Son dönemde tavuk-hindi eti karışımlı sucuk, salam ve sosis gibi et ürünlerine ilgi artıyor. Bu ürünler, tümüyle dana etinden üretilenlere göre yüzde 50-60 daha ucuza satılıyor.
Karışım ürünlerin üzerinde genellikle 'Yüzde 80 dana, yüzde 20 tavuk etinden imal edilmiştir' ibaresi bulunuyor. Merdivenaltı (kaçak) üretim yapan firmaların ise etikette yazılanların aksine tavuk-hindi eti oranını çok daha yüksek tuttuğu öne sürülüyor. Tüketicinin bu yolla kandırıldığını iddia eden bazı sektör temsilcileri, karışımlı sucuğun yasaklanmasını, bunun yerine ya tümüyle dana ya da tümüyle beyaz etli üretime izin verilmesini istiyor. Bazı şirketler ise düşük gelirli kesimlerin de sucuk-salam yiyebilmesi için karışımlı ürünlere ihtiyaç duyulduğunu ifade ediyor. Karışım etli ürünlerin sağlık açısından herhangi bir zararı yok. Türkiye'de resmi verilere göre yılda yaklaşık 70 bin ton sucuk satılıyor. Merdivenaltı üretim yapan firmalarla birlikte aslında sucuk tüketiminin çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Tüketilen sucuğun yüzde 40'ını dana etli, yüzde 60'ını ise karışım ürünler oluşturuyor. Altınkaya Et ve Et Mamulleri Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Cahit Altınkaya, karışım etli sucuğa sıcak bakmıyor. Altınkaya'ya göre sucuk ya yüzde 100 dana ya da yüzde 100 tavuk-hindi etinden üretilmeli. Cahit Altınkaya, merdivenaltı firmaların 3 liraya salam, sucuk, sosis sattığına dikkat çekerek, "Tüketicinin, kırmızı et 16 lira iken 3 liraya satılan sucuğu sorgulaması lazım." diyor.
Kayarlar Grup Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Faruk Kayar ise Tarım Bakanlığı'nı karışım et ürünleriyle ilgili yeterli denetim yapmamakla eleştiriyor. "5 bin 500 gıda denetmeniyle bu işin çok sağlıklı yürümeyeceği ortada." diyen Kayar, Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) olarak karışımlı ürünlerdeki oranlar konusunda tüketiciyi aldatan firmalara müsaade etmeyeceklerini aktarıyor. Tüketicinin sucuk alırken içerik bilgilerine dikkat etmesi gerektiğini vurgulayan Danet Et ve Et Ürünleri Genel Müdürü Said Uluçay da şu uyarıda bulunuyor: "Mukayese yapıldığı zaman piyasada bazen şaşırtıcı fiyatlar görülüyor. Üzerinde yüzde 90 dana eti yazan sucuğun fiyatı 5 lira. Tüketicinin, alırken bunu göz önünde bulundurması lazım." Polonez Satış ve Pazarlama Müdürü Andaç Günsoy da karışımlı sucukların kaldırılmasından yana. Sucuk ve sosisin tek tip etten üretilmesi gerektiğini vurgulayan Günsoy, "Üretim yaparken daha az dana, daha fazla tavuk kullanabilir. Bunun belli bir düzene oturtulması lazım." eleştirisini yapıyor.
'Karışıma da ihtiyaç var'
Aytaç Gıda Yatırım San. ve Tic. AŞ Genel Müdürü Murat Erdem ise karışımlı ürünlerin üretilmesinde herhangi bir sıkıntı olmadığını belirterek, "Önemli olan, bir ürünün hangi şartlarda üretildiğidir. Etiket bilgilerinin içeriğine uygun olup olmadığına bakılmalı." açıklamasını yapıyor. Kendi beyaz et üretim tesislerindeki hammaddeyi kullandıklarını söyleyen Erdem, "Büyük ve kamuoyunda tanınan entegre tesislerde herhangi bir sorun yok. Problem, ne olduğu belli olmayan merdivenaltı üretimde." uyarısında bulunuyor. Erdem, ülkenin ekonomik yapısı gereği daha ucuza satılabilen karışımlı sucuğa da ihtiyaç duyulduğunu kaydediyor.
Laboratuvarda bile anlaşılamıyor
'Merdivenaltı' yöntemle çalışan bazı sucuk-salam üreticilerinin etiketlerine 'yüzde 80 dana eti kullanılmıştır' yazmasına rağmen kırmızı et oranını yüzde 20-30'a kadar düşürdüğü belirtiliyor. Söz konusu ürünlerin tadı ise fazla katılan baharatla dengeleniyor. Tek tip etten üretilmeyen sucuktaki karışım oranı tam olarak tespit edilemiyor. Türkiye'deki laboratuvarlarda karışım olduğu belirleniyor, fakat oranı ölçülemiyor. Bu yüzden tüketicilere et ürünlerini güvenilir markalardan ve mağazalardan almaları tavsiye ediliyor.
Tavuk üreticisinin umudu piknikçide
Uzun süredir maliyetinin altında satış yapan beyaz et sektörü, piknik mevsiminin gelmesiyle rahat nefes almaya başladı. Beyaz et kesimhane fiyatları, geçen ocak ayından beri yaklaşık 1 lira arttı. Bütün tavuğun marketteki fiyatı 7,5, budun 9,5, kanadın kilosu da 9 liraya çıktı. Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçılar Birliği Genel Sekreteri Yüce Canoler, 2007 Kasım ayından beri zararına çalışan sektörün son bir iki haftadır kâr etmeye başladığını söyledi. Canoler, "Kilosunu 3 lira 10 kuruşa mal ettiğimiz bir tavuğu 2 liraya sattığımız dönemler oldu. Nihayet fiyatlar şimdi 4 liranın üzerine çıktı." dedi. Öte yandan kanatlı eti alanında entegre üretim yapan 7 firma, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Sağlık ve Tüketici Genel Müdürlüğü'nden işlenmiş kanatlı eti ihracatı için gerekli izinleri aldı. Bu firmalar 29 Mart tarihinden itibaren Avrupa ülkelerine ihracata başlayacak. AB'ye açılan ihracat kapısının sektörü hareketlendirmesi bekleniyor. Ayrıca önümüzdeki günlerde Rusya'dan bir heyet de Türkiye'ye gelecek 'tavuk ihracatı' konusunda görüşmelerde bulunacak. Eğer anlaşma sağlanırsa bu ülkeye de kanatlı eti ihracatı yapılacak. Türkiye, tavuk eti üretiminde dünya on yedincisi. Sektör, 2008 yılında 87 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi.