AİLEDE İLETİŞİM VE İLİŞKİLER
* Feyzullah ARSLAN
Aile (family, familia, familie, familien) evlilik yada kan bağına dayanan karı, koca (eş), çocuklar, kardeşler arasındaki ilişkilerin oluşturduğu, toplum içindeki en küçük birliktir. Diğer bir ifadeyle aynı soydan gelen ve aralarında akrabalık ilişkileri bulunan kimselerin tümüdür. Toplumumuzda ve Dinimizde Ailenin yeri ve önemi oldukça büyük olup, bu birlikteliğin korunması için çok çeşitli yol ve yöntemler geliştirilmiş olup, oldukça yoğun çabalar sarf edilmektedir. Hele hele gurbette veya yurtdışında yaşayanlar için, bu durum çok daha önem arz etmektedir. Şöyleki zaten çevreyi ve çevredekileri çok fazla tanımadıkları için, yanlızlık duyguları artıyor. İşte bunu hissetmemenin yolu, yanlızlıktan kurtulmanın, mutlu olmanın yolu , Aile içi iletişim, ilişki ve birlikteliğin daha yoğun olmasından geçiyor.
Atalarımız ‘’Çocuğunun göz yaşını silmeyen, oturup onunla birlikte ağlar’’, yine ‘‘Aile, kötülüklerin barınmadığı en muhteşem ve sağlam kale gibidir’’, ‘‘Bir elinin nesi var iki elin sesi var’’, ‘‘Her Aile bir tarihtir, hatta okumasını bilene de bir destandır’’, ‘’Evinize gitmediğiniz zaman nerede olduğunuzu merak eden birinin olması çok eski bir insani gereksinimdir, davranıştır’’ sözleriyle Ailenin önemini ve özelini vurgulamışlardır. Kısacası Aile birey ve toplum için en temel öğeyi oluşturur. Aile, kişinin yani bireyin beslenme, bakım, sevgi ihtiyacı, duygusal ve psikolojik gelişim, eğitim, kültürel değerleri kazanma, sağlık, zeka gelişimi sürdürme gibi temel ihtiyaçların karşılandığı ilk yer ve sıcak bir çevredir. Aile üyeleri arasındaki ilişkiler, iletişim, ve Aile ortamı psikolojik ve sosyal yönden gelişen Aile fertinin en çok etkileşime uğradığı yerdir. Bu ilişkiler aile fertlerinin kendine güvenmesini, kendine ve diğer kişilere saygı sevgi duymasını, kimlik kazanmasına, kişilik gelişimini, sosyal beceriler geliştirmesi ve kazanmasına ve topluma uyum sürecine imkan tanır. Ailede, Aileyi oluşturan bireyler birbirini etkiler. Aile her yönde etkileşim içerisinde olan yaşayan bir varlıktır. Nasıl ki vücudumuzdaki bir sorun diğer organlarımızı etkiliyorsa Ailede de durum aynıdır.
Ailede iletişim, etkileşim ve iyi ilişkiler en önemli vazgeçilmez konulardandır. İletişimin, ilişkinin zayıf olduğu ailelerde yetki paylaşımı ve liderlik kargaşası vardır. Aile içinde yetki, bir fertin diğer bir fertin davranışını değiştirme gücüne sahip olmasıdır. Genelde Aile içindeki ihtiyaçlarını (Ailenin maddi, sağlık, sosyal, eğitim, sevgi vb.) karşılayan üyenin yetki gücü daha fazladır ki buda genelde baba veya annedir. Bu yetki gücü kültürel ve toplumsal değerlerden de etkilenilmektedir. Sağlıklı ilişki ve iletişim olan Ailelerde tüm Aile fertleri aileyle ilgili alınan kararlara katılırlar ve söz sahibidirler. Bu durumda herkesin ihtiyaç ve isteklerine makul derecede saygı gösterilmesi önemlidir. Böylece karşılıklı güven ortamı sağlanır. Aile fertlerinin aile içi duygu ve düşüncelerini rahat bir şekilde ifade etmeleri, ailenin sağlıklı bir yapıda olduğunu gösterir. Aile fertleri duygu ve düşüncelerini birbirlerine rahat ifade edemiyorlarsa, kendi dünyalarında yaşıyorlarsa, zamanla değişik sıkıntılar, problemler artmaya ve birlikte yaşamak zorlaşmaya başlayacaktır. Bu sıkıntılar arasında endişe, huzursuzluk, kızgınlık, depresyon, suskunluk, suçluluk duygusu gibi durumlara sık sık rastlanır. Sınırları açık ve herkesin kendisini rahatça ifade edebildiği ailelerde iyi niyet, karşılıklı anlayış, işbirliği ve mutluluk hakimdir. Samimiyet içinde yetişen çocuklar geleceğe güvenle bakar ve emin adımlarla ilerlerler. Ailenin isteğinin ve amacınında bu olması gerekir. İki insan bir arada yanyana olduğunda konuşmuyorsa bunun bir anlamı vardır. Yanlış ve yetersiz iletişim, ilişki ve etkileşim aile içi sorunlara ve önemli sıkıntılara yol açar. Ailede normal ilişki, iletişim ve etkileşimi engelleyen nedenleri sıralayacak olursak özetle;
- Aileyi ve bireyleri ilgilendiren konularda yüzeysel kalma, - Aşırı soru sorma, yersiz ve aşırı tenkitler, - Yapay ilgi gösterme, - Konuşma ve izah etme olmadan karşı tarafın hareketlerini ve düşüncelerini zorlama, yerme, - Geçmişteki üzücü ve tatsız olayları sık sık gündeme getirme, - Sorulan soruları cevapsız bırakma, - Aile fertlerine söz ile baskı kurmaya çalışma, - Abartılı bir şekilde onaylama ve reddetme, -Yaptığı iyiliği hep başa kalkma, - Sık sık önerilerde bulunma veya kişisel düşünceleri kabule zorlama, - Suçlama, eleştirme, olumsuz değerlendirme yapma, - Emir verme, tehdit etme, - Samimiyetten uzak kalma, gerçek dışı beyanda bulunma, - Alay etme, küçük düşürmeye çalışma, fikirlere değer vermeme, - Olayların olumsuz yönlerini çıkarmaya çalışma, Küçük hataları abartma, - Fedakarlığı hep karşı tarafta beklme, - Ortak faaliyetlere gereken önemi vermeme, - Aile fertlerine kendilerini ifade imkanı tanımama ,
olarak sıralayabiliriz. Diğer taraftan Ailedeki etkin ve ilgili büyük anne ve büyük babaların varlığı ,ana babalarla çocukları için, değerli ve destekleyici ve huzurlu,mutlu , bir Aile yapısına oldukça katkı sağlar. Hele hele büyüklerin , eskiden kalma, anlaşmazlıkları çözüme kavuşturma konusunda gereken çabayı sarf ettiklerinde ve anadili öğretme konusunda gerekenleri yaptıklarında, değme keyfine. Çocuklara Ailenin geçmişi hakkında anlatımlarda bulunmaları çocukların geçmişlerinde haberdar olma, geleceklerine yön verme konusunda katkı sağlar. Ayrıca Ana Babaya vefa borcunu ödemeye de katkı sağlar. Biz biliyoruzki iletişimin en önemli unsuru ortak dilde konuşmaktır. Sizlerin ne söylediğiniz, anlattığınız değil, karşıdakinin anladığı önemlidir. Buda dilin iyi bilinmesiyle olur.
Yukarıda anlatılanlar da anlaşılacağı üzere Aile içi ilişki, iletişim ve etkileşim oldukça önemli olup, Aile büyüklerinin bu konuya oldukça önem vermeleri ve gerekenleri yapmaları gerekmektedir. Eğer gerekenler yapılmaz ve yukarıdaki hatalar tekrarlanırsa, Aile fertleri birbirine gereken saygı ve sevgiyi göstermez, birbirini rahatsız eder, sert ve kırıcı ifadeler kullanılır, birbirleriyle konuşmazlar veya olumsuz davranış ve doğru olmayan ifadelere başvurular. Unutulmamalıdır ki, her bireyin kendine öz bir anlayışı, kişiliği, değerleri, duygu, düşünce ve hobileri ilgi alanları vardır. Bu konu göz ardı edilmemelidir. Değerli Aile büyüklerine huzurlu, mutlu ve gelecekte umutlu olmak istiyorlarsa, Aile içi ilişki, iletişim ve etkileşime gereken önemi vermelerini tekrar tavsiye ediyor, bu konuda kendilerine başarılar diliyorum.
* Kopenhag Emniyet Müşaviri