, maketler, tasarımlar ve benzeri eserlerin endüstriyel model ve resim olarak kullanılması, düşünce ve sanat eserleri olmak sıfatlarını etkilemez.
Şu bilinmelidir ki herşeyden evvela emeğe saygı olmalıdır ve de her türlü sanat, müzik ve sinema eserlerinin sahteciliği önlenmelidir ve de bilhassa Korsan basım ve korsan CD sahteciliğinin önüne geçilmeli sanatçı veya sanatkarların emeği güvence ve koruma altına alınmak zorundadır.