Türkiye'nin taraf olduğu ''Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü'' ile kontrol altına alınan maddelerin kullanılması ve bazılarının tüketiminin bir takvim çerçevesinde azaltılarak kullanımdan kaldırılmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen Çevre ve Orman Bakanlığının ''Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına İlişkin Yönetmeliği'', Resmi Gazete'de yayımlanarak, yürürlüğe girdi.
Buna göre, yönetmeliğin ek listelerinde yer alan kloroflorokarbonların ithalatı yasaklandı.
Karbontetkaklorür ve trikloretan (metil kloroform) maddelerinin de laboratuvar amaçlı kullanımı hariç ithalatı yasak olacak. 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren ise bu maddeler hiçbir şekilde ithal edilemeyecek.
Metil bromür maddesinin kontrolü de Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yapılarak, yıllık envanter bilgileri Çevre ve Orman Bakanlığına bildirilecek.
Yönetmelikte, 2903.49.10.00.23 Flordikloretan (tüm izomerleri) (HCFC-141), 2903.49.10.00.24 Klordifloretan (tüm izomerleri) (HCFC-142), 3824.71.00.00.12 (HCFC-142B) (Klorodifloroetan)/R-22 (klorodiflorometan) karışımı maddelerin ithalatının 2007 yılı ithalat miktarları baz alınarak, 1 Ocak 2009'dan itibaren kotaya tabi olacağı ve bir takvim çerçevesinde azaltılarak 1 Ocak 2013 tarihinde ithalatına son verileceği belirtildi. Bu maddelere ait azaltma takvimi ile azaltma takviminin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin İthaline İlişkin İthalat Tebliği çerçevesinde Müsteşarlıkça belirleneceği kaydedildi.
Kontrol altındaki maddelerin ithalatı da 2007 yılı ithalat miktarları baz alınarak 1 Ocak 2009'dan itibaren kotaya tabi olacak. Bu maddeler bir takvim çerçevesinde azaltılarak 1 Ocak 2015'de servis amaçlı kullanımları hariç ithalatına son verilecek. 1 Ocak 2015'ten sonra evsel havalandırma sistemleri için iç piyasaya sunulmaksızın, ihracat amaçlı üretiminde ihtiyaç duyulan miktar kadar kontrol altındaki maddelerin ithalatına Bakanlıkça izin verilecek. Bu maddelere ait azaltma takvimi ile azaltma takviminin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin İthaline İlişkin İthalat Tebliği çerçevesinde Müsteşarlıkça belirlenecek.
Yönetmelikle, azaltma takviminin yanı sıra, halonların kullanımına ilişkin esaslar, ithalatçıların kontrol belgesi alma, kayıt tutma ve bildirim yükümlülüğü, geri kazanılmış, yeniden işlenmiş, arıtılmış maddelerin ithalatı, ihracatın kontrolüne dair düzenlemeler de belirlendi.
-OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN ÜRETİMİ VE YASAKLANMASI-
Yönetmeliğe göre, ozon tabakasını incelten maddeler inhalerler dışında herhangi bir aerosol ürünün üretiminde kullanılamayacak. Ozon tabakasını incelten maddelerin kullanıldığı üretim alanlarından her türlü açık sistemde kullanılan çözücü ve temizleme amaçlı kullanımları da dahil olmak üzere, yapıştırma ve kalıptan çözme işlemlerinde kullanılmaları ve bu amaçlar için ithalatı da yasak olacak.
Ozon tabakasını incelten ve Montreal Protokolü ve değişiklikleri ile kontrol altına alınan ve yönetmeliğin eklerinde belirtilen maddelerden herhangi birini üretmek, bunları kullanarak üretim yapan yeni tesis kurmak ve kapasite arttırmak üzere tesis veya ünite kurmak da yasaklandı.
Kontrol altına alınan maddelerin sanayi işleme ham maddesi veya işlem etken maddesi olarak kullanılması Bakanlığa belgelenmesi durumunda bu kapsam dışında olacak.
Ozon tabakasını incelten maddeler, geri kazanım ekipmanı olan son kullanıcılara satılabilecek.
Ozon tabakasını incelten maddeler ve karbontetraklorürün kullanımı, sanayi işleme hammaddesi veya işlem etken maddesi olarak kullanımları, laboratuvar ve zorunlu kullanım alanları hariç yasaklandı.
Laboratuvar ve zorunlu kullanım alanları için bir sonraki yıla ilişkin ihtiyaç miktarları, Türkiye'de geri kazanılmış madde miktarı dahil edilmeksizin tespit ederek, her yıl Ekim ayı sonuna kadar ilgili kuruluşlarca Bakanlığa bildirilecek.
-OZANA ZARARLI MADDELERLE ÇALIŞACAKLARDA ARANACAK ŞARTLAR-
Ozan tabakasına zararlı maddelerle çalışacakların, eğitim programında soğutma ve iklimlendirme konularında dersler bulunan üniversite ve yüksekokul mezunları olması veya Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında program içeriğinde soğutma ve iklimlendirme konuları bulunan programı (kalfalık, ustalık ve diploma) bitirmeleri veya meslek yüksek okulu veya meslek lisesi mezunlarının Milli Eğitim Bakanlığı onaylı Ozon Tabakasına Zarar Veren Gazların Kullanımı ve Kontrolü konulu ve süresi en az yirmibeş saatlik kurs programını başarı ile bitirmeleri gerekecek.
Bunlar dışındaki belgelerin değerlendirilmesi Milli Eğitim Bakanlığınca denklik yolu ile yapılacak. Bu niteliklere sahip olmayan son kullanıcılara kontrol altındaki maddelerin satışı yapılmayacak.
Ozon tabakasını incelten maddelerin elde taşınabilen yangın söndürücü veya sabit yangın söndürme sistemlerinin test edilmesi ve personel eğitimi için kullanılması da yasaklandı.
Kullanımı kontrol altına alınan maddelerin geri kazanılması ile ilgili olarak evsel amaçlı soğutucular ve dondurucular, soğutma, klima ve ısı pompası teçhizatındaki, çözücü içeren teçhizatındaki, yangın korunma sistemlerinde ve yangın söndürücülerindeki kontrol altına alınan maddelerin, teçhizatın bakımı, sökülmesi, elden çıkarılmasından önce yeniden işleme veya ıslahı için taraflarca onaylanan teknolojilerle veya çevresel olarak kabul edilebilir imha teknolojileri ile son kullanıcı tarafından geri kazanımı yapılacak.
Kullanıcılar, kontrol altına alınan maddeleri içeren ürünlerin üretimi ve sanayi işleme ham maddesi veya işlem etken maddesi olarak kullanımları sırasında ortamda oluşabilecek sızıntı ve kaçaklara ilişkin olarak her türlü tedbiri almakla yükümlü olacak.
1 Ocak 2012'den itibaren üç kilogram ve daha fazla kontrol altına alınan madde içeren sabit ekipmanı, yılda bir kez yaptırılacak ve denetimlerde yıllık kontrollerin yapıldığının belgelenmesi zorunlu olacak.
Ozon tabakasını incelten maddelerin ithalatçıları, maddenin taşındığı paketin ya da kabın üzerine, görülecek şekilde ''Ozon Tabakasına Zarar Verir'' uyarısını yazmakla yükümlü olacak.
Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Kimyasallara İlişkin Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği çerçevesinde; Bakanlığın kontrolüne tabi olan, ozon tabakasını incelten maddelerin ithalatçılarının ilgili hükümlere uymaması durumunda, Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Rejimi Kararına ve Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği'ne uygun olarak hazırlanan taahhütnamelerde belirtilen yaptırımlar uygulanacak.
Yönetmelikte belirtilen hususları yerine getirmeyen ithalatçı firmalara ve ithalatçılara, kontrol belgesi ile ithaline izin verilen madde dışında tehlikeli veya tehlikeli olmayan madde ithal edenlere, kimyasalı kontrol belgesi üzerinde belirtilen amaç dışında kullananlara veya satanlara, zorunlu kullanım alanları için veya doğrudan üretim amaçlı ithal edilen ozon tabakasını incelten maddeleri bu amaçlar dışında kullananlara veya başka firma ve kullanıcılara satanlara, Çevre Kanunu hükümlerince ceza kesilecek.
Gerekleri yerine getirmeyen dağıtıcı firmaların ve dağıtıcıların dağıtıcı kayıtları iki yıl süre ile iptal edilecek ve Çevre Kanunu'nun ilgili hükümleri uygulanacak.
Milli Eğitim Bakanlığı onaylı Ozon Tabakasına Zarar Veren Gazların Kullanımı ve Kontrolü konulu ve süresi en az yirmi beş saatlik kurs programına katılacak olan son kullanıcılarda tahsil şartı 1 Ocak 2010 tarihine kadar aranmayacak. Son kullanıcıların yeterlilik esasları da 31 Aralık 2008'e kadar geçerli olmayacak.
Yönetmelikle, 23 Mayıs 2006'da yayımlanan Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.