Yosunun kısa sürede Türk sahillerine gelme ihtimali yüksek..
İlk olarak 1984 yılında Akdeniz'de görülen ve çevreye verdiği zarar nedeniyle 'katil yosun' adını alan 'Caulerpa Taxifolia' hızla yayılıyor. Fransa, İspanya, Fas ve İtalya sahillerini etkileyen katil yosun Türk sahillerini de tehdit ediyor. Uzmanlar Caulerpa Taxifolia'nın henüz Türkiye'ye ulaşmadığını belirtiyor ancak şimdiden önlem alınmadığı takdirde çevre ve ekonomik zararın çok büyük olacağına işaret ediyor. Katil yosun deniz suyunun 25-30 derece seviyesinde bulunduğu bölgelerde yayılıyor. Deniz tabanını adeta halı gibi kaplayan yosun her türlü yaşam türünü yok ediyor. Günde 3 santim uzadığı için kısa zamanda geniş alanları kaplıyor. Yosun büyük miktarda oksijen emdiği ve büyüme esnasında çevresine asit yaydığı için yalnızca zeminde bulunan canlıları değil tüm balık ve kabuklu deniz canlılarının da yok olmasına neden oluyor.
ABD'DE ZARAR 140 MİLYAR $ OLUR
Küresel ısınmayla birlikte özellikle Akdeniz'de deniz suyunun hızla ısınması katil yosunları Türkiye kıyılarına yöneltti. Yapılan açıklamalarda özellikle İskenderun Körfezi'nde görülen yosunların BTC boru hattı nedeniyle bölgeye gelen gemiler tarafından taşındığı ve sıcak suyun etkisiyle hızla yayılmaya başladığı belirtildi. Yosunun 'katil' olmadığına dikkat çekildi. Uzmanlar ısınma nedeniyle ABD kıyılarında da katil yosun alarmının verildiğine ve yosunun tüm ABD kıyılarına yayılması halinde 140 milyar dolarlık zararın oluşabileceğine işaret ediyor. Gelen bilgilere göre yosunun Akdeniz havzasını etkisi altına alması halinde ise başta turizm ve balıkçılık olmak üzere çok sayıda sanayi kolu etkilenecek. Yapılan tahminlere göre Akdeniz ülkelerinin böyle bir durumda kaybının en az 150 milyar dolar seviyesinde olacağı belirtildi. Uzmanlar yosunun Karadeniz'e ulaşması ve hayatta kalması halinde ise felaketin son aşamaya ulaşacağını ileri sürüyor. Yapılan açıklamalara göre yosun sıcak suyun yanı sıra biyolojik değişime uğrayarak soğuk suda da yaşamaya ve yayılmaya başlarsa sorun küresel felakete dönüşecek. Yetkililer kimyasal atıkların etkilemesiyle yosunların böyle bir değişime uğrama ihtimalinin çok yüksel olduğu uyarısında bulunuyor.
"Türkiye'deki yosunları gemiler sahillere taşıyor"
TÜRKİYE'DE ilk olarak İskenderun'da görülen Caulerpa Taxifolia yosununun DNA araştırmasını yapan ekip içinde yer alan Haliç Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Baki Yokeş, bu yosunun Batı Akdeniz'deki 'katil yosun'larla aynı tür olmasına karşın varyasyonlarının farklı olduğunu söyledi. Türkiye'deki Caulerpa Taxifolia'nın İtalya'da da görüldüğünü dile getiren Yokeş, şöyle devam etti: "Bu tür, ekosistemde yeni olduğu için mutlaka bir değişikliğe yol açacak. Ama boyları çok uzayabilen ve çok hızlı yayılan katil yosunların tersine çok narin ve ince. Tabii bu gelecekte olası bir tehlikeye neden olmayacağı anlamına gelmiyor." Dokuz Eylül Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Levent Çavaş ise İskenderun'da çok fazla termik santral bulunduğunu belirterek, "Buraya gelen kömürler, Güney Amerika bandıralı gemiler tarafından taşınıyor. Yosunların bu gemilerle geldiğini düşünüyoruz" dedi.
Hata sonucu denize konuldu
KATİL yosun (Caulerpa Taxifolia) ilk olarak Stuttgart hayvanat bahçesinde kullanılmaya başlandı. İşletmecilerin akvaryumların zeminini tamamen kapladığı ve parlak yeşil rengi nedeniyle tercih ettikleri bu yosun 1984 yılında Monaco Okyanus Araştırmaları Merkezi'nde kullanılmaya başlandı. Ancak yosun bir dikkatsizlik sonucu atık su yoluyla Akdeniz'e karıştı. 1996 yılına kadar İtalya'ya kadar olan bölgeye yayıldı. Yosunun yayılması kimyasal yöntemlerle engellenemedi.
Her ortamda yaşıyor
* Çok dayanıklı bir yapıya sahip.
* Su altında 12 dereceye kadar düşük ısılarda hayatta kalabiliyor.
* 30 derece de ise büyük bir hızla çoğalıyor.
* Işık ve suyun olmadığı mağaralarda bile yok olmuyor.
* Yalnızca bir iki yapraktan yeniden büyük miktarda yosun türeyebiliyor.
* Deniz dibinde çevresinde bulunan canlılarının güneş ışığı, besin maddeleri ve oksijenini çekerek ölümüne neden oluyor.
* Ayrıca çevreye yaydığı asit sayesinde köpekbalığı ve yunus gibi büyük balıklar zehirlenme sonucu yaşamlarını yitiriyor.
* Uzmanlar bu zehrin insanlar için zararsız olduğunu belirtiyor.
* Hem deniz yüzeyinde hem de 20 metre derinliğe kadar olan alanlarda yaşıyor.
* Günde 3.5 santim uzadığı için hızla yayılıyor.
* Yayılma hızlı yük gemileri ve özel teknelerin gövdelerine yapışarak uzun mesafeler kat etmeleri ya da balık ağları ile farklı bölgelere taşınmaları nedeniyle giderek artıyor.
Bakanlık çalışma grubu oluşturdu, bütçe ayıracak
"KATİL yosun" olarak bilinen "Caulerpa Taxifolia" Türk karasularını tehdit ediyor. Akademisyenler, Yumurtalık, Datça ve Assos'ta da görüldüğü öne sürülen "katil yosunlar"la yeterince mücadele edilmemesi durumunda insanları tehdit edeceği uyarısında bulundu. Daha önce katil yosunlarla mücadele için broşürler, afişler hazırlayarak kampanya düzenleyen Çevre ve Orman Bakanlığı ise yeni bir inceleme için proje bekliyor. Bakanlık, proje sunulması halinde bütçe ayıracak.
Temizlenmesi zor Bozcaada da var
ONSEKİZ Mart Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şükran Cirik: "Katil yosunun 7 ayrı türü var. Bu türlerin 2'si yayılabilir. Temizlenmesi pahalı bir işlem. 10 metrekareyi geçmeyen alanda tespit edilirse kimyasal, teknik yöntemle temizlenir. Sadece güneyde görülürken, Bozcaada'ya kadar bir çok yerde var"
İnsan sağlığını tehdit edecek
İSTANBUL Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Leyla Aktan Turan: Yosunlar Süveyş Kanalı'ndan geliyor. Tüm Akdeniz kıyılarında katil yosunlara rastlandı. Biz Gökçeada'da çalışma yaptık. Küresel ısınma nedeniyle deniz suyu ısındı ve bu tür bitkilerin yayılması kolaylaştı. Bunların daha fazla yayılması balıkları olumsuz etkiler, insanlar için de tehdit oluşturur.
Gemi safraları ekosistemi bozuyor
DENİZCİLİK Müsteşarlığı Deniz Ulaştırması Genel Müdürü Özkan Poyraz, yabancı gemilerin kendi ülke denizlerinden yükledikleri 'safra suyu'nun çok tehlikeli olduğunu belirterek, "Safra, İstanbul Boğazı'ndan geçerken ya da Karadeniz'de boşaltılıyor. Bu su, burada hiç uygun olmayan ekosisteme karışıyor. Farklı tepkimelere yol açıyor. Sonuçta farklı organizmalar ürüyor. Zararlı yosunlar, çeşitli deniz anaları ortaya çıkıyor" dedi.