AKP'nin referandumu da göze alarak Meclis'ten geçirmek istediği pakette şunlar yer alacak: Askere sivil yargıya Anayasal güvence, Anayasa Mahkemesi ve HSYK'nın yapısında değişiklik, Kamu tenetçiliği, Türkiye milletvekilliği...
Anayasa değişikliklerinde referandum süresini 120’den 45 güne indirmek için kanun teklifi hazırlayan AKP’nin düşündüğü ‘anayasa paketi’nin ayrıntıları netleşmeye başladı. Pakette ‘askere sivil yargı’ düzenlemesinin Anayasal güvenceye kavuşturulması, kadına pozitif ayrımcılık, parti kapatmanın zorlaştırılması, kamu denetçiliği, Türkiye milletvekilliğiyle Anayasa Mahkemesi ve Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) yapısının değiştirilmesi gibi düzenlemeler yer alıyor. ‘Referandum teklifi’ni Meclise sunan AKP Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ’la Adalet Bakanı Sadullah Ergin Anayasa değişikliği planladıklarını doğrularken, çalışmaların gelecek aydan itibaren başlatılacağı belirtiliyor.
Bozdağ’ın önceki hafta Meclis’e sunduğu referandum teklifinin tartışması sürürken Başbakan Tayyip Erdoğan’ın önceki gün “Türkiye referandumlara alışsın” diyerek ‘kısmi bir değişiklikten’ söz etmesi AKP’yi hareketlendirdi. AKP’nin hedefi, önce referandum süresini 120’den 45 güne indiren yasayı çıkarmak, ardından da Anayasa değişikliklerini gündeme getirmek. Referandum teklifi gelecek salı Meclis Anayasa Komisyonu’nda ele alınacak. Teklif Meclis’te kabul edilince bir Anayasa değişiklik paketi gündeme taşınacak.
Ergin: Böyle bir çalışma var
CNNTürk’e konuşan Adalet Bakanı Sadullah Ergin de Anayasa değişikliği ile ilgili soruya, şu yanıtı verdi: “Böyle bir çalışma var. İçeriği, kapsamı önümüzdeki günlerde şekillenir. Çalışmalar beş yıldır süren bir şey. Anayasada baştan aşağı bir çalışma yapmak istiyoruz ancak ihtiyaç duyulan konularda olduğunu söylüyorum çalışmaların.”
Radikal’e konuşan AKP’li Bozdağ, ise muhalefetle uzlaşarak Anayasa değişikliği gerçekleştirmek istediklerini söyledi. Bozdağ, “Uzlaşmayı bulmak için çalışacağız. Ama uzlaşma olmadığı zaman da Anayasa tıkanmayı aşacak başka mekanizmaları zaten öngörmüştür” dedi. Bozdağ, ‘Anayasa konusunda çalışma var’ sözlerineyse “Bu konuda daha önce yaptığımız çalışmalardan söz ettim” diyerek açıklık getirmeye çalıştı.
Kulislerde AKP’nin, Şubat ayından itibaren Anayasa değişikliği sürecini ‘resmen’ başlatacağı, bu konuda parti içinde yeni bir komisyon oluşturarak yeni paket üzerinde çalışmalar yapılacağı konuşuluyor. AKP yönetimi, Anayasa değişikliği ile genel seçimlerin birlikte yapılmasını yani ‘çifte sandık’ olasılığını ise ‘zayıf bir ihtimal’ diye niteliyor. AKP’nin seçimden önce gündeme getirmeyi planladığı pakette şunların yer alması bekleniyor:
Askerlere sivil yargı: CHP’nin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne götürdüğü, askerlere sivil yargı yolunu açan yasal değişikliğin Anayasa’nın 145. maddesine taşınması gündemde.
Pozitif ayrımcılık: Anayasa’nın ‘Kanun önünde eşitlik’ başlıklı 10. maddesinin “Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür” şeklindeki ikinci fıkrasına, “Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olamaz” cümlesi eklenecek. Böylece ‘kadına yönelik pozitif ayrımcılık’ Anayasa’ya girecek. Aynı maddeye ayrıca, yaşlılar, çocuklular ve özürlülerle ilgili de pozitif ayrımcılık yapılacağına ilişkin fıkra eklenecek.
İnsan haysiyeti: ‘Temel hak ve hürriyetlerin niteliği’ başlıklı 12. maddeye “İnsan haysiyetine dokunulamaz” hükmü eklenerek, yasalar ve idarenin eylemlerine yeni sınır getirilecek. Buna göre, yasalar, mahkeme kararları insan onurunu zedeleyemeyecek. Gözaltında onur zedeleyici davranışların karşılığı anayasal suç olacak.
Kişisel veriler: ‘Kişi hürriyeti ve güvenliği’ başlıklı 19. maddeye, kişisel verilerin korunmasına ilişkin hüküm eklenecek. Buna göre, kişisel bilgiler, ancak kişinin açık rızasına veya kanunla öngörülen bir sebebe dayalı olarak kullanılabilecek. Kişi kendi hakkındaki bilgilerin amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenebilecek.
Yurtdışı yasağı: ‘Yerleşme ve seyahat hürriyeti’ başlıklı 23. maddeye, “Yurtdışı yasakları ancak mahkeme kararıyla verilebilir” hükmü eklenecek. Böylece, özellikle vergi cezalarında kişilere yurtdışı yasağının önüne geçilmiş olacak.
Kamu denetçiliği: Anayasa’nın ‘hakların korunmasıyla’ ilgili bölümüne Kamu Denetçiliği Kurumu’na ilişkin madde eklenecek. Bu kurum, vatandaşla kamu kurumları arasındaki sorunlarda ‘ombudsmanlık’ rolü üstlenecek.
Parti kapatma: ‘Siyasi partilerin uyacakları esaslar’ başlıklı 69. maddeye parti kapatmaları Venedik Kriterleri çerçevesinde zorlaştıran hükümler konulacak. Bu düzenlemeyle, şiddet ve teröre bulaşmadığı sürece partiler kapatılamayacak. Dava açma usulü de değişecek. Dava açılması Meclis’in veya bir kurulun onayına bağlı olacak.
Türkiye milletvekilliği: Seçim barajı yine yüzde 10 olarak kalacak. Ancak, 550 milletvekilliğinden 100’ü, partilerin aldıkları oy oranına göre dağıtılacak. Böylelikle küçük partilerin TBMM’ye temsilci göndermesi sağlanacak.
Kişisel başvuru: Anayasa Mahkemesi’ne kişisel başvuru hakkı sağlanacak. AİHS hükümleri çerçevesinde temel hak ve özgürlüklere ilişkin kişisel başvurular yapılabilecek.
Yüksek yargının yapısı: HSYK ile Anayasa Mahkemesi’nin yapısı değişecek. Anayasa Mahkemesi’nde üye sayısının 11’den 21’e yükseltilmesi, 12 üyenin TBMM tarafından seçilmesi, Anayasa Mahkemesi’nin iki daireden oluşturulması; HSYK’da da üye sayısı 21’e çıkarılması, üyerin geniş tabanlı temsil esasına göre seçilmesi, kararlara yargı yolunun açılması gibi konular tartışılıyor.
Memura grev hakkı: Memurlara görev de dahil sendikal hakların verilmesi düşünülüyor.