Geçen yıl Kurban Bayramında Deniz Feneri’nin vekâlet yoluyla kurban kesimlerine nezaret etmek üzere Yemen’e gitmiştim. Yemen, hem tarihi geçmişi zengin hem de coğrafyası çok etkileyici bir ülke. Yemen denilince çoğumuzun aklına şehitlerimiz, yaşanmış derin acılar, yanık Yemen türküsü ve kahve akla geliyor.
Bu yıl Kurban kesimlerinde görevli olarak Sri Lanka’ya gittim. Yemen ne kadar kahvesi ile biliniyorsa, Sri Lanka da çayı ile meşhur. Halk arasında “Seylan Çayı” ya da “kaçak çay” olarak bilinen çay Sri Lanka’da üretiliyor.
Sri Lanka, dünyanın ikinci büyük çay ihracatçısı bir ülke. En çok çay üreten ve ihraç eden ülke ise Kenya imiş. Sri Lankalılar, “Biz kaliteli çayda dünya birincisiyiz, Kenya ise üretimde ve ihracatta dünya birincisi” diyorlar.
Sri Lanka Güneydoğu Asya’da Hindistan’ın güney ucunda bir ada ülkesi. Sri parlak, ışıltılı anlamına geliyormuş. Lanka ise yer, mekan, belde anlamına geliyor. Ünlü İtalyan gezgin Marco Polo bu ülke için, “Dünyanın en güzel adası” demiş.
Sri Lanka’nın eski adı Seylan, Arap kaynaklarına göre Serendip’tir. Halk arasındaki inanca göre Sri Lanka, Âdem aleyhisselamın cennetten kovulduktan sonra indiği yerdir.
Sri Lankalı Müslümanlar, bu adaya gelen ilk Müslümanların Yemen’den geldiğini söylüyorlar. Ülkenin tarihiyle ilgili pek çok rivayet aktarılıyor. Bunlardan birisine göre, Hindistan’dan gelen prens Vijaya, yanında 700 adamıyla Buda'nın öldüğü gün Sri Lanka kıyılarına çıkmış ve ülkenin ilk krallığını kurmuştur.
Kaynaklar, Seylan adasına M.Ö 800'e doğru guceratlı Hinduların kitleler halinde göçtükleri bilgisine yer veriyor. Ülke 1505-1658 yılları arasında Portekiz, 1658-1796 arasında Hollanda ve 1796-1948 arasında İngiliz egemenliğinde kalmıştır. Bu dönemde Portekizliler ve Hollandalılar değerli tunç yataklarını işletmekle ve tarçın ticaretiyle yetinmişler fakat İngilizler büyük tarım işletmeleri kurmuşlar, çay, kauçuk ve baharat üretiminde uzmanlaşmışlar, ülkeyi ayrıca Uzakdoğu ve Avustralya arasında bir nevi liman olarak kullanmışlardır.
Sri Lanka’da nüfusun yarısından fazlası tarımdan geçinmekte. Temel besin maddesi ise işlenen toprakların da büyük bir kısmını oluşturan pirinçtir. Ticarete yönelik tarım ürünlerinin başlıcaları çay, kauçuk ve hindistancevizidir. Yeraltı gelir kaynaklarının az miktarda değerli taş, grafit, kaolin, ve ilmenit çıkarımıyla sınırlı olduğu ülkede sanayi neredeyse, dokuma, çimento ve besin sanayisi ile sınırlıdır.
Sri Lanka’nın nüfusu 22 milyon ve Müslümanlar nüfusun sadece yüzde 10’undan biraz fazlasını teşkil etmekte. Budistler yüzde 65-70 nüfusa sahip ve yönetimde ağırlık onların. Kaynaklar Hristiyan nüfusun yüzde 8 olduğunu yazsa da son yıllarda yüzde 1-2’ler seviyesine indiği iddia ediliyor. Hindular nüfusun yüzde 15’ini oluşturuyor ve çay üretimi yoğun olarak onların yaşadığı bölgede yapılıyor. Budist nüfus, çocuk sınırlaması sebebiyle yavaş artarken Müslüman nüfusta ciddi bir artış hızına ulaşıldığı dikkat çekiyor. Müslümanlar ülke yönetiminde az sayıda temsilci ile de olsa yer alıyorlar.
Biz Güneydoğu meselesi yüzünden son 30 yılda yaklaşık 40 bin insanımızı ve yüzbinlerce dolar kaynağımızı kaybettik. Sri Lanka’da da Tamiller içinden çıkan bir örgüt 30 yıl boyunca 60-70 bin Sri Lankalının ölümüne neden olmuş. Son yıllarda söz konusu örgütle devlet ateşkes imzalamış.
Sri Lanka insanı güler yüzlü ve çalışkan. Sokaklar, caddeler çok hareketli. Her yerde tuk tuk denilen üç tekerlekli motorları görüyorsunuz. Taksi ve dolmuş hizmetleri büyük ölçüde tuk tuklar ile yürütülüyor. Ayrıca taksi, dolmuş, otobüs gibi toplu taşım araçları da yaygın bir biçimde kullanılıyor.
Sri Lanka’da kaldığımız bir haftalık süre içerisinde sigara içen bir tek kişiye rastlamadık. Halka açık yerlerde sigara içmek yasakmış. Evlerinde ne ölçüde sigara içiyorlar, bilinmez. Ama sigara tüketiminin yaygın olmadığını tahmin ediyorum. Yemen’de kat isimli bir bitkinin yaprağı yaygın bir biçimde çiğneniyordu. Burada ise başka bir bitki çiğneniyor. Çiğneyenin ağzında kanama olmuş gibi dişlerinin kızardığını görüyorsunuz. Bu nâhoş görüntülere de Yemen’deki kadar sık rastlamıyorsunuz.
Sri Lanka haritası görüntü olarak bir gözyaşı damlasını andırması sebebiyle ülke, Hindistan’ın gözyaşı olarak da anılıyormuş.
Sri Lanka’da son yıllarda turizm gelirleri artmış. Yılda iki milyon turist ziyaret ediyormuş bu ülkeyi. Bir devlet politikası olarak turizme önem vermeye başlamışlar.
Sri Lanka Müslümanları Türkiye’yi yakından takip ediyor ve seviyorlar. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı seviyor ve onun için dua ediyorlar.
Sri Lanka’da Deniz Feneri Derneği’nin yıllardır birlikte çalıştığı ve kurbanlarını beraberce kestiği Serendip Vakfı, ülkemizde bildiğimiz çok sayıda yardım kuruluşu ile işbirliği yapıyor. İstanbul’dan Sri Lanka’nın Başkenti Kolombo’ya giderken İHH İnsani Yardım Vakfı, Hasene Derneği, Hayrat Derneği, Veren El Derneği, Sadakataşı Derneği ve Genç Tebessüm Derneği’nin temsilcileri ile aynı uçaktaydık. Hepsi de Serendip Vakfı ile çalışıyorlar ve bu yıl söz konusu yardım kuruluşlarımız aracılığıyla yaklaşık 600 büyükbaş hayvan kesilmiş durumda.
Türkiye’den iki gün sonra Kurban bayramının idrak edildiği Sri Lanka’da bu yıl Deniz Feneri gönüllüleri Gülay Aydemir, Sevim Genç ve Ramazan Cihad Özen’le birlikte kurban kesimlerinde görev üstlendik.
Deniz Feneri bu yıl toplamda 12 bin, Sri Lanka’da ise 877 hisse kurban kesti. Allah kabul etsin. Nice bayramlara sağlık ve afiyetle kavuşmayı dilerken, bütün kurban bağışçılarına ve yardım gönüllülerine teşekkür ediyorum. Allah eksikliklerini vermesin, sayılarını artırsın.
recep.kocakk@gmail.com