Zeynep Elif'in kitap kritiği
Başka bir Harry Potter olmayacak. Bu fikri kabullenmek gerekiyor. Çok az yazarın, yayınevi ve okuyucunun baskısına karşı koyarak bu kadar büyük ekonomik değer taşıyan bir kahramanı bırakabilecek iradeye sahip olduğuna inanıyorum. Ama Rowling pek çok eleştirmeni şaşırtarak hem küçük büyücüye dönmemek konusundaki kararlılığını korumanın hem de okuyucuları tatmin etmenin bir yolunu buldu: Potter’sız bir Hogwarts kitabı. Observer, kitabı “bu küçük mavi kitap Mao’nun Kırmızı Kitap’ına benzetilebilir -Hogwarts Büyü Okulu öğrencileri için kıssadan hisseler” diye özetlemiş. Ozan Beedle’ın Hikâyeleri, aslında son kitabın içindeki kitap; Harry Potter ve Ölüm Yadigârları’nda bahsi geçen, Albus Dumbledore tarafından Hermione Granger’a bırakılan hikâyeler. Bu yüzden serinin okuyucusu için yabancı değiller. (Bu hikâyeler büyü dünyasında yetişen çocuklar tarafından iyi bilindiklerinden serinin kahramanlarından Ron onları duymuş ama Harry ve Hermione masallarla ilk kez karşılaşmışlardı. Çocuklar, ‘Üç Kardeşin Hikâyesi’yle Ölüm Yadigârları’nı keşfediyor ve sonra neler olduğunu öğrenmek istiyorsanız Harry Potter’ın yedinci kitabını alıp okuyabilirsiniz...)
Ozan Beedle’ın Hikâyeleri‘nin ikili bir yaşamı var çünkü kitabın yayımlanışının (yazılışının değil) hikâyesi kitabın içindeki hikâyeler kadar ilginç. Rowling, Beedle’ın yayımlanışının öncesinde bu kitaptaki hikâyeleri yazarken başka kitaplardan esinlendiğini açıklamıştı. (Örneğin, ‘Üç Kardeşin Hikâyesi’ Chaucer’ın Canterbury hikâyeleri’nden esinlenilerek yazıldı.) İlk olarak el yazması yedi kopya olarak hazırlanan kitaplardan altısı Rowling tarafından Harry Potter serüveninde başından beri yanında olan altı arkadaşına verildi. (Bu kişilerden sadece ikisinin kimliği açığa çıktı: Serinin ilk editörü Barry Cunningham ve ABD’de Rowling’in kitaplarını basan Scholastic yayınlarının editörü Arthur Levine.) Yedinci el yazmasıysa The Children’s Voice vakfı yararına açık artırmaya çıkarıldı. Her birinin kapağı diğerinden farklı yarı değerli taşlarla süslenmiş bu yedi kitabın son kopyasının 50 bin sterlin civarında alıcı bulması beklenirken açık artırma sonunda 3.98 milyon dolara Amazon.com lehine sonuçlandı. Vakfın, kitabın satışlarından da 4 milyon dolar civarı gelir elde etmesi bekleniyor.
Sular sihirli, unutmayın!
Kitaptaki beş hikâyeden üçü Potter’ın macerasında anılıyor, biri tamamen yer alıyor ve birinin hiç bahsi geçmiyor. Potter’da yer alan ‘Üç Kardeşin Hikâyesi’nden burada bahsetmeyerek diğerlerine atlayacağım... Ozan Beedle’ın Hikâyeleri arasında en ilginci, Rowling’in her işi büyüye bırakmadığını gösteren, inancın hafife alınmaması gereken ‘plasebo’ etkisini ortaya koyan ve pek çok yönden Oscar Wilde masallarını anımsatan ‘İyi Kader Çeşmesi’. Dileklerini gerçekleştirmesi için sularının sihirli olduğu söylenen çeşmeye doğru yol alan üç büyücü ve bir şövalyeyi anlatan bu hikâye güzelliğin bakanın gözünde, çözümlerinse uzaklarda değil yakınlarda olduğunu unutanlara...
‘Büyücü ve Zıplayan Kazan’ ise çok tanıdık; babanın oğla mirası temasını işleyen ve diğerlerinden daha didaktik duran bir hikâye. Daha doğrusu eğlenceli bölümleri daha eğlenceli ama klasik kısımları bildiğimiz masalları anımsatan bir örnek.
‘Sihirbazın Kıllı Kalbi’ kitaptaki hikâyeler arasında daha önce hiçbir Harry Potter kitabında bahsi geçmemiş olan tek hikâye. Tam da eski dönem masal klasiklerini anımsatan bu hikâye asla aşık olmamaya karar veren bir büyücüyü konu alıyor. Okuduğum en kanlı ve en etkileyici masallardan biri. (Ben, büyükannelerin ve kötü kurtların öldürüldüğü masallarla büyüdüm, şimdikiler bana fazla ‘nazik’ ve tatsız geliyor.) Kalbinden vazgeçen ve sonra yeniden bir kalbe sahip olabilmek için ellerini kana bulayan büyücünün hikâyesi tek kelimeyle enfes.
Ozan Beedle’ın Hikâyeleri’ndeki son öykü ‘Babbitty Rabbitty ve Kıkırdayan Kütüğü’. Hikâye büyüyü kendine saklamak isteyen bir kralla ilgili. Bunun için iki şeyi gerçekleştirmesi gerekiyor: Krallıktaki bütün büyücüleri hapsetmek ve büyü öğrenmek. Babbitty isimli kadınsa kralın hizmetkarlarından biri ve gizliden gizliye büyü yapabiliyor. Tahmin edebileceğiniz üzere bu hikâye Babbitty’nin krala ders verişini anlatıyor.
Times’ın “eğlenceli, kurnaz, bilge ve sürükleyici” olarak tanımladığı hikâyeler, Grimm Kardeşler’in masallarını anımsa-tıyorlar. Ama Potter romanları -en azından ilk üç kitap- büyüklerin de okumaktan hoşlanacağı türde kitaplardı. (Fantastik edebiyattan hoşlanan yetişkinlerin). Ozan Beedle’ın Hikâyeleri’nin çoğuysa daha çok çocuklara yönelik. Son yıllarda çocuk kitaplarında sıkça karşımıza çıkan pedagojik uyarı levhaları umursanmayarak yazılmış, didaktik olmaktan büyük ölçüde kaçınılmış ve eğlenceli masallar. (Bu son özelliğe de çocuk kitaplarında sık rastlamıyoruz.) Ozan Beedle’ın Hikâyeleri’ni Harry Potter’ın bir devamı olarak değil de Hogwarts’ın büyülü dünyasına ait (Rowling ya da başkaları tarafından yazılan) kitapların bir örneği olarak değerlendirmekte fayda var.