Hollanda'nın Lahey kentindeki Eski Yugoslayva Uluslararası Ceza Mahkemesi 22 Kasım 2017'de karar duruşmasında, "Bosna kasabı" olarak bilinen eski Sırp komutan Ratko Mladiç'e soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş kanunlarını ihlalden müebbet hapis cezası verdi.
Katil Rotko Mladic
Mahkeme, ülkenin doğusundaki Srebrenitsa'da 1995 yılında gerçekleştirilen soykırım ve Foça, Kljuc, Kotor-Varos, Prijedor, Sanski Most ve Vlasenica şehirlerinde de Boşnak ve Hırvatlara yönelik soykırım yapıldığını dikkate alarak bu cezayı geç de olsa verdi.
Bosna Hersek'te Soykırım yapıldığı bilinen yerler
Bosna Hersek'li soykırımda şehit edilenlerin yakınlarının beklentisi katil Mladic'in en ağır cezayı alması ve soykırım işlendiğinin mahkeme tarafından da kabul edilmesi idi.
Şehit Yakınları mahkemeyi televizyondan canlı izlemişlerdi
Biljani'deki şehitlik
Kljuc yakınındaki Biljani köyünde yaşayan ve savaşın başladığı 1992 yılında eşini kaybeden Samka Cehic, eşi ile birlikte 258 kişinin katledildiğini, köy mezarlığının aralarında annesi ve kardeşi ile öldürülen 3 aylık bir bebeğin de bulunduğu yüzlerce mezartaşı ile dolu olduğuna dikkati çekmişti.
Biljani köyünde yaşananlara ilişkin Bosna Hersek Mahkemesinde görülen Marko Samardzija davasında tanıklık ettiğini aktaran Cehic, "Hiçbir savaş suçlusu müebbet almadı. Hepsi masum olduğunu söyledi. Ama biz katliamı kimin yaptığını iyi biliyoruz. Sırp komşularımız geldi ve bizi öldürdü." dedi.
Şehit mezarlığındaki en acı görüntülerden biri de yakılarak öldürülen Botonjic ailesinden 8 erkek ve 3 kadının, küle dönmüş ceset kalıntılarının iki mezara defnedilmiş olması.
Savaşta babası ve oğlunu kaybeden Ale Mulahmetovic, Biljani halkının korkunç günler yaşadığını anlatarak, "Her şey 10 Temmuz 1992 sabahı başladı. Camilerimizin yakıldığını gördük. Sırp askerler geldi ve herkesi topladı. Buradaki okul binasına götürdüler. En kötüsü de tüm işkenceleri yapan okulun öğretmeniydi." diye konuştu.
Biljani'de babası ve kardeşini kaybeden Nesima Avdic de o güne dair "Her yerde kan vardı. Ölülerin taşındığı kamyonlardan kan damlıyordu. Kanlı bir sabaha uyanmıştık." ifadelerini kullandı.
Mahkeme karşısına çıkan eski Sırp askerlerin ifadelerini dinledikçe tüylerinin diken diken olduğunu aktaran Avdic, "Yaptıklarını inkar ediyorlardı. O sabah yapılan katliamın en büyük tanığı mezar taşları. Gidenleri geri getirecek bir adalet yok ama tek dileğim Mladic'in burada yapılanlardan suçlu bulunması." dedi.
İlk soykırım Kljuc'ta yapıldı
Kljuc yakınlarındaki Prhovo köyünde de 1 Haziran 1992'de Sırplar tarafından aralarında 11 çocuğun da bulunduğu 69 kişi katledildi.
Katliamda dört oğlunu kaybeden Latif Jusic, o dönemde Slovenya'da çalıştığını anlatarak, "Döndüğümde dört oğlumun da öldürüldüğünü öğrendim. Sadece iki kızım hayatta kaldı. Katiller ve Mladic en ağır cezayı hak ediyor." diye konuştu.
Kljuc Şehit Aileleri Derneği Başkanı Emsud Mesic de savaşta iki oğlunu, anne ve babasını kaybetti.
Kljuc ve civarında öldürülenlerin gömüldüğü toplu mezarların 1997 yılında açılmaya başladığını aktaran Mesic, şunları söyledi:
"İnsanlar evlerinde canlı canlı yıkıldı. Masum çocuklar ve yaşlılar öldürüldü. Mladic hangi cezayı alırsa alsın kurban yakınlarının acısı hafiflemeyecek. Savaşın ilk soykırımı burada yapıldı. Kljuc'un yanı sıra Sanski Most, Prijedor ve Bosanski Novi'de 6 bin insan katledildi."
Prhovo
Prhova, Kljuc şehrine bağlı bir köy. 1991'den önce köyde yaşayanların çoğunluğu müslüman iken, 1 Haziran 1992'de, Bosnalı sırp çetnikler tarafından, köyde yaşayan sırp komşuların da desteği ile kuşatıldı ve 69 kişi çocuk, genç, kadın veya yaşlı denilmeden dövüldü, işkence edildi, tecavüz edildi ve bıçaklarla boğazları kesilerek vahşice öldürüldü.
Senad Medanovic
Köydeki soykırımdan tek bir kişi, Senad Medanovic, kurtulabildi. Savaştan önce bir fabrikada işçi olarak çalışıyordu.
22 Eylül 1995 de Bosna Ordusu tarafından Sırplardan kurtarılan köye tekrar giren Senad, yıkılan evini ve kaybettiğini ailesini ve akrabalarını ve vahşeti hatırlayınca gözyaşlarına boğulmuştu.
Üç erkek kardeşi öldürüldü. Onsekiz yaşındaki kız yeğenine önce işkence sonra tecavüz edip boğazını kestiler.
Yengesini tam ağladığı yerde bıçaklarla doğradılar. Kızkardeşini evde canlı canlı yaktılar.
Kanlı tişörtü göstererek bunu giyen akrabasını bıçakla delik deşik ettiklerini söyledi.
Köyde bir çok yerde toplu mezarlar bulundu.
Senad, beyaz duvarlı bir evi göstererek; "Bu ev Nikola Popovic'in ve oğullarının evi, Onlar biz Müslüman komşularına en büyük hainliği ve düşmanlığı yapan kişiler. Bakın burada hala çamaşırları asılı. Nikola Popovic i yakaladığımda öldüreceğim. Ancak, çocuklarına, kızkardeşine, annesine ve 70 yaşındaki dedelerine dokunmayacağım, çünkü ben onlar gibi kirli bir pislik değilim."
Ve bu kahraman Bosna'lı mücahid, Senad Medanovic, dün, 8 Temmuz 2020 de vefat etti. Soykırımda şehit olan ailesine, kardeşlerine ve akrabalarına kavuştu.
Mekanı cennet ve derecesi yüksek olsun. Allah cc onların niyeti üzerine bu beldelerde İslam'ın çağrısını yüceltsin, ezanları susturmasın.
Senad ve soykırımda şehid olan ailesi başta olmak üzere tüm Bosnalı şehidlerimize ve ahirete irtihal eden gazilerimize ve Alija İzzetbegovic'e Allah rahmet eylesin, Ruhlarına El-Fatiha...
kaynaklar:
Anadolu Ajansı
Reuters
ntv