Necip Fazıl, 21 yaşında yayımladığı Örümcek Ağı adlı şiir kitabının ardından, 24 yaşındayken yayımladığı Kaldırımlar adlı şiir kitabıyla tanınmıştır.1934 yılına kadar sadece şair olarak tanınmış ve meşhur Bâb-ı Âli'nin önde gelen isimleri arasında yer almıştır. 1934 yılında Abdülhakîm Arvâsî ile tanıştıktan sonra büyük bir değişim yaşamış ve bu değişimi kendisi "...içimi öylesine bir sosyal mücadele ve cemiyeti yorma hamlesi kapladı ki, artık çalışamaz oldum." şeklinde tanımlar.
Bu tarihten sonra Türkiye'nin bir çok şehrinde konferanslar düzenlemiş, düzenlemiş olduğu konferanslarda ki sözlerinden dolayı hakkında dâvâlar açılmış ve bu dâvâlar neticesinde öncülük ettiği Büyük Doğu Hareketi'ne dair yayın yapan Büyük Doğu Dergisi yayın hayatı boyunca 16 kez kapatılmış, Necip Fazıl'ın eserleri toplanmış ve basımı yasaklanmıştır.
Adını büyükbabası Necip Efendi'den alır. Necip Efendi, o zamanlar Halep Vilâyetine bağlı bir sancak olan Maraş'ın Müftüsü idi. Müftü, bir gün Maraş'a gelen Halep Valisi Salim Paşa'yı konağında misafir etti. Vali, zekâ ve terbiyesine hayran kaldığı Müftüsünün oğlu Mehmet Hilmi Efendi'yi, iyi bir eğitim görmesi için beraberinde İstanbul'a götürmek istedi. Bu teklife kabul etmeyen Necip Efendi'yi uzun ısrarlar sonucu ikna etti ve genç Mehmet Hilmi Efendi'yi beraberinde İstanbul'a götürdü.
Mehmet Hilmi Efendi İstanbul'da yüksek tahsilini yaptı ve bir süre sonra Hariciye Müsteşarlığı ve Hariciye Nazırlığı'na yükselen Salim Paşa'nın kızı Zafer Hanım'la evlendi. Necip Fazıl'ın babası Abdülbaki Fazıl Bey bu evliliğin ürünüdür.
Necip Fazıl'ın doğduğu Çemberlitaş'taki bu konakta, işte böyle köklü ve varlıklı bir aile ikâmet etmektedir. Konakta aile fertlerinden başka "bir ahçı, bir ahçı yamağı, bir zenci uşak, Bingazi muhaciri bir hususi hizmetçi, iki arabacı, bir sürü halayık, besleme, kadın işçi..." vardı ve 40-50 yaşlarında evlenmemiş, babasına Fransızca öğretsin diye tutulmuş bir Fransız mürebbiye, tipik ve varlıklı bir Osmanlı ailesi görüntüsünü tamamlıyordu.
Kendi gözüyle "...her unsuriyle hassasiyetimi gıcıklayan koca bir konak, her ferdinin nereden gelip nereye gittiğini bilmediği uğultulu bir cereyan içinde, her ân iniltilerle açılıp örtülen mırıltılı kapılar arasında ve bütün bir ses, renk ve şekil cümbüşün ortasında, beş hassamın sınırını tırmalayıcı ve ilerisini araştırıcı derin bir (melankoli) duygusundan ibaret..."
"Muhasebe" isimli şiirinde; yine bu üç katlı bir ahşap konağın, değişen yüzlaşan toplumun her katı, ayrı bir dönemi ve nesli temsil eden (babaanne, anne ve çocuklar) şiirselleştirir:[6]
“
Üç katlı ahşap evin her katı ayrı âlem!
Üst kat: Elinde tesbih, ağlıyor babaannem!
Orta kat: (Mavs) oynayan annem ve âşıkları,
Alt kat: Kızkardeşimin (Tamtam) da çığlıkları.
Bir kurtlu peynir gibi, ortasından kestiğim;
Buyrun ve maktaından seyredin işte evim!
”
“
Çemberlitaş tarafında bir konağın ahırından tek atlı bir (brek) araba çıkartılıyor. Ona 18-19 yaşlarında bir delikanlı atlıyor ve kamçısını şaklatarak atı dörtnala sürmeye başlıyor. Arkasından bakan seyis ve arabacıların "deliye bak!" gibilerden mırıldanıp mırıldanmadıkları meçhûl... Bu delikanlı, benim adı "Deli Fazıl"a çıkarılmış babamdır ve o sırada Sarıyer'deki köşkünde bulunan Büyükbabama bir müjde götürmektedir:
-Baba, bir erkek çocuğum dünyaya geldi! Torunun!
”
Bu çocuk Necip Fazıl'dır. Tam adıyla Ahmet Necip Fazıl Kısakürek.
Tarih 1904, Mayıs'ın 26'sı. Perşembe günü sabaha karşı. Ailenin tek evlâdını, tek erkek evlâdı. Başı gövdesinden büyük ve doktorların yaşamasına ihtimâl vermediği bir çocuk.
Necip Fazıl, Çemberlitaş'ta büyükbabasına ait, şimdi mevcut olmayan kocaman bir konakta dünyaya geldi. Alâüddevle devrinin Şeyhülislâmı Mevlâna Bektût Hazretleri]]'ne dayanan ve Osmanoğullarından daha eski bir beyki olan Dulkadiroğulları'na bağlı, Kısakürekler soyuna mensup Maraş'lı köklü bir ailenin mensubu olarak.
Tek erkek evlâdın, tek oğlu olarak Necip Fazıl, özellikle soyunun ve nesebinin devamına büyük önem veren ve oğlunda umduğunu bulamayan büyükbaba Mehmet Hilmi Efendi tarafından sonsuz şımartılıyordu. Kendisi de aile içindeki imtiyazlı konumunun farkındaydı ve bu imtiyazını pervasız ve sınırsız bir şekilde kullanmaktan geri kalmıyordu.
Kafa Kağıdı'nda; çocukluğunun çok erken dönemlerini, daha sedef kakmalı beşiğinde olduğu zamanlarında kustuğunu bile hatırladığını iddia eden Necip Fazıl, 2-3 yaşlarında iken İstanbul'a ilk gelen ve büyükbabasının babasına aldığı otomobilin tahta takozlar üzerinde iken oynadığı tekerleiği ile alnından yaralandığını, konağın çamaşırhansindeki kireç kaymağını yediğni, babaannesinin armonikli piyanosundan "yırtıcı" sesler çıkardığını anlatır ve yaramazlıklarını içindeki merak duygusu ile izah eder.
Okumayla erken yaşlarda tanışan, tutkulu bir okuyucu hâline gelen ve yeni dünyalara açılan bir sürece giren Necip Fazıl'ın, mekteplerle ilişkisinin iyi yürdüğü söylenemez. Ana okulu yaşlarında iken Kumkapı'daki konağa yakın olan Fransız Frerler Mektebi'ne verildi. Ancak "Papazlar bana pek tadsız ve haşin geldi" dediği bu okula uyum sağlayamadı, ısrar ve itirazları sonucu bu okuldan alındı. 1912 yılında Amerikan Koleji'ne kaydı yaptırıldı. Bu okula daha kolay uyum sağlamasına rağmen Cinci Meydanı'nda ata binmeyi ve Gülhane Parkı'nda oyun ve eğlence peşinde koşmayı, bu uğurda okuldan kaçmayı tercih edince çok geçmeden okuldan atıldı. Bunun üzerine Büyükdere'deki Emin Efendi isimli, sarıklı bir hocanın işlettiği mahalle mektebine devam etti. Bir süre sonra da Serasker Rıza Paşa yalısındaki Rehber-i İttihad mektebine başladı. Yatılı olan bu mektebin müdürü, daha sonra Büyük Doğu Dergisi'nin yazarları arasında yer alacak olan Raif Ogan'dır. Ünlü romancı ve sonraki yıllarda yakın dostu olacak olan Peyami Safa ise mektepte mubassısdır.
“
Annem hastahanedeydi. Ziyaretine gitmiştim...
Beyaz yatak örtüsünde, siyah kaplı, küçük ve eski bir defter...
Bitişikte yatan veremli genç kızın şiirleri varmış defterde...
Haberi veren annem, bir ân gözlerimin içini tarayıp:
- Senin dedi; şair olmanı ne kadar isterdim!
Gözlerim, hastahane odasının penceresinde...
Savrulan kar ve uluyan rüzgâra karşı, içimden kararımı verdim:
- Şair olacağım! Ve oldum.
”
1916 yılında "Ne oldumsa bu mektepte oldum"dediği, Deniz Harp Okulu'nun Osmanlı İmparatorluğu'unda ki karşığı ve tam adı Mekteb-i Fünunu Bahriyey-i Şahane olan Bahriye Mektebi'ne imtihanla girdi.
Heyecanlı, coşkulu, meraklı bir hazırlanıştan sonra okula teslim oldu. Dönemin eğitim sistemi içinde batıya açık, oldukça kaliteli eğitim veren bu okul Necip Fazıl için; aile ortamından uzak, disiplinli, yeni bir dünyadır. Bu okulda Yahya Kemal Beyatlı gibi Türk edebiyatının en önemli şairlerinden biri, Ahmet Hamdi Aksekili gibi büyük bir İslâm âlimi, Hamdullah Suphi Tanrıöver gibi bir hitabet ustası da vardır.
Okulda adı Şair'e çıkmıştı. Teneffüslerde bile arkadaşlarıyla aruz alıştırmaları yapıyor, "Nihal" isimli tek nüshalık elle yazılmış bir dergi çıkarıyordu. Nâzım Hikmet Ran ise aynı okulda, Necip Fazıl'dan iki sınıf yukarıdaydı ve o da elle yazılmış tek nüsha bir dergi çıkarıyordu. Türk şiir ve düşünce hayatının zıt kutuplarında yer alan bu iki şairin, daha o yıllarda bile aralarında bir rekabet olduğu Necip Fazıl'ın hatıralarında yer almaktadır.
Bahriye mektebinde İngilizcesi oldukça gelişti. Oscar Wilde, Shakespeare gibi batılı yazarların eserlerini orijinal diliden okuyabilecek bir seviyeye ulaştı. Bu dönemde Namık Kemal, Ahmet Haşim, Tevfik Fikret, Abdülhak Hamid Tarhan, Ziya Gökalp, Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Ziya Ortaç, Faruk Nafiz Çamlıbel gibi şair ve yazarların eserlerini de okuduğunu söylüyor Necip Fazıl.
Cumhuriyetin ilânından bir yıl sonra 20 yaşında, Maarif Vekaletinin Avrupa'ya tahsile gönderilecek lise ve Darülfünun öğrencileri arasında ilk grup için açtığı imtihandaki başarısıyla, üniversitedeki (sömestre)lerini resmen tamamlamış sayılıd ve Paris'e gönderildi. Sorbon Üniversitesi Felsefe bölümüne girdi. (1924)
Daha kendilerini Fransa'ya götürecek olan Bormida isimli gemiye sandalla giderken, başındaki fesi denize fırlattı. Fes şimdi sularda boğulan bir adamın su yüzünde tek nişanesi, dikine yüzüyor[12] şeklinde tasvir eder Fransa yolculuğunu.
Necip Fazıl, 4-5 yaşında iken, dedesinden okuma-yazmayı öğrenmiştir.İkinci Meşrutiyet ilan edildiği dönemde babası İstanbul'a gelen ilk arabalardan birini satın almıştır. 1912 yılında Gedikpaşa Fransız Mektebi'nde okumuştur. Ardından Amerikan Mektebi'nde okumaya başlamış ve sırasıyla Büyük Dere Emin Efendi Mahalle Mektebi'nde, Büyük Reşit Paşa Nümûne Mekebi'nde okumuştur ve Vaniköy Rekber-i İttihad Mekteb-i Fünunu Bahriye'ye (Askerî Deniz Lisesi) girmiştir. Bu sırada babası annesinden ayrılmış ve başka biriyle evlenmiştir. Bahriye Mektebi'ndeki hocaları arasında dönemin ünlülerinden Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Hamdi Akseki(Eski Diyanet İşleri Başkanı), Hamdullah Suphi Tanrıöver, Hüseyin Cahit Yalçın] ve İbrahim Aşki gibi isimler vardır. 29 Kasım 1920 tarihinde babası ölmüştür. Bahriye Mektebi'nden ayrılan Necip Fazıl, 1921 yılında Darülfünun Felsefe Bölümü'nde okumaya başlamıştır. Bu öğrenimini de tamamlayamamış ve hükümetin açtığı bir yarışmayı kazanarak burs almaya başlamıştır. Felsefe öğrenimi için Paris'e gitmiştir.
Atatürk aleyhinde işlenen suçlar hakkındaki kanuna aykırı fiilinden dolayı 8 Temmuz 1981 tarihinde Atatürk'ün manevi şahsına hakaret suçundan hüküm giydi. Karar Yargıtay 9. ceza dairesi tarafından onaylandı.[16] Davaya konu olan "Vatan Haini Değil, Büyük Vatan Dostu Sultan Vahidüddin" adlı kitabın mahkemenin bilirkişi olarak görevlendirdiği Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Başkanı Doç. Dr. Seçil Akgün tarafından herhangi bir suç unsuru teşkil etmediği rapor edilmiş ancak Necip Fazıl "Atatürk'e hakaret etmeye meyilli olmak" gerekçesiyle mahkûm edilmiştir.
12 yaşında şiire başlayan Necip Fazıl'ın ilk şiir kitabı daha 17 yaşında iken yayınlandı ve şiirleri M.E.B'in ders kitaplarında okutuldu. Genç yaşta yazdığı tiyatro eserleri, dönemin tiyatrolarında aylarca kapalı gişe sahnelendi. Paris dönüşü yayımladığı Örümcek Ağı ve Kaldırımlar adlı şiir kitapları onu çok genç yaşta ünlü yaptı. Henüz otuz yaşına basmadan çıkardığı yeni şiir kitabı Ben ve Ötesi (1932) ile takdir toplamayı sürdürdü. Bir çok kişi tarafından da çok sevilen şair "Üstad Necip Fazıl Kısakürek", olarak anılmaya başlandı.
Şöhretinin zirvesinde iken felsefi arayışlarını sürdürüp içinde yeni bir dönemin doğum sancısını hisseden Necip Fazıl için 1934 yılı gerçekten de hayatının yeni bir dönemine başlangıç olur. 30'lu yaşlarında bohem hayatını en koyu rengiyle yaşadığı günlerde Beyoğlu Ağa Camii'nde vaaz vermekte olan Abdülhakim Arvasi ile tanışır ve bir daha ondan kopamaz.
Daha sonraları onun için; 1940 yılında;
"Allah dostunu gördüm, bundan altı yıl evvel,
Bir akşamdı ki, zaman donacak kadar güzel."
“Bana, yakan gözlerle, bir kerecik baktınız;
“Ruhuma, büyük temel çivisini çaktınız!”
diyeceği bu büyük insan, onun hayatında yeni bir devrin başlamasına vesile olur ve üstat, hayatında meydana gelen bu değişikliği şu mısralarla özetler:
“Tam otuz yıl saatim işlemiş ben durmuşum;
Gökyüzünden habersiz, uçurtma uçurmuşum...”
Bu tanışma onun hayatında dönüm noktası oldu. İslami kimliği ile öne çıkmaya başladıktan sonra ders kitaplarından şiirleri ve fikirleri çıkarıldı. Necip Fazıl'ın hemen tümünde üstün bir ahlak felsefesinin savunulduğu tiyatro eserlerini birbiri ardına edebiyatımıza kazandırması bu döneme rastlar.
Tohum, Para, Bir Adam Yaratmak, Nam-ı Diğer Parmaksız Salih gibi piyesleri büyük ilgi görür. Bu eserlerden Bir Adam Yaratmak, Türk tiyatrosunun en güçlü oyunlarındandır. Cinnet Mustatili adlı eserinde hapishane anıları yer alır. Sık sık kapatılan ve çeşitli bahanelerle toplatılan Büyük Doğu'nun çıkmadığı sürelerde günlük fıkra ve çeşitli yazılarını Yeni İstanbul, Son Posta, Babıalide Sabah, Bugün, Milli Gazete, Her Gün ve Tercüman gazetelerinde yayınladı.
Büyük Doğu Hareketi'ni başlattığı Büyük Doğu dergisinde çıkan yazılarıyla İsmet Paşa ve tek parti (CHP) yönetimine şiddetli bir muhalefet sürdürmesi sonucu hakkında açılan çok sayıda davada yüzlerce yıl hapsi istendi. 163. maddeye aykırı bulunan yazıları ile birkaç yılda bir hapse mahkûm oldu.
1980'de Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü'nü, İman ve İslam Atlası adlı eseriyle fikir dalında Millî Kültür Vakfı Armağanı'nı (1981), Türkiye Yazarlar Birliği Üstün Hizmet Ödülü'nü (1982) almıştır. Ayrıca Türk Edebiyatı Vakfı'nca 1980'de verilen beratla 'Sultan-üş Şuara' (Şairlerin Sultanı) unvanını kazanmıştır.
Yaşar Nâbi tarafından, "bir mısrası Türk milletini ihya etmeye yeter" denilerek övülmüştür.
Vasiyetinin bir kısmı:
Fikir ve duyguda vasiyete lüzum görmüyorum.Bu bahiste bütün eserlerim, her kelime, cümle, mısra ve topyekün ifade tarzım vasiyettir. Eğer bu kamusluk bütünü tek ve minicik bir daire içinde toplamak gerekirse söylenecek söz "Allah ve Resulü; başka her şey hiç ve batıl" demekten ibarettir.
Beni, ayrıca hususi vasiyetimde gösterdiğim gibi, İslamî usullerin en incelerine riayetle gömünüz! Burada, umumi vasiyette de belirtilmesi gereken bir noktaya dokunmalıyım.[kaynak belirtilmeli]
Cenazeme çiçek ve bando muzika gönderecek makam ve şahıslara uzaklığımız ve kimsenin böyle bir zahmete girişmeyeceği malum... Fakat bu hususta bir muziplik zuhur edecek olursa, ne yapılmak gerektiği de beni sevenlerce malum... Çiçekler çamura ve bando yüzgeri koğuşuna Çile şiirindeki şu satırlar vasiyetini teyit eder niteliktedir:
Son günüm olmasın çelengim top arabam Beni alıp götürsün tam dört inanmış adam
1934 yılında dahil olduğu Nakşibendilik tarikatından sonra ülkedeki siyasi gelişmelerle ilgili değerlendirmelerde bulunmaya başlar. 1943 yılından sonra çıkardığı Büyük Doğu dergisinde yazdıklarıyla 1945 yılındaki Tan Olayını, 1955 yılındaki 6-7 Eylül Olaylarını desteklemiştir.Bu dönemde fikirleri Millî Türk Talebe Birliğindeki gençler tarafından sahiplenilmiştir. Soğuk Savaş döneminde Türkiye'de antikomünizm akımın öncülerinden olmuştur. Ayrıca dünya bakışı çerçevesinde yakın tarihi de yorumlamış ve bu yönde resmî tarihin alternatifi olarak tarih yazımına girişmiştir.