İran’ın Irak üzerindeki ağırlığının artması da bölgede dengeleri etkileyebilecek bir olasılık. Amerika’nın Sesi, Amerika sonrası Irak’ı ve bölgeyi neler beklediğini Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Habertürk yazarı Soli Özel’e sordu.
Özel, Amerika Irak’tan çekildiğinde Irak’ta İran’ın etkisinin artmasını bekliyor. Ondan sonrasının ise Suriye’deki gelişmelere bağlı olduğunu söylüyor Özel. Soli Özel, “Suriye bir iç savaşa sürüklenir ve bu bir müddet sürerse o zaman Irak’ta şimdilik bastırılmış görünen iç savaşın yeniden canlanması ihtimali olabilir” diye açıklıyor öngörülerini.
Amerika’nın Sesi’nden Selin Süer Ünlü’nün sorularını yanıtlayan Özel, olası bir Arap-Kürt gerginliğine dair öngörülerini ise şöyle açıklıyor: “Musul çevresinde Amerikan birlikleri Kürtlerle Araplar arasında bir çizgide gerginliği engelliyordu. Kürtler Kerkük’ü kendilerine ait gördükleri için bu bölgeyi kendilerine bağlamaya çalışıyorlar. Bu, Araplarla aralarında çatışmaya yol açabilir. Kürtler bir süredir kendi bölgelerinin sınırını genişletme hedefini güdüyorlar. Exxon’la yaptıkları anlaşmada petrolün çıkarılacağı bölgenin gerçekten kime ait olduğu tartışılıyor. Zaten merkezi hükümetle bir anlaşma yok. Kürtlerle Araplar arasında bu yüzden çatışma ihtimali var.”
Türkiye Iraklı Kürtlerin Hamisi Olabilir
Reuters
Özel’e, “Amerika sonrası dönemin, Kürt meselesinde Türkiye’ye etkileri ne olabilir?” sorusunu yönelttiğimizde şu yanıtı veriyor: “Türkiye Iraklı Kürtlerle 2003-2004 yıllarıyla kıyaslanmayacak ölçüde yakın ilişki içinde. Ekonomiler büyük ölçüde entegre oldu. PKK’yla mücadele konusunda her ne kadar Irak Kürtlerini PKK’yla doğrudan savaşa ikna edemese de yine de onların desteğini alıyor ve Barzani de Talabani de PKK’yı ateşkes sağlamaya ikna etmek için gayret sarf ettiler. Kürt meselesi konusunda Türkiye Amerika çekildikten sonra Irak Kürtlerinin hamisi konumuna gelecek. Bu daha önce kolay kolay tasavvur etmediğimiz ama bugün realitenin bir parçası olan bir durum.”
‘Bölgenin En Önemli Oyuncusu Türkiye Değil, İran’
Özel’e göre, dikkatin yöneltilmesi gereken ülke İran olacak. Soli Özel, “Amerika Irak’tan çekildiğinde İran’ın Irak’taki ağırlığı Türkiye’ninkinden fazla olacaktır. Irak özelinde Türkiye ile İran arasında ciddi bir rekabet var. Bu rekabet kendini Suriye konusunda da gösteriyor” diyor. Özel şöyle devam ediyor: “İran’ın nükleer programı, Körfez’deki ağırlığı, oradaki Sünni devletlerin İran’dan duyduğu sıkıntıyla ve Suriye ile birleştiğinde İran meselesi Amerika’nın Irak’tan çekilmesinden sonra bölgedeki temel mesele olarak merkeze yerleşecek.
Irak Savaşı Amerika’ya ya da Irak’a Yaradı mı?
Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Soli Özel, Irak savaşının taraflara neler getirip getirmediğini tarihin göstereceğini söylüyor. Özel, “Savaş Irak’taki yerleşik düzeni tamamen imha etti. Yepyeni bir düzenin kurulması için bir zemin hazırlamış oldu. Tarihçiler burada ödenmiş olan bedelin ortaya çıkan sonuca değip değmediği konusunda yargıda bulunacaktır. Ben savaşın başlangıcını desteklememiş biriyim. Doğru olmadığını düşündüğüm bir savaştı ama ardından ortaya geçmişe göre siyaseten daha olumlu bir ortam çıktığını da yansıyamam” diye konuşuyor.
Amerikanın Sesi