İlk domuz gribi vakalarının ülkemizde de bildirilmeye başlanıldığı bu günlerde bugünkü yazımın konusuna geçmeden Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığının, ilk defa diyebileceğim şekilde, uluslararası hızlı yayılım özelliği gösteren bu hastalığı ciddi ulusal güvenlik problemi olarak görüp gerekli tüm önlemleri alması takdir edilmesi gereken bir uygulama olup, kuş gribi salgını karşısında gösterdikleri acemilik ve yanlışlıklara bu sefer düşmediler.
Günümüz dünyasında değişen çevre faktörleri, bitki örtüsü ve iklim değişiklikleri sadece bitki ve hayvanlar için değil insanlar içinde tehlikeli boyutlara ulaşmştır. Tüketimi hızla artan genetiği değiştirilmiş bitkilerden elde edilen yiyecekler ile endüstriyel hazır gıda teknolojisinin kullandığı method ve katkı maddeleride insanların vücud sağlığını ve hastalıklardan korunma mekanizmalarını olumsuz yönde etkilemektedir. Tüm bu değişilikliklere paralel olarak olarak hastalıklar ve mikroorganizmaların yapıları da değişiklik göstermeye başlamıştır. Bu değişiklikler komplo teorisi olmaktan çıkmış, ciddi bilimsel dergilerde tartışilmaya başlanılmıştır. Bunlardan biriside bugünku yazımızın konusu olan insanda daha önce hastalık yapmayan kuş ve domuz grib viruslarının insanda hastalık yapar hale gelmiş olmasıdır.
Hayal gücümücü çalıştıralım, yeni bir araba almak istediğinizde nelere dikkat edersiniz? Arabanın markası, gücü, hızı, güvenirliği ilk sorulan özellikleridir. Şimdi bu özelliklerin bir virusta var olabileceğini düşünelim. Dünyanın bir ucundan öteki ucuna bir virus kaç günde ulaşabilir? Tabiki hemen ilk soracağınız soru; virusun hızı nedir? Peki, bu virusun gücü yani değişik coğrafi bölgelerden geçerken hastalık yapma gücü nedir? Yani virus hangi coğrafi bölgede hastalık oluşturmaktadır. Virusun hayvan, bitki veya insan virusu olması ne gibi farklılık oluşturur? Tek başına yeterli etkiyi göstermeyen (veya gösteremeyen) virus eğer bir şekilde birbirleri ile birleşmelerinden (örneğin hayvan grib virusu ile insan grib virusunun birleşerek yeni bir tür virus oluşturması) oluşan yeni virus hangi yeni özelliklere sahip olur? Yani yayılım hızı yüksek fakat hastalık yapma gücü az olan virus ile, yayılım hızı düşük ama insanda ölümcül hastalıklara yol açabilen virusun bu özellikleri bir araya geldiğınde ortaya çıkabilecek virus insanlar üzerinde nasıl etki yapacağını kestirmek kolay değildir. Bu düşüncelerim ne vesvese ürünü nede komplo teorisi olarak alınmamalıdır. Bu yeni virusu biyolojik silah olarakda ele almak istemiyorum çünkü çünkü biyolojik silah olması ihtimali çok düşük. Yukarıda saydığımız insanların kendi elleri ile tahrip ettiği çevre ve gıda kaynaklarımız yeni hastalıkların oluşmasına sebeb olabilecek yeni organizmaların oluşmasını tetiklemek için yeter sebeb olabilir.
Dünyada etkisini hala gösteren domuz gribi virusunun gen yapısı üzerinde yapılan ilk çalışmalara göre mevcut domuz gribi virusu geni kuş gribi virusu, insan grib virusu ve domuz grib virus geninden yapılar taşımaktadır. Yani kuş gribi virusu ve insan grib virusu domuzda domuz grib virusu ile birleşerek domuz gribi virusuna yeni özellikler katarak, insanda hastalık oluşturacak ve hızla yayılacak hale geçmiştir. Bu bir biyolojik silah olarak dizayn edilmemiştir. Kendi elimizle bozduğumuz yaşam şartlarımızın sonucu ortaya çıkmıştır. Biz bu şekilde gıdalarımıza, çevremize ve yaşantımıza dikkat etmediğimiz sürece daha çok yeni viruslar ve hastalıklar hazır olmalıyız. Şimdi hayal gücünüzü biraz daha zorluyalım. Keneler vasıtası ile insanda Kırım Kongo Kanamalı kene hastalığını oluşturan virusun, grib virusu ile birleşmesi sonucu genetik yapısının değişmesi ve ortaya çıkan virusun artık sadece kene yolu ile bulaşmayıp, grib hastalıgında olduğu gibi insandan insana tokalaşma ve öksürük ve hapşırma sonucunda damlacık yolu ile bulaşmaya başladığında çok kısa sürede kaç milyon insanın tedavisi olmayan ve öldürücülüğü çok yüksek hastalığa yakalanması işten değildir.
Hala umudumuzu yitirmememiz için yeterli sebeb ve koşullarımız mevcut. Belki bazı şeylerin oluşum ve gelişimini kontrol edemeyiz ama basit ama bir o kadarda etkili olup, geniş halk kitlelerini hastalanmaktan ve ölümden kurtarabilecek halk sağlığı önlemlerin devlet sağlık ve ulusal güvenlik politikası olarak ele alınması ve uygulanması bizlerin yapması gerekenlerin başında gelmektedir. Domuz gribinin dünyamızda nasıl yayıldığını merak ediyorsanız, bu iki sayfayı ziyaret edebilirsiniz, http://flutracker.rhizalabs.com/ ve http://www.google.org/flutrends/intl/en_mx/index.html Gelecek yazımızda kuş gribini ele almak umudu ile...