Bölünme yok, kaynaşma var
Uzmanlar anayasa referandumunda yüzde 58 ‘evet’e karşılık yüzde 42 ‘hayır’ çıkması üzerine ortaya atılan “Türkiye bölündü. Toplum kutuplaştı” iddialarına karşı çıktı
Referandum sonuçlarında ‘laik-muhafazakar- etnik kimlik’ olarak ortaya çıkan üçlü yapının bir bölünme olmadığı, yüzde 58’lik ‘evet’ içinde kaynaşma olduğu belirtildi
-Yüzde 58 evet ve dinamizm ülkedeki üç kutbu birleştirdi -
stanbul Politikalar Merkezi Başkanı ve Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Fuat Keyman, evet-hayır oyları değerlendirildiğinde laikler, muhazakarlar ve etnik kimlik şeklinde üç unsurlu tablo ortaya çıktığını söyledi ve “Ama Türkiye’nin yüzde 58 ‘evet’ diyerek ‘değişim, dönüşüm ve yeni bir anayasa’ gerektiğinde birleşti” dedi. Keyman, “Haritaya baktığımızda önümüze çıkan iller bazında yüzdelik tablo gösteriyor ki Türkiye’de bölünmenin aksine, toplumsal kutuplaşmayı çözecek bir siyasal çözüm yolu ortaya çıktı” diye konuştu. Prof. Keyman, sonuçları şöyle değerlendirdi:
TÜRKİYE DEĞİŞİMDEN YANA
• Ortaya çıkan tablo gösteriyor ki Türkiye üç bölüme ayrıldı: Laikler, muhafazakarlar ve etnik kimlik.. Her ne kadar bu ayrışma söz konusu olsa da yüzde 58’lik evet oyu, Türkiye halkının bir değişim ve dönüşümden yana olduğunu gösteriyor.
• Türkiye’de oluşan bu kutuplaşmaları aşmak için artık önünde bir yol var. Bu dönüşüm dinamikleri, kutuplaşmaları eritecek güçte. Ortaya çıkan bu haritayı bir bölünme değil, tam tersine bu tablo toplumsal kutuplaşmaya siyasal anlamda birçözüm sunuyor. Bu yüzden çok net bir biçimde toplumsal kutuplaşma derinleşmedi, aksine bir çözüm buldu diyebiliriz.
• Batı’da seçkin sınıfın verdiği bir “hayır” oyu var. Bunun en temel nedeni de Türkiye’deki Batılıların hakim olduğu orta sınıf kavramının, yeni orta sınıf kavramıyla rekabet içinde olması. Konya, Kayseri, Antep gibi illerin artık merkez iller olması ve Batı’nın bu merkezin dışında kalması onları böyle bir tepkiye itiyor.
• İkinci neden olarak da 28 Şubat süreciyle birlikte başlayan, darbe planlarıyla devam eden son olarak da Cumhuriyet mitingleriyle perçinlenen bazı laiklik eksenindeki kaygıları pekiştiren adımlar, Batı bölgesini hayırcı bir konuma itti. Vesayet rejimi dediğimiz şey bu örgülerle Batı’da iyice kuvvetlendirilmiş oldu.
REFERANDUMUN ÜÇ SONUCU
Referandum sonuçları, liderler, 2011 seçimleri öncesi bir öngörü oluşturma ve anayasa paketinin oylanması anlamında 3 sonuç doğurdu. Üçünün de galibi AK Parti oldu. Recep Tayyip Erdoğan özellikle liderlik klasmanında diğer liderlerle arasını büyük ölçüde açarken, mutlak bir başarı elde etti. Kılıçdaroğlu önderliğindeki CHP ise kıyıya sıkışmış parti görüntüsünü devam ettirdi ve Kılıçdaroğlu’nun Anadolu’ya açılacağım hayali başarıya ulaşamadı.
• Özellikle referandum süreci ve doğurduğu sonuç gösterdi ki, Kılıçdaroğlu CHP’deki yerini pekiştiremedi. Bundan sonra da öyle görünüyor ki CHP, Kılıçdaroğlu cephesi ve karşı cephe tartışmalarıyla suları durulmaya parti imajını devam ettirecek.
KOALİSYON YOK REKABET VAR
2011 seçimlerinde “CHP- MHP koalisyonu olur” iddiası da bu sonuçlarla çöktü. MHP Anadolu’daki kaleleri kaybetti, o da CHP’nin daha baskın olduğu kıyılardan oy alma sistemine dahil olup, birbirlerine rakip iki parti haline gelecekler.
Kutuplaşma yok, liberal, sol ve Kürt oylar AK Parti’ye kaydı
Yeditepe Üniversitesi’nden Siyaset Bilimci, Terör ve Güvenlik Stratejileri Uzmanı Doç. Dr. Maya Arakon, referandumun Türkiye’de çok ciddi bir bölünme olarak ortaya çıkmadığını, demokratikleşmeyle “solcu, Kürt ve liberal oyların AK Parti’ye kaydığını” söyledi. Arakon, şu değerlendirmelerde bulundu:
• AK Parti’nin yüzde 58’lik evet almasında elbette demokratikleşme, özgürleşme ve 12 Eylül Anayasası’nın sivilleştirilmesi konularında Kürtlerin, solcuların ve liberallerin verdiği destek de önemli. 2007’deki yüzde 47’lik oyun üstüne gelen bu yüzde 11’lik artışı buna bağlıyorum.
CİDDİ BİR BÖLÜNME YOK
• Türkiye’de ciddi bir bölünme olduğunu düşünmüyorum, ancak CHP ve MHP seçmeninin “hayır” oylarında AK Parti karşıtlığının büyük rolü olduğuna inanıyorum. Zaten “evet” diyenlerin de “hayır” diyenlerin de büyük kısmı Anayasa paketinin içeriğinden haberdar oldukları için bu oyları vermediler, partilerinin izlediği çizgiyi izlediler. Geleneksel olarak CHP’nin oy potansiyeli olan Batı illerinden “hayır”ların fazla çıkması şaşırtıcı değil.
• Kürtlerin homojen bir yapıda olduğunu söylemek zor. Doğu’da ‘AK Parti’ye oy verenler’ ve ‘BDP’ye oy verenler’ ayrımı var. Referandumdaki boykot oranı da gösteriyor ki, yüzde 50’nin üzerinde bir oranla milliyetçi Kürtler dediğimiz kısım BDP’yi destekliyor. Bunların dışında kalan büyük çoğunluk da AK Parti’yi destekliyor görünüyor.
• BDP’nin boykot çağrısının yerini bulduğunu söylemek gerek. Bundan sonra AK Parti hükümeti Kürt realitesini dikkate almak zorunda kalacaktır. Bu referandum Kürtlerin demokrasi pastasında ilk defa ciddi anlamda payı olduğunu siyasi arenamıza göstermiş oldu.
ÜÇÜNCÜ İKTİDAR AK PARTİ’NİN ELİNDE
• Bir de tabi Türkiye’nin bütün demokratikleşme sorunu çözülmüş gibi davranmak hatalı olur. Bu Anayasa değişimi daha ilk adım, bundan sonra yapacak çok iş var ve AK Parti’nin, iddia edildiği gibi yargıyı ele geçirme ya da Anayasa Mahkemesi’ni kendi etkisi altına alma gibi bir derdinin olmadığını, tek isteğinin Türkiye’nin demokratikleşmesi olduğunu ispatlamak için artık önünde bir engel kalmamıştır. Bu bağlamda seçimlere kadar olan dönemde, başta Kürt sorunu olmak üzere demokratikleşmede atacağı adımlar, hem AK Parti’nin omuzlarına daha büyük bir yük bindirmekte, hem de üçüncü bir iktidar döneminin anahtarını elinde tutmaktadır.
KÖŞK’ÜN ANAHTARINI VERDİLER
Anayasa konusunda CHP ve MHP taktik hata yaparak şimdi 2011 genel seçimleri ve hatta 2012 Cumhurbaşkanlığı seçimleri için Erdoğan’a inanılmaz bir fırsat sundu. Adeta kendi elleriyle iktidarın ve Çankaya’nın kapılarını açtı.
EVET- ŞEHİR- HAYIR
43.75 ADANA 56.25
80.43 ADIYAMAN 19.57
65.68 AFYON 34.32
95.75 AĞRI 4.25
58.68 AMASYA 41.32
54.07 ANKARA 45.93
43.29 ANTALYA 56.71
49.80 ARTVİN 50.20
35.84 AYDIN 64.16
48.25 BALIKESİR 51.75
49.49 BİLECİK 50.51
95.26 BİNGÖL 4.74
93.07 BİTLİS 6.93
65.44 BOLU 34.56
52.59 BURDUR 47.41
56.36 BURSA 43.64
40.14 ÇANAKKALE 59.86
76.51 ÇANKIRI 23.49
67.83 ÇORUM 32.17
46.30 DENİZLİ 53.70
93.92 DİYARBAKIR 6.08
26.52 EDİRNE 73.48
81.78 ELAZIĞ 18.22
64.02 ERZİNCAN 35.98
86.87 ERZURUM 13.13
45.98 ESKİŞEHİR 54.02
69.85 GAZİANTEP 30.15
63.49 GİRESUN 36.51
78.48 GÜMÜŞHANE 21.52
94.27 HAKKARİ 5.73
47.84 HATAY 52.16
57.49 ISPARTA 42.51
37.17 MERSİN 62.83
54.87 İSTANBUL 45.13
6.32 İZMİR 63.68
65.51 KARS 34.49
62.77 KASTAMONU 37.23
73.25 KAYSERİ 26.75
25.62 KIRKLARELİ 74.38
58.16 KIRŞEHİR 41.84
60.89 KOCAELİ 39.11
78.14 KONYA 21.86
74.75 KÜTAHYA 25.25
75.20 MALATYA 24.80
49.65 MANİSA 50.35
79.39 K.MARAŞ 20.61
93.45 MARDİN 6.55
30.98 MUĞLA 69.02
92.21 MUŞ 7.79
67.55 NEVŞEHİR 32.45
60.96 NİĞDE 39.04
63.50 ORDU 36.50
76.09 RİZE 23.91
67.30 SAKARYA 32.70
67.16 SAMSUN 32.84
95.17 SİİRT 4.83
60.44 SİNOP 39.56
76.60 SİVAS 23.40
34.67 TEKİRDAĞ 65.33
64.58 TOKAT 35.42
68.60 TRABZON 31.40
18.98 TUNCELİ 81.02
94.15 ŞANLIURFA 5.85
49.82 UŞAK 50.18
94.45 VAN 5.55
77.32 YOZGAT 22.68
50.05 ZONGULDAK 49.95
76.65 AKSARAY 23.35
85.07 BAYBURT 14.93
65.94 KARAMAN 34.06
69.24 KIRIKKALE 30.76
94.69 BATMAN 5.31
89.08 ŞIRNAK 10.92
55.36 BARTIN 44.64
55.00 ARDAHAN 45.00
53.95 IĞDIR 46.05
51.20 YALOVA 48.80
63.76 KARABÜK 36.24
66.86 KİLİS 33.14
53.43 OSMANİYE 46.57
72.51 DÜZCE 27.49