CENEVRE (AA) - Birleşmiş Milletler (BM), Myanmar'da şubat 2021'deki askeri darbenin ardından insan hakları ihlallerinin artarak devam ettiğini ve insanların hayatın her alanında baskıyla karşılaştığını açıkladı.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliğinin (OHCHR) yayımladığı raporda, Myanmar'da askeri darbenin ardından insan haklarının genel durumu ve Arakanlı Müslümanlar ile diğer azınlıkların yaşadığı sorunlar yer aldı.
Raporda, darbenin ardından geçen iki yılda Myanmar'da insan hakları ihlallerinin artarak devam ettiği, insanların yaşamın her alanında baskılarla karşılaştığı belirtildi.
Bulguları 96'dan fazla mağdurla yapılan görüşme ve toplantılara dayanan rapor, uydu görüntüleri, doğrulanmış multimedya dosyaları ve güvenilir açık kaynak bilgileriyle desteklendi.
Darbenin yapıldığı 1 Şubat 2021 ile 31 Ocak 2023 arasını kapsayan rapora göre, bu süreçte en az 2 bin 940 kişi güvenlik güçleri tarafından öldürüldü.
Rapora göre, Myanmar'da askeri yönetimin idari organı olan Myanmar Devlet İdare Konseyi (SAC) ve SAC'a bağlı silahlı gruplar tarafından en az 17 bin 572 kişi gözaltına alındı. Myanmar'daki 330 ilçeden 255'i ve çevresinde silahlı çatışmalar yaşandı.
Yine ordu tarafından köyler ve şehirlerde yapılan baskınların ardından çok sayıda yargısız infazın yapıldığı belirtildi.
Şubat 2021'den bu yana askeri hapishanelerde en az 920 kişi hayatını kaybederken bazı kişiler hava saldırıları, top atışı ve kundaklama sonucu yaşamını yitirdi.
Myanmar genelinde ordu son iki yılda 301 hava ve 756 top saldırısı düzenledi.
Ordu, giderek artan şekilde askeri yönetim karşıtı silahlı gruplarla bağlantılı olmakla suçlanan kişileri hedef alırken, çocuklar dahil ordu tarafından işkence ve kötü muamele uygulandığı bildirilmeye devam ediyor.
Keyfi gözaltı, bazı durumlarda "zorla kaybetme" vakalarının yaşandığına dair şikayetlerin bulunduğu, ordu, özellikle önde gelen siyasi figürler başta olmak üzere dini liderleri ve aranan kişilerin aile üyelerine de baskı yapıyor.
- Arakanlı Müslümanlar "korunma" endişesi yaşıyor
Binlerce kişinin ölümüne ve 700 binden fazla Arakanlı Müslümanın yerinden edilmesine yol açan 2017'deki askeri operasyonlardan 5 yıl sonra, Myanmar'da kalan tahmini 600 bin Arakanlı, hayatın her kesiminde ciddi riskler ve sistematik ayrımcılıkla karşı karşıya.
Arakan eyaletinde özerklik talebiyle silahlı eylemler düzenleyen Arakan Ordusu örgütü ile Myanmar ordusu arasındaki yeni çatışmalar, Arakanlıların "korunma" endişelerini artırırken her iki taraf da Arakanlı sivilleri kasıtlı olarak riske atarak köyleri yakınında savaşmakla suçlandı.
Vatandaşlık hakları reddedilen Arakanlılar, seyahat izinleri almak, temel hizmetlere erişmek ve geçim faaliyetleri yürütme konularında zorluklar yaşıyor.
Sistematik ayrımcılığın bir sonucu olarak yüzlerce Arakanlı "daha güvenli" koşullar için belirli riskleri göze alarak insan kaçakçıları aracılığıyla ülkeden ayrılmayı tercih ediyor.
BM verilerine göre, 2021'de 700, 2022'de 3 bin 500'den fazla Arakanlı tehlikeli olan deniz yoluyla kaçma girişiminde bulundu.
Geçen yıl 2 binden fazla Arakanlı "izinsiz seyahat" nedeniyle tutuklanırken bunun, 2021'deki sayıların iki katından fazla olduğu belirtiliyor.
Myanmar'da darbeden bu yana 178 gazeteci gözaltına alınırken 2'si öldürüldü, 122'si serbest bırakıldı ve 54'ü halen gözaltında tutuluyor.
2021'de 18, 2022'de ise 42 olmak üzere 60 gazeteci mahkum edildi.
- Darbenin ardından 758 bin 500 kişi yerinden edildi
Darbenin ardından başlayan ekonomik ve sosyal haklar konusundaki sorunlar da artarak devam ediyor.
Ordu, genel olarak evlerden zorla tahliye, mülklere el koyma, hava saldırıları, kundakçılık ve kara mayınlarının kullanımı yoluyla evlerin ve mülklerin kasıtlı olarak yok edilmesine sebep oldu.
Myanmar'da darbenin ardından 758 bin 500 kişi yerinden edilirken, bu rakam geçen yıl şubat ayında 441 bin 500 olarak kayıtlara geçmişti.
Ülkede 15,2 milyondan fazla kişi, gıda güvenliği krizi ile karşı karşıya kaldı. Nüfusun yaklaşık yüzde 40'ı yoksulluk sınırının altında yaşıyor.
Myanmar'da en az 3,7 milyon çocuk ordunun kontrol ettiği eğitim sistemine katılmazken, birçok eğitimci de sivil itaatsizlik hareketine katılarak eğitim vermiyor.
Myanmar ordusu, 2020'deki genel seçimlerde hile yapıldığı iddialarının ortaya atılması ve ülkede siyasi gerilim yaşanmasının ardından 1 Şubat 2021'de yönetime el koymuştu. Ordu, ülkenin eski fiili lideri Aung San Suu Çii başta olmak üzere pek çok yetkili ve iktidar partisi yöneticisini gözaltına almış ve bir yıllığına olağanüstü hal ilan etmişti.