Amerikan Dolar Endeksi (USDX) Amerikan Dolarının diğer altı (6) efektif para birimleri olan Euro, Pound, Yen, Kanada Doları, İsveç Kronu ve İsviçre Frangından oluşan sepete karşı rölatif gücünü gösteren bir ölçü birimi. 2022 yılının Ekim ayında 113’ü geçen USDX bugünlerde 100’ün altına düştü. Öyle ki birkaç ay önce 1 Euro yaklaşık 0,95 $ ederken şu anda 1,12 $’a kadar yükseldi. Yani Amerikan Doları ($) son dokuz (9) aydır sepetteki diğer para birimlerine göre değer kaybediyor.
Kimi uzmanlara göre Euro’nun yeniden kıymetlenmesi bir şey ifade etmiyor çünkü Euro diğer para birimlerinden sadece daha az kötü durumda olduğu için değerlendi. Ayrıca Amerikan Dolarının sepetteki diğer para birimlerine göre düşüş gösteriyor olması normal. ABD son birkaç yıldır yüksek enflasyon yaşıyor ve bir ülkenin enflasyonu arttığı zaman o ülkenin para biriminin değeri düşer.
USDX düştükçe değeri Amerikan Doları ile belirlenen emtialarının fiyatları da yükselir. Nitekim Dolar ile altının değerlenmeleri genelde ters orantılıdır. Yani Dolar kıymetlenirse altın fiyatları düşer, Dolar değer kaybederse altın fiyatları artar.
Euro’nun bu kadar kıymetlenmesi Avrupa için büyük bir sorun çünkü Euro aşırı değerlenirse ürünleri pahalılaşacak ve ihracatları azalacaktır. Dünyanın en büyük ürün ve hizmet ihracatçısı olan Avrupa’ın aşırı değerlenen paraları nedeniyle ihracatlarının düşeceğini ve global piyasa paylarının da azalacağını öngörmek zor değil.
2022 Mart ayından beri Amerikan Merkez Bankası Fed’in enflasyonu düşürmek adına yapmakta olduğu faiz artışları insanları yatırım yapmaktan alıkoyup bankalara ve tahvile yönlendiriyor. Yani Fed yatırımcılara “Ne uğraşacaksın yeni fabrika veya işyeri açmakla! Git paranı bankaya yatır ve suya sabuna dokunmadan %5 faizini al ve cebine koy!” mesajı veriyor. Aslına bakarsanız vatandaş da buna razı çünkü daha çok kazandıracağı ve daha garanti olan başka bir yatırım aracı yok. Hemen her yatırım aracının kaybettirdiği bir ortamda insanlar parasına bir güvenli liman bakıyor ve şu anda en güvenli liman Amerikan devlet tahvilleri gibi görünüyor.
ABD’de işsizlik rekor düşük bir seviyede ve çok sıkı bir iş piyasası var. Yani bugün işten çıkan neredeyse ertesi gün iş bulabiliyor. Ama üretime yatırılmayan sermayenin istihdama olumsuz etki yapacağını beklemek kehanet olmaz.
Daha önce sıfıra yakın bir faiz oranıyla istedikleri kadar kredi alan holdingler artık yüksek faizle borç almak zorunda kaldılar. Nitekim ABD’de bu yılın ilk altı (6) ayında iflas eden şirket sayısı şimdiden bütün 2022 yılında iflas eden şirket sayısını geçti. İflasların sebepleri artan faiz oranları, enflasyon, ve artan kredi alma masrafları olarak gösteriliyor. İflas etmeyen şirketler de eleman sayısını azaltarak kar marjlarını korumaya çalışacaklardır.
İşte tüm bunlar resesyon alametleri. Nitekim uzmanlar eldeki veriler ışığında ABD’de 2023 yılının sonlarında başlayıp ve 2024 yılında devam edecek bir resesyon yani ekonomik durgunluk ve daralma bekliyorlar.
Bir tespit ile yazımı bitireyim. Fed her fırsatta ABD’nin resesyona girmeyeceğini ve ekonominin “yumuşak iniş” yapacağını söylüyor. Ama biliyor musunuz Fed geçmişte yaşanan resesyonlarda da, örneğin 2001’de ve 2008’de, resesyonu uzun süreler inkar etmiş ve resesyon bitmeden sadece 2 ay önce “resesyon var” demiş!