— "Kadınlık eski ihtişam ve kudretini kaybetmedi mi efendim?"
Kenan Rifaî hazretlerinin cevabı şöyle:
— Eski ihtişam ve kudretini kaybeden kadınlık değil, kadınlar! Asıl kadınlık bütün ihtişam ve kudretiyle ayakta! O hep ayakta! Çünkü mazhar-ı aşktır o!
Cüzdeki küllü görmek budur!
Çokluktaki birliği. Kenan'ı değil, Yusuf'u. Kadınları değil, kadınlığı. Niceliği değil, niteliği.
Esma ve sıfâttan önce zâtı.
Önce Adem'i. Sonra âlemi.
* * *
— "Mutluluğu nicelikte bulabileceğini sanmıştı."
Truffaut'nun "L'homme qui aimait les femmes" (1977) filminin kadın düşkünü kahramanı (Bernard) hakkındaki son söz de bu!
Üstelik bir kadının ağzından.
Bir gürz, bir balyoz, bir pala darbesi değil, bir iğnenin teması.
Ürpertici bu yüzden. Sakin ama yıkıcı. Yavaş yavaş. Ağrı yok. Acı yok. Küçük bir sızı var sadece. Kalbin derinliklerinde ince bir sızı.
Bir hakikat bu kadar mı veciz bir biçimde dile gelir?
Niceliğe düşkünlük... yani kendisiyle temas edilen insan sayısının çokluğundan medet beklemek...
Truffaut, gerçekte, insan sayısıyla ilgilenmiyor, bu nedenle filmde asıl söylenmek istenen: kendisiyle temas edilen kadın sayısının çokluğu...
Hemen ardından gelen şu cümlenin zahiri sizi aldatmasın, telâffuz edilen insan ama kastedilen yine kadın.
— "Neden bir tek insanda bulabileceklerimizi bir sürü insanda aramakla uğraşır dururuz?"
Bir kadında değil, bir sürü kadında... İşte niceliğin egemenliğinin insanı kavradığı o meş'um başlangıç noktası!
Çoklukta yol bulmaya çalışmak... fetişe yönelmek... kesrete... suretler havuzunda arınacağını sanmak... aşırı temaslar aracılığıyla hem de...
* * *
Bunca zahmet niçin?
Şefkat eksikliğinden ötürü....
Bir annenin içi gülen gözlerinden mahrumiyet sebebiyle...
Rahmet elinden uzaklık yüzünden...
VE sırf bu mahrumiyetin acısıyla tüm kadınları tüketmeye çalışmak...
Erotize edilmiş şefkatin aldatıcılığından medet bekler hâle düşmek...
Napolyon sendromu!
Zavallı, Moskova'yı fetheder ama içi boşalmış bir halde...
Vuslat hicrandan beterdir.
Şu nefse dünyalar yetmez niceliğin dünyasında. Bir anne dokunuşunun hayaline ne âlemler katledilir?
Her fetih bir cinayete dönüşür, her insan bir kurbana...
* * *
— "Mutluluğu nicelikte bulabileceğini sanmıştı."
İfade gücü ne de zayıftır şu 'mutluluk' sözcüğünün. Memnun olmak ile mes'ud olmanın arasındaki o muazzam farkı bir anda kapatıverir talibin gözünde.
Talibin aradığı saadettir, bulduğu ise zaman zaman anlık memnuniyet.
* * *
Erkeklere mahsus bir zaaf değildir mutluluğu nicelikte aramak. Aynı düşkünlüğün kölesi az kadın mı var bu âlemde?
Sorun insanda. Düşkün olan biziz bu yüzden. Hepimiz.
İnsanı tüketerek... zamanı tüketerek... vasıflarımızı, imkânlarımızı, haysiyetimizi tüketerek yaşayan bizler.
Para için, iktidar için, zevk için...
Bernard'ın bir benzeri Petra von Kant'tır nitekim.
Fassbinder'in yönettiği "Die bitteren Tränen der Petra von Kant" (1972) adlı şaheserin şefkate aç kadın kahramanı da tüketir hem çevresini, hem kendini.
Petra von Kant'ın o buruk gözyaşları...
Kuşatılamadığı için kuşatmaya çalışan zavallı bir kadının faydasız çırpınışlarıyla tam bir harabe haline dönmüştür can evi.
Babasından kopamadığı, annesinin yanına ise gitmek istemediği için insanını hayvanına ezdirmekten başka çıkar yol bulamaz Kant'ın nesli.
Kant?
Sırf akıl yüzünden. Akıllı kadın olmak yüzünden. Akıllı kadın ve akıllı erkek... hep aynı akıl yüzünden.
Trajedi aynı trajedidir.
İnsanın yazgısı hep aynı. Suretâ faklı olsa bile, özde aynı.
* * *
Hocanın biri etrafına topladığı bir grup insana, hesap gününde günahkarların nelerden sorguya çekileceğini anlatıp vaaz veriyormuş...
— "Ey cemaat, ah bir bilseniz, Cenab-ı Hak sorgu gününde size neler soracak, neler soracak? Zamanını nasıl harcadın diye soracak, paranı nereye ve nasıl sarfettin diye soracak, ibadetlerini eksiksiz yerine getirdin mi diye soracak, insanlara iyilik ettin mi diye soracak, anana-babana nasıl davrandın diye soracak... yetime yoksula yardım ettin mi, komşunu hoşnut ettin mi diye soracak... Şimdiden dersinizi iyi çalışın ey cemaat, o gün Cenab-ı Hak soracak da soracak...
Oradan geçen bir derviş dayanamayıp "Cenab-ı hak kullarına o kadar çok sual sormaz, benim bildiğim!" demiş, "ama o gün bir tek şey soracağı kesin!"
— "Söyle bakalım, ben seninle idim, sen kiminle idin?"
* * *
"Niçin içim durulmaz bir türlü?" deme de ey talib, biraz düşün, gözyaşının hakikati bu sözde gizlidir çünkü!