Federal harcamaları inceleyen sivil toplum örgütü POGO, Savunma Bakanı Panetta’ya mektup yazarak “İncirlik’te kriz anında kullanılacak savaş uçağı olmadığı halde 70 kadar bomba tutuluyor” diye isyan etti
NATO çerçevesinde Türkiye’de İncirlik üssünde tutulan nükleer bombalar, ABD’nin kamu bütçesini yakından denetleyen etkili sivil toplum örgütü ‘Project on Government Oversight’ (POGO- Hükümetin Gözetimi Projesi) tarafından mercek altına alındı. POGO Başkanı Danielle Brian, ABD Savunma Bakanı Leon Panetta’ya hitaben yazılan 1 Şubat tarihli mektupta Avrupa’daki NATO üslerinde tutulan 200 kadar B61 tipi nükleer bombanın Amerikan ulusal bütçesine getirdiği 2 milyar dolarlık yükü sorguladı. Brian “İncirlik’te bir saldırı anında bombaları doğrudan hedefe götürebilecek Amerikan savaş uçağı bile yok” diyerek burada bomba tutmanın gereksiz olduğunu savundu.
İncirlik üssü sorunlu
Amerikan hükümetine yakın kaynaklarla çalışmasıyla tanınan POGO’nun mektubuyla, WikiLeaks’ın sızdırdığı ABD Dışişleri’ne ait gizli belgelerin doğruladığı İncirlik’teki nükleer bombaların durumu tekrar gündeme oturdu. Brian mektupta Panetta’ya hitaben “NATO savunma sisteminin parçası olarak 5 Avrupa ülkesindeki 6 üste toplam 200’e yakın B61 bombası tutuluyor. Bombaların ömrünü uzatma projesinin maliyetinin 2.1 milyar dolara yaklaştığını hükümete yakın kaynaklardan öğrendik. Bildiğiniz gibi bu nükleer silahların etkili kullanımı konusunda ciddi sorular var. Özellikle Türkiye’deki İncirlik üssü problemli” dedi.
Atom bilimcileri Robert S. Norris’le Hans M. Kristiensen’in Kasım 2011 tarihli raporuna atıfta bulunan mektupta şu ifadeler yer aldı: “İncirlik Üssü’ndeki 60-70 kadar B61 bombasının büyük bölümü (50 kadarı) ABD uçakları tarafından taşınacak şekilde tasarlandı. Ancak Amerikan Hava Kuvvetleri’nin İncirlik’te savaş uçağı yok. ABD’nin buraya uygun uçakları konuşlandırma talebi Türkiye tarafından reddedildi. Dolayısıyla İncirlik üssü ‘tam NATO pozisyonu’nda değil, ‘yarım pozisyon’ diye tanımlanan durumda. Bir kriz anında Amerikan uçaklarının başka bir üsten İncirlik’e gelerek bombaları alması gerekiyor.
Üsteki diğer 20 kadar bomba Türk F-16A/B uçakları tarafından taşınmak için bekliyor. Fakat Türkiye’nin F-16’larının nükleer başlık taşıma misyonu için sertifikası yok ve nükleer bomba yüklü değiller.”
Maliyet paylaşılsın
Brian, belirtilen sorun gözardı edilse bile olası hedeflerin NATO müttefiği ülkelerdeki üslerden çok uzak mesafelerde olduğunun altını çizerek ‘bağımsız ve başarılı bir operasyonun çok zor olduğunu, bombalamaya giden uçağın havada yakıt ikmali yapmak zorunda kalacağını, geri dönüşü nasıl sağlayacağının ise belirsiz olduğunu’ belirtti. Bombalara ev sahipliği yapan ülkelerin nükleer silahların gerektirdiği güvenlik standartlarına uymadığını kaydeden Brian mektubu şu öneriyle bitirdi:
“NATO üyeler arasında yükün paylaşılması prensibi üzerine kuruldu. Ancak kurulduğundan beri masraflarda aslan payını ABD yükleniyor. Eğer Amerikalı ve Avrupalı liderler nükleer gücün caydırıcı olduğuna inanıyorlarsa ya da ittifakla siyasi bağlarını korumaya kararlılarsa bu silahların giderek artan mali yükünü paylaşmayı kabul etmeliler. Ülkemizin içinde bulunduğu zor finansal şartlarda, ABD tek başına bu silahların korunmasının masraflarının büyük bölümünü ödemekle sorumlu olmamalı.”
Hiroşima’nın 20 katı
Termonükleer B61 bombaları Soğuk Savaş’ın bitiminden bu yana ABD’nin nükleer silah envanterinin çoğunluğu oluşturuyor. Orta ölçekli taktik ve stratejik nükleer bombanın patlama gücü 340 kiloton kapasiteye kadar çıkabiliyor. Bu Hiroşima’ya 1945’te atılan bombanın yaklaşık 20 katı.
Bombalar 10 yılda azaldı
NATO üssü İncirlik’te ABD’ye ait nükleer bombaların sayısı resmi olarak bilinmiyor. WikiLeaks’in sızdırdığı 12 Kasım 2009 tarihli gizli bir Amerikan Dışişleri Bakanlığı raporunda Bakan Yardımcısı Philip Gordon’un, İncirlik’te nükleer silahların mevcut olduğunu belirten bir ifadesi yer alıyordu. “Atomic Scientists” dergisinde Kasım 2011’de Robert S. Norris ve Hans M. Kristensen imzalı bir rapora göre Türkiye ’deki nükleer B61 tipi bombaların sayısı 60-70 arasında ve hepsi İncirlik ’teki ABD hava üssünde bulunuyor. 2001 yılında bu rakam 90’dı. Ankara’da Akıncı ve Balıkesir’de bulunan hava üslerindeki 40 kadar ABD nükleer silahı, buradaki üsler kapatıldığı için İncirlik’e kaydırıldı. NATO’ya 1953’te katılan Türkiye’ye ilk nükleer silahların 1950’lerin sonu 1960’ların başında gönderildiği düşünülüyor.
POGO nedir?
‘Project on Government Oversight’ (Hükümetin Gözetimi Projesi) 1981’de ABD’de kurulan bir sivil toplum örgütü. Federal kurumların, Kongre’nin ve hükümetle iş yapan taşeron firmalarının usulsüzlüklerini inceleyip soruşturuyor. Örgüt ününü 1980’lerde Pentagon’daki usulsüz harcamaları içeriden kaynaklar yardımıyla ifşa ederek kazandı.