Küresel krizin etkilerinin Türkiye'de hissedilmeye başlanması ile birlikte kamu ve yerli özel bankalar para musluğunu kısarken, yabancı bankalar kredi talebinde bulunan firma ve şahısların taleplerini karşılamak için yurt dışından para getiriyor. Yerli özel ve kamu bankaları 2001 krizinde yaşanan banka iflaslarının bir benzerinin küresel ekonomik krizde tekrarlanmaması için kredi vermekte cimrilik yapıyorlar. Bankalar kredi vermek yerine paralarını kamu değerli kağıtlarına yatırmayı tercih ediyorlar.
255 MİLYAR YTL'LİK MEVDUAT VAR
Türkiye'de toplam 255 milyar YTL'lik mevduat var. Bu 255 milyarın 109 milyarını kamu bankaları toplamış durumda. Üç kamu bankası Ziraat Bankası, Vakıfbank ve Halk Bankası topladıkları 109 milyar YTL'lik mevduatın sadece yüzde 65 milyar YTL'sini kredi olarak dağıttı. Bu oranlar etrafında kamu bankaları topladıkları mevduatın yüzde 59.6'sını kredi olarak tüketiciye sundu.
KREDİ DESTEĞİ ÖZELDEN GELDİ
Özel bankalar ise toplam mevduattan 114 milyar YTL pay aldılar. Karşılığında ise 124 milyar YTL kredi sundular. Yani özel bankalar topladıkları YTL mevduatlarının yüzde 109'u oranında kredi verdiler. Yabancı baankalar, 32 milyar YTL mevduat toplarken, toplam mevduattaki payları yüzde 12.6'da kaldı. Buna karşılık 49 milyar YTL kredi dağıtımı gerçekleştirdiler. Yani mevduatlarının yüzde 153'ü oranında kredi vermiş oldular.
KAMU DEVLETE YASLANDI
Kamu bankalarının, topladıkların mevduatın önemli kısmını Hazine kağıtlarına yatırdığı görülüyor. Bankalardaki 91 milyar YTL'lik Hazine kağıdının yüzde 48'i kamu bankalarının elinde. Bu da gösteriyor ki, kredi piyasasındaki daralmanın aşılması için kamu bankalarının devreye girerek kredi musluklarını açması gerekiyor.
Başbakan konuya el attı
Bu arada dışarıya kredi vermeyen kamu bankalarına ilişkin de yeni planlar gündemde. Önceki gün Başbakan Tayyip Erdoğan piyasaları düzeltmek için kamu bankalarının pozisyon alacağını açıklamıştı. Erdoğan'ın detay vermediği piyasaları rahatlatma planına göre nakit akışını hızlandırmak için kamu bankaları devreye girecek. Bu doğrultuda geçen hafta KOBİ'lere 1.5 milyar YTL'lik kredi paketini açan Halk Bankası'nın attığı adımın benzerini diğer kamu bankaları da takip edecek. Bu noktada en büyük görev ise Ziraat'e düşecek. Erdoğan'ın seçenekleri değerlendirmek için Türkiye'ye dönüşünde Merkez Bankası ve BDDK yetkililerinden brifing alacağı kaydedildi.
2001 krizini unutmamışlar
Yerli kamu ve özel bankaların 2001 yılında yaşanan krizin ardından peş peşe batan kamu ve özel bankaların korkusunu üzerinden atamadıkları ve bu yüzden piyasaya kredi vermekten çekindikleri iddia edildi. Türkiye'de en fazla mevduat toplayan bankanın BDDK'nın Haziran 2008 raporuna göre Ziraat Bankası olduğu belirtildi. Ziraat Bankası kasalarında bulunan mevduatın toplamı 75.8 milyar YTL'ye ulaştı. Ancak Ziraat Bankası topladığı mevduat karşılığında verdiği kredi oranında yabancı bankaların bile çok çok gerisinde kaldı. Kredi mevduat oranı yüzde 35 çıkan Ziraat Bankası 26.2 milyar YTL'lik kredi kullandırdı. Ziraat Bankası'nın geri kalan mevduatı ise büyük ölçüde kamunun değerli kağıtlarına bağladığı ifade ediliyor.