Kriz dünyada birçok banka götürdü, milyonları işsiz bıraktı. Dev ekonomileri durgunluğa sokan krizin Türkiye’ye yansıması ise bugün açıklanacak verilerle belli olacak. Büyümenin eksiye dönmesi korkutuyor.
BİRLEŞMİŞ Milletler’in ‘yüzyılın krizi’, IMF’nin ise ‘dünya ekonomisinin 1930’larda bu yana karşılaştığı en tehlikeli finansal şok’ olarak nitelendirdiği krizin cebimizden ne kadar çaldığı bugün belli olacak. Dünya ekonomisini yerle bir eden krizin Türkiye’ye vereceği hasarın ne düzeyde olacağına ilişkin en onemli veri bugün saat 10.00’da belli oluyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temmuz-eylül dönemini kapsayan üçüncü çeyrek büyüme verilerini piyasaların açılışıyla birlikte kamuoyuna duyuracak.
BEKLENTİLER % 1 BÜYÜME
VERİLER dünya piyasalarındaki durgunlugun Türk ekonomisine ne ölçüde yansıdığının öncü göstergesi olması açısından önceki büyüme rakamlarına göre daha fazla önem taşıyor. Piyasalar yüzde 1 düzeyinde bir ekonomik genişleme beklerken, kesintisiz 26 çeyrektir büyüyen Türk ekonomisinin üçüncü çeyrekte küçüldüğünü düşünen ekonomistler de bulunuyor. GSYH artışı tersine dönerse Türkiye ekonomisi AK Parti iktidarı döneminde ilk kez küçülmeyle karşılaşacak.
ALTI AYDA YÜZDE 4.2 BÜYÜDÜK
AYRICA verilerin olumsuz gelmesi Türk halkının 7 yıldır süren zenginleşme sürecinin küresel krizin ilk dalgasıyla etkilendiği ortaya çıkacak. Uzmanlara göre söz konusu dönemde büyüme verilerini olumlu ve olumsuz etkileyen iki önemli gelişme var. Daraltıcı olan etken uluslararası pazardaki daralmaya bağlı olarak ihracat ve üretimdeki yavaşlama gösteriliyor. Olumlu etken ise AK Parti’ye açılan kapatma davasının sonuçlanmasının ardından tüketici kredilerinde yaşanan nisbi artış gösteriliyor. Türkiye ekonomisi yılın ilk 3 ayında yüzde 6.7, ikinci 3 ayında ise yüzde 1.9 büyümüş, 6 aylık büyüme ise 4.2 olmuştu. EKONOMİ SERVİSİ
DPT 2009’u 315 dolar törpüledi
TÜİK açıklamasa da ilk 6 ay sonunda kişi başına gelirin 2007 sonuna göre bin 200 dolar artarak 10 bin 553 dolara çıktığını gösteriyor. Ancak bugün açıklanacak 9 aylık veriler öncesinde DPT bütçe verilerini hazırlarken bu rakamlara kriz ayarı yapmıştı. TBMM’ye sunulan 2009 mali yılı bütçe tasarısında gayri safi yurtiçi hasılada (GSYH) dolar bazında yüzde 1.8 düşüş öngörülmüştü. Verilere göre bu yılın sonunda 810 milyar dolar olarak beklenen GSYH, 2009 yılı sonunda 788.3 milyar dolara gerileyecek. GSYH 2008’de 11 bin 228 dolar, 2009’da 10 bin 913 dolar olacak. Böylece kişi başına gelirde 315 dolarlık erime yaşanacak.
Kesintisiz büyüme kesintiye uğrayabilir
GSHY Büyüme Kişi başına
Yıllar (Milyar $) (%) gelir ($)
2001 196.7 -5.7 2.134
2002 230.4 6.2 2.662
2003 304.9 5.3 3.425
2004 390.3 9.4 4.256
2005 481.4 8.4 5.042
2006 526.4 6.9 7.500
2007 658.7 4.5 9.333
2008H 745.0 4.2 10.553
(H) İlk 6 ay
Büyümenin öncü göstergesi kötü sinyaller verdi
EKONOMİDEKİ büyümenin öncü göstergesi sayılan sanayi üretimi ağustos ayındaki yüzde 4.1’lik düşüşün ardından eylül ayında yüzde 5.2, ekimde ise 8.5 ile son altı yılın en yüksek oranlı düşüşünü göstermişti. Sanayide bir diğer kötü haber de kapasite kullanımından gelmişti. İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranı, geçen yılın aynı ayına göre 9.7 puan azalarak yüzde 72.9’a kadar inmişti.
SANAYİ ÜRETİMİ (%)
Ocak 11.4
Şubat 7.5
Mart 2.5
Nisan 6.3
Mayıs 2.4
Haziran 0.8
Temmuz 3.4
Ağustos -4.1
Eylül -5.2
Ekim -8.5
KAPASİTE KULLANIMI (%)
2007 2008
Ocak 80.3
Şubat 79.3
Mart 81.2
Nisan 81.7
Mayıs 82.4
Haziran 82.3
Temmuz 80.0
Ağustos 76.2
Eylül 79.8
Ekim 76.7
Kasım 72.9