Global ekonomik krizden en çok etkilenen sektörlerin başında gelen otomotiv sektörü, Türkiye'de de ÖTV indirimi öncesi sıkıntılı günler geçirdi.
2009 yılının ilk iki ayında pazar, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 40'a yakın oranda daralırken, Hükümetin iç pazarı canlandırmak amacıyla açıkladığı ve 3 ay süreyle geçerli olacağını bildirdiği ÖTV indirimi, sektöre nefes aldırdı.
Bu dönemde şirketler ellerindeki stokları eritirken, üretici firmaların birçoğu evde oturan işçilerini geri çağırarak belli zamanlarda ara verdikleri üretimi yoğunlaştırdı.
ÖTV indiriminin mart ayının ikinci yarısında devreye girmesiyle birlikte bu ay satışlar geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,73 oranında artarken, satışlar nisan ayında yüzde 10,35, mayıs ayında ise yüzde 30 artış gösterdi.
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre mart-nisan-mayıs aylarını kapsayan 3 aylık dönemde ÖTV indiriminin de desteğiyle pazarda 170 bin 942 adet araç satıldı.
Satılan araçların 100 bin 137 adedi ithal araçlardan oluşurken, 70 bin 805 adedini ise yerliler oluşturdu. İthal-yerli arasındaki farkın önceki dönemlere göre kapandığı gözlemlendi.
-EVDEKİ İŞÇİLERİNİ ÜRETİME ÇAĞIRAN FIAT 3 AYIN LİDERİ OLDU-
Otomotiv şirketleri mart-mayıs ayları arasında pazarda yaşanan hareketliliği satışlarına yansıtmaya çalışırken, Türkiye'de üretim yapan firmalar avantajlarını ortaya koydu.
İhracat pazarlarında ve iç pazarda yaşanan daralma nedeniyle üretime belirli sürelerde ara vermek zorunda kalan üreticiler, ÖTV indirimiyle birlikte evde oturan işçilerini yeniden üretime çağırırken, Fiat da bu dönemde üretimini yoğunlaştırdı.
Fiat, mart-mayıs ayları arasındaki dönemde 27 bin 491 adet araç satışı gerçekleştirerek pazarın bu dönem için lideri olurken, Fiat'ı 21 bin 929 adet araç satışı ile Renault izledi.
Üç aylık dönemde Ford 21 bin 457 adet, Hyundai 18 bin 665 adet, Volkswagen, 11 bin 939 adet, Toyota 9 bin 688 adet, Peugeot 9 bin 478 adet, Opel 9 bin 217 adet, Honda ise 5 bin 9 adet satış gerçekleştirdi.
Bu dönemde ayrıca 6 adet Ferrari, 4 adet Bentley, 3 adet de Lamborghini satıldı.
-SEKTÖR TEMSİLCİLERİ SÜRENİN UZATILMASINDAN YANA-
ÖTV indiriminde sona yaklaşılırken, sektör temsilcileri uygulamanın süresinin uzatılmasından yana görüş bildirdi.
Renault Mais Genel Müdürü İbrahim Aybar, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, ÖTV indirimi sonrası bütün tarafların bu fırsatı değerlendirme yoluna gittiklerini, vatandaşların ertelenmiş veya ileride olabilecek talebi yerine getirmeye yöneldiklerini, satış kanallarında da hareketlilik başladığını anımsattı.
Araçlar satıldıkça yerine konacak yenileri için üretim hatlarına talimatlar gitmeye başladığını, dolayısıyla üretim hatlarında işçilerin bir kısmının işbaşı yaparak yeniden yoğun üretim faaliyetine girdiklerini anlatan Aybar, yapılan ölçümlere göre yan sanayi siparişlerinin önemli miktarda arttığını, 2009 yılının başında yapılan tahminlere göre mart ve nisan ayı toplamı 2 kat fazla satış getirdiğini bildirdi.
ÖTV indirimi sayesinde yaşanan canlılık sonucu üç yönlü bir kazanç sağlandığına işaret eden Aybar, şunları kaydetti:
''Kamu maliyesi kazandı, bunun yanı sıra otomotiv sanayinde çarklar döndü, işçiler yeniden fabrikaya çağrıldı ve son olarak müşteri memnuniyeti oldu. ÖTV indirimleri olmasa, ne mart, ne nisan, ne de mayıs ayında satışların bu seviyede olması mümkün değildi. ÖTV indiriminin devreye girdiği mart ayı ortasından itibaren müthiş bir hareketlilik oldu. 2009 yılında pazarın 350 bin civarında olacağını tahmin edilirken ÖTV indiriminin pozitif etkisi sayesinde şimdi pazarın 400 bin üzerine çıkacağını öngörmeye başladık.''
Renault markasının lokomotif modelleri olan Yeni Symbol ve Mégane Sedan'ın en çok talep gören otomobillerden olduğunu ifade eden Aybar, geçen ay başında tanıtımını gerçekleştirdikleri Renault markasının değişimini yansıtan yeni Mégane Hatchback ve Coupé'ye de tüketici yoğun ilgi gösterdiğini, yeni Mégane HB & Coupé, Laguna Coupé ve yeni Clio lansmanlarının ÖTV indirimi dönemine rastlamasının kendileri için memnuniyet verici bir fırsat olduğunu dile getirdi.
Renault olarak ÖTV indiriminin yürürlüğe girdiği 16 Mart tarihinden bu yana binek ve ticari olmak üzere yaklaşık 21 bin 500 adet araç satışı gerçekleştirdiklerini bildiren Aybar, yeni Mégane HB & Coupé ve Laguna Coupé'nin büyük ilgi gördüğünü söyledi.
İbrahim Aybar, Renault olarak kendilerinin müşteri odaklı düşündüklerini ve ÖTV indirimde de müşterilerine cazip kampanyalar sunduklarını belirterek, nisan ayında başlattıkları ileri teslim kampanyasını, yoğun talep üzerine mayıs ve haziran ayında da sürdürdüklerini bildirdi.
-''BURADA BAŞARININ ÖLÇÜSÜ KAZAN, KAZAN, KAZAN OLDU''-
ÖTV indirimine benzer bir desteğin, 15 Haziran'dan sonra da devam etmesini öngördüklerini belirten Aybar, ÖTV indiriminden hem kamu maliyesinin, hem otomotiv sanayinin, hem de müşterinin memnun olduğunu ifade etti.
Burada başarının ölçüsünün ''kazan, kazan, kazan'' olduğunu dile getiren Aybar, müşterinin, otomobil sanayinin ve ticari hayatın kazanmasının önemine işaret etti.
Avrupa ülkelerinde son dönemde uygulanan vergi indirimleri ve hurda teşviki gibi desteklerin çok olumlu sonuçlar verdiğini hatırlatan Aybar, şöyle devam etti:
''Almanya'da 9 yaş üstü araçlara getirilen hurda teşviki sonucu Almanya'da pazar mart ayında yüzde 40, nisan ayında ise yüzde 19,4 büyüdü. İngiltere ise son olarak otomotiv sektörünü canlandırmak için 300 milyon sterlin ayırarak otomobil başına 2 bin sterlinlik bir avantaj getirdi. Uygulama 15 Mayıs'ta başladı. Kısa bir süre içinde gelişmelerden sonuç alındı. İspanya da 1 Haziran 2009'dan itibaren benzer bir çözüm uygulamaya alıyor. Ülkemiz şartlarına en uygun ve Türkiye'de otomotiv sektörünü olumlu etkileyecek yeni bir formülün hayata geçirilmesini Türkiye ekonomisi için çok önemli görüyorum.''
-''SÜRE UZATILMAZSA, ALINAN UFAK BİR NEFES OLARAK KALACAK''-
Peugeot Otomotiv A.S Genel Müdürü Jean-Pierre Vieux ise ÖTV indiriminin olumlu sonuçlarının, yürürlüğe girdiği 16 Mart tarihi itibariyle pazarda hissedildiğini ve firmaların beklentilerinden yaklaşık 2 kat daha fazla araç satışı gerçekleştirdiklerini söyledi.
Bu uygulama sonucunda hem müşterilerin, hem hükümetin, hem de otomotiv sektörünün kazançlı olduğunun altını çizen Vieux, Peugeot olarak mart ayında 3 bin 414, nisan ayında 3 bin 168 adet, mayıs ayında ise 2 bin 896 adet araç satışı gerçekleştirerek 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 58 oranında bir artış sağladıklarını, pazar paylarını ise yüzde 4'ten yüzde 6 seviyelerine çıkararak toplam pazarda 2 basamak daha yukarı çıktıklarını kaydetti.
ÖTV teşvikinin sektör açısından çok doğru bir karar olduğunu, ancak uzatılmadığı taktirde alınan ufak bir nefes olarak kalacağını, bunun da pazar açısından olumsuz sonuçlar doğurabileceğini dile getiren Vieux, şunları kaydetti:
''Biz yine de her türlü senaryoya göre esnek planlamalar yapmaya çalışıyoruz. 15 Haziran sonrasında pazarı canlandıracak başka bir önlem paketi hayata geçerse, müşterilerimizin taleplerini karşılayabilecek güçteyiz. Aksi taktirde 15 Haziran sonrasında pazarın yaklaşık yüzde 40 oranında daralacağını ön görebiliriz. Peugeot, 2009 yılının başından itibaren büyük bir ilerleme kaydetti ve ilerlemeye devam etmek istiyor. Bunun için, pazarın durumu ne olursa olsun bu pazarda güçlü şekilde yer almak zorundayız. 10 Nisan'da başlayan ve 2 ay boyunca tüm Türkiye'de 32 ilde düzenlenecek olan Peugeot Firsatlar Konvoyu aktivitesi ile Peugeot daha da ileri gidecek, yeni model lansmanlarını da devam ettirecek. ÖTV avantajı öncesinde pazara sunmayı planladığımız yeni crossover modelimiz 3008 ve yaza damgasını vuracağını düşündüğümüz 308 CC ile gelişmemizi sürdüreceğiz. Yılın son çeyreğinde 206'nın mirasçısı 206 ile Peugeot ürün gamımız zenginleşecek.''
-''İNSANLARIN GELİR DÜZEYİNİNİ GÖZETİLMESİ ÖNEMLİ''-
Toyotasa Genel Müdürü İbrahim Orhon ise ÖTV indiriminin etkisinin en fazla 1.6litre alt motorlu araçların satışında hissedildiğini, özellikle Toyota Corolla, Auris, Verso, Yaris ve Avensis modellerine yoğun talep geldiğini söyledi.
Araç bulunurluğu çerçevesinde en yüksek satış adetlerini oldukça yoğun ilgi gören C segmenti sedan modelleri olan Corolla'da, hatchback modelleri Auris'te ve Yaris modellerinde yakaladıklarını bildiren Orhon, ayrıca yeni lanse edilen Avensis ve Verso modellerinin de kısa sürede tükendiğini anlattı.
Orhon, mart-nisan-mayıs aylarında toplam 9 bin 688 adet araç sattıklarını, ocak-mayıs ayları geçen yıla kıyasladığında otomobil satışlarında yüzde 13,4'lük büyüme sağladıklarını bildirdi.
ÖTV indirimi ile artan araç talepleri karşısında, Toyotosa'nın yoğun talebi başarılı bir şekilde karşılama imkanı bulduğunu ve yüksek seviyede araç satışı yaptıklarını belirten Orhon, ÖTV indirimi ve bunun etkisi ile artan talebin sektörde büyük stokların erimesine katkıda bulunduğunu, Türkiye'de otomobil vergilerinin ne kadar yüksek olduğunu ve talebi nasıl baskı altına aldığını gösterdiğini söyledi.
Devletin buna olan ihtiyacının da yadsınamaz bir gerçek olduğunun altını çizen Orhon, şöyle devam etti.
''Devlete vergi alma diyemeyiz, ancak biraz daha insanlarımızın gelir düzeyinin gözetilmesinin gerekli olduğunu düşünüyoruz. Yapılan vergi indiriminin, talebin canlamasını sağladığı gibi devlet vergi gelirlerine de artış sağladığını görüyoruz. 15 Haziran'da sona erecek ÖTV indirim uygulamasının devam edip etmeyeceği konusunda henüz bize bildirilen net bir görüş yok, şimdilik biteceğini biliyoruz. ÖTV indirimi ile birlikte pazar bir miktar doygunluğa ulaştı, sadece belirli bir dönem için daha ÖTV indiriminin devam etmesi çok büyük fayda sağlamaz. ÖTV indirimi ile ilgili kalıcı bir indirimin olması bunun yanı sıra çevreyi de gözetecek şekilde uzun vadeli bir hurda teşvik sisteminin getirilmesini arzu ediyoruz. Eski araçların yeni teknolojiye sahip araçlar ile değişimi hurda teşviki ile desteklenmeli. Ayrıca vergi oranları ne olursa olsun, hem ÖTV'de hem de Motorlu Taşıtlar Vergisinde motor hacmi veya ağırlık gibi çağ dışı kriterler yerine karbondioksit salımı ve/veya yakıt tüketimi gibi çağdaş çevreci kriterlerin getirilmesini destekliyoruz. Çevreci teknolojilerin doruğa ulaştığı Hibrid araçların dünyanın birçok ileri ülkesinde olduğu gibi vergi düzeninin ötesinde özel teşviklerle desteklenmesini istiyoruz.''
-AZ STOK HONDA İÇİN DEZAVANTAJA DÖNÜŞTÜ-
ÖTV indirimiyle birlikte birçok marka satışlarını geçen yılın aynı dönemine göre artırırken, Honda'nın satışlarında ise gerileme gerçekleşti.
16 Mart 2009 tarihinden mayıs ayı sonuna kadar 4 bin 909 adet araç satan Honda, geçen yılın aynı döneminde ÖTV indirimi olmamasına rağmen 6 bin 781 adetlik satış rakamına ulaşmıştı.
Honda yetkilileri, bunun en önemli sebebinin ÖTV indirimi öncesinde krizi erken öngörülerle değerlendirip stok seviyelerini makul miktarlarda tutmalarından kaynaklandığını, ÖTV indirimi öncesinde krizden dolayı avantaj olan az stok taşımanın, ÖTV indirimiyle birlikte kendileri için dezavantaja dönüştüğünü kaydetti.