Ahmet Şahin'in yazısı
Soru: Zekat ve fitrenin yoksula ödememiz gereken borçlarımız olduğunu biliyoruz. Ancak yakınlarımıza zekat, fitre verilmez diye bir hüküm olduğunu da duyuyoruz. Bu konularda bilgi verebilir misiniz? Yakın akrabalardan kimlere zekat fitre verilmez, kimlere verilir?
Cevap: Anneye, babaya, dedeye, nineye; oğula, kıza, bunların çocukları olan torunlara zekat, fitre verilmez. Çünkü bunlar bir bakıma soframızın ortaklarıdırlar. Bunlara zekatla, fitreyle değil de servetin kendisiyle bakılır, yabancı muamelesine maruz bırakılmaktan kaçınılır.
Bunların dışında zekat ve fitre verilecek yakınları da şöyle sıralamak mümkündür:
Evlenip başka aileye karışmış ihtiyaç sahibi kız kardeşe, ayrı ev kurmuş oğlan kardeşe, bunların çocukları olan yeğenlere, kayınpedere, kayınvalideye, damada, ihtiyaç sahibi geline, halaya, teyzeye, dayıya, bakıma muhtaç öğrencilere, bunlara bakan vekillerine, Pakistan'da sel felaketine uğrayan kardeşlerimize zekat ve fitre verilerek tüm ihtiyaç sahibi insanların imdadına koşmaya gayret edilir.
Soru: Zekatımızı verirken Pakistan'daki kardeşlerimiz gibi çok muhtaç yerlere gelecek senenin muhtemel zekatını da şimdiden verebilir miyiz?
Cevap: Evet, verebilirsiniz. Gelecek sene bu miktarı zekatınızdan düşebilirsiniz.
Soru: Zekat verirken kalpteki niyet yeterli midir? Yoksa alana bildirmek de gerekli mi?
Cevap: Kalpteki niyet yeterlidir. Dille söyleme mecburiyeti yoktur. Verilen kimseyi incitmeden 'şunu bayram harçlığı yapın' gibi münasip bir sözle de verilebilir.
Soru: Bir işyerine ortağım. Hisse senetlerim var. Zekatımı nasıl vereceğim?
Cevap: Ortaklar kendi hisselerine ait olan miktarın zekatlarını kendi başlarına hesap edip verirler. Herkes kendi hissesinin sorumlusudur çünkü.
Soru: Dükkânımdaki malın zekatını verirken alış fiyatını mı, yoksa satış fiyatını mı esas alacağım? Tümünden mi yoksa sadece kazancından mı zekat vereceğim?
Cevap: Malın maliyet değerinden zekatını hesap edebilirsiniz, ayrıca kazancından değil, servetin tümünden zekat vereceksiniz.
Soru: Ticaret için değil de binme ihtiyacım için aldığım arabam var. Ayrıca oturduğum evim, kirada olan mülküm de mevcut. Bunların kendisine zekat vermem gerekir mi?
Cevap: Bindiğiniz arabaya, oturduğunuz evinize, kirası için beklettiğiniz mülkünüze zekat vermeniz gerekmez. Bunlar ticaret malı değil, kullanmak ve gelirinden geçinmek istediğiniz sabit mülklerinizdir. Varsa getirdiği kazancından zekat vermek gerekir. Şayet bunlar alıp satmak için bekletilen ticaret malı iseler o zaman değeri üzerinden zekata tabi olurlar. İşyerinde çalışan makine gibi demirbaşlara da zekat gerekmez.
Soru: 80 gramı geçen altın ziynetin sahibi olan hanım bunun zekatını verecek durumda olmadığı takdirde, ben de bu sene Şafii mezhebiyle amel ediyorum diye niyet edebilir mi?
Cevap: Şafii mezhebinde ziynetler kadının asli ihtiyacından sayıldığından dolayı zekata tabi değildir. Mecbur kalan Hanefi hanımlar ben de bu sene Şafii görüşüyle amel ediyorum diye niyet ederek ziynetlerini asli ihtiyaçlarından sayıp veremedikleri sene için borçluluk hissinden kurtulabilirler.
Soru: Zekat ve fitre vereceğim yoksul mutlaka dindar mı olmalıdır?
Cevap: Günahkâr Müslüman'a zekat fitre vermek caizdir. Ancak takva sahibi insanları öne almak da yanlış olmasa gerektir. Aldığı yardımı içki gibi harama harcayacağını sandığınız muhtacın evine yiyecek ve giyecek ihtiyaçları olarak vermek de isabetli bir tedbir olur.
Soru: Zekat ve fitre tek kişiye mi verilmeli, yoksa bölünerek de verilebilir mi?
Cevap: Fitre bölünmez. Çünkü 7 lira gibi küçük bir miktardan başlamaktadır. Ancak zekatın miktarı büyükse birkaç ihtiyaç sahibine taksim edilerek verilebilir.
Ayrıca: Aile içinde kendi adına serveti olan her zengin fert, kendi zekatının sorumlusudur. Ancak fitre öyle değildir. Fitrede aile reisi, aile fertlerinin tümünün fitresini vermekten sorumludur. a.sahin@zaman.com.tr
Zaman