ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Genel Denetim Bürosu, dün geç saatlerde Türkiye'deki ABD diplomatik misyonu hakkında110 sayfalık bir rapor yayımladı. Raporda hem Türkiye'deki son gelişmeler hem de buradaki Amerikan elçiliği ve konsolosluğuyla ilgili ilginç değerlendirmeler yer aldı.
Hürriyet gazetesinden İrem Köker'in haberine göre; Rapor, Ocak, Şubat ve Mart aylarında Washington, Ankara, İstanbul, İzmir ve Adana'da yapılan denetimlerin ardından hazırlandı. Temmuz 2010 tarihini taşıyan rapor, dün gece "hassas ama gizli değil" ibaresiyle Genel Denetim Bürosu'nun internet sitesine kondu. Raporun kamuoyuna açıklanması sırasında bazı bölümlerinin ve sayfalarının çıkartılmış olması dikkat çekti. Bu minvalde bir denetim en son 2004 yılında yapılmıştı.
TÜRKİYE ABD ÇIKARINI İYİ TEMSİL EDİYOR
Raporun önemli bulgular kısmında, "Türkiye'nin hem bölgesinde hem de kendi içinde yeni bir hareketlilik düzeyi gösterdiği bu dönemde, Ankara'daki büyükelçilik ve tamamlayıcı temsilcilikleri ABD çıkarlarını iyi bir şekilde temsil etmektedir" ifadesi yer aldı.
DÜNYANIN EN BÜYÜK KÜRT ŞEHRİ
Türkiye'nin göstermiş olduğu bu hareketliliğin sebeplerinin ve amaçlarının anlaşılmasının temsilciğin başarısı açısından kritik önem taşıdığı vurgulandı ve şu tespitlere yer verildi:
"Buradaki temel soru, Türkiye'nin Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan Batılı yaklaşımından uzaklaşıp uzaklaşmadığı ve eğer uzaklaşıyorsa bunun hangi boyutta olduğudur. Türkiye'nin gözünü daha kararlı bir şekilde İslami özelliklerinin yolu kolaylaştırdığı Doğu'ya dikmesi, potansiyel katma değeri de beraberinde getirmektedir."
Raporun Başkonsolosluk Halka İlişkiler Bölümü'yle ilgili kısmında, "İstanbul, dünyanın en büyük Kürt nüfusunu barındıran şehri olduğunu öne sürüyor. Kırsal alanlardan ve Doğu Türkiye'den gelen göç, kentin yapısını dramatik şekilde değiştirmiş ve bu değişimler de siyasi düzende hissedilmiştir" denildi.
İSLAMİ KURULUŞLAR LAİK ELİTE MEYDAN OKUDU
Raporun dikkat çeken bir diğer tespiti de, "Uzun süre egemen olan laik elite karşı, İslami kuruluşlar tarafından başarılı bir şekilde meydan okundu. Bu meydan okumanın demokratikleştirici bir etkisi olsa da Türkiye demokratik yönetimin doğasını tam olarak tanımlayabilmiş değil. Yaşanan bu değişimlerin büyükelçiliğin yaklaşımları üzerinde de etkisi var. Türkiye'deki misyonun daha geniş, daha derin ve daha uzağa ulaşarak Türkleri bilgilendirmesi ve etkilemesi gerekmektedir" paragrafı oldu.
AÇILIM OLUMLU BİR GELİŞME
Raporda Türkiye'nin hem sınırlarının yanı başında hem de ötesinde istikrar arayışında olduğuna dikkat çekilirken, "bazen ABD'yi memnun eden, bazen de etmeyen yönde" adımlar atıldığı vurgulandı.
Hükümetin "etnik Kürt toplumuna" yönelik açılımını olumlu bir gelişme olarak nitelendiren rapor, Türkiye'nin Irak'taki güçlü diplomatik varlığını, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi ile ilişkilerini ve Irak'ın ticaret ile yatırım alanlarında lider rol üstlenmesini "ABD'yi tatmin eden gelişmeler" olarak sıraladı. Raporda, "Türkiye'nin hem İsrail hem de Ermenistan ile ilişkilerinin gelecekteki seyri, ABD için önemli bir unsur olmaya devam ediyor" denildi. Türkiye'nin "iddialı dış politika girişimlerinin" ABD politik çevrelerinde dikkat çektiği vurgulanırken bu alanlar şöyle sıralandı:
"Türkiye'nin Kıbrıs'ta uzlaşma için verdiği destek, Irak ve Afganistan'da yaptığı katkılar, İran açılımları, İsrail ve Ermenistan ile ilişkileri, laik yapısı içinde yer alan büyük Müslüman nüfus ve diasporalardan kaynaklı ABD'deki grupların rolü."
BÜYÜKELÇİLİK YENİ BİNA ALMALI
ABD'nin Türkiye'deki misyonu dört temsilcilikten oluşuyor. Ankara'da ABD Büyükelçiliği, İstanbul'da da Başkonsolosluk yer alıyor. Ayrıca Adana'da bir konsolosluk, İzmir'de de ticaret temsilciliği bulunuyor. Denetim yapıldığı sırada Büyükelçilik görevini James Jeffrey; İstanbul Başkonsolosluğu görevini de Sharon Wiener yürütüyordu. Ancak şu anda her iki diplomat da Türkiye'deki görevlerini tamamladı. Raporda, Jeffrey'ye politika konularında Ankara'da bulunan misyon şefi yardımcısını atlayarak, doğrudan Wiener'ı muhatap alarak hiyerarşik sıralamayı bozduğu eleştirisi yöneltildi.
Ancak Jeffrey'nin "Türk hükümetinin üst kademelerinde yer alan uygun muhataplarla" yoğun bir diyalog kurduğu övgüsü yapıldı. Wiener'ın da İstanbul'daki görevi çerçevesinde "laik elitlerin dışında kalan kesimlerle de temas kurmak" konusunda başarılı bir performans gösterdiği vurgulandı. Raporda özellikle Ankara'daki büyükelçilik binasının yeterli olmadığı ve yeni bir binanın ya da arazinin satın alınması gerektiği önerisi getirildi. Adana'daki İncirlik hava üssünün Irak'tan çekilme sırasında faaliyetinin artacağı ve bunun da Adana'daki temsilciğin işlerini yoğunlaştıracağı öngörüsü de yapıldı.