Geçtiğimiz günlerde Atılgan Bayar, Akşam gazetesindeki köşesinde "okurların yaşlı yazarları emekli ettiğini" yazdı. Bayar'a göre artık eski yazarlar gündem belirleyemiyor, okura tesir edemiyordu. Yine gazeteci Cüneyt Özdemir, bir röportajında bu konuya temas ederek şöyle diyordu: "Bakıyorum, adam başyazar... Statükonun gönüllü bekçisi! 50 yıldır aynı şeyi yazıp duruyor. Kimse de git demiyor buna ve onun da kalkıp gitmeye niyeti yok."
Milliyet yazarı Mehveş Evin, "Türk medyasını bitiren 10 şey" başlıklı yazısında, yıllardır pek bir şey söylemeyen yazarların hâlâ yerlerini koruyor olmasını eleştiriyordu. Biz de bu yazılardan hareketle gazetelerdeki en yaşlı yazarları çıkardık. Gençlere, gazetelerde yeterince yer açılmadığını düşünen Ergun Babahan, Emre Aköz, Nagehan Alçı, Aslı Aydıntaşbaş, Yıldıray Oğur ve Salih Tuna'ya "Köşe yazarlarının emeklilik yaşı olmalı mı?" diye sorduk.
Aslında bu haberi hazırlarkenki amacımız "Yaşlandınız artık, köşenize çekilin." demek değil. Medyadaki tartışmaların özünde de sanırım böyle bir şey amaçlanmıyor. Zaten kimsenin kimseye 'çekilin' demeye hakkı da yok. Kaldı ki yaşlanmak suç da değil. Maksadımız kendini yenileyemeyen, toplumdaki değişime ayak uyduramayan, gelişmelere, yeniliklere teknolojiye direnen, direnmekle kalmayıp bütün bunlara muhalif olan yazarlara yeni sesler, genç kalemler olduğunu hatırlatmak.
Aslında siyasette de durum farklı değildi. Yakın bir tarihte politika dünyasında medyadakine benzer bir tartışma yaşandı. Hem de bu tartışmayı bugünün emektar gazetecileri başlattı ve sürdürdü. Gazeteler daha düne kadar Meclis'te genç vekil ve kadın vekil azlığını dillerine dolamıştı. Bülent Ecevit, Süleyman Demirel, Erbakan gibi liderler yaşları sebebi ile eleştirilmişti hep. Eleştirenlerin kendilerine göre haklı gerekçeleri vardı. Türkiye hem fiziken hem de zihnen genç ve dinamik bir nüfusa sahipti ve bu politikacılar genç Türkiye'yi temsil edemiyorlardı. Zamanla bu politikacılar aktif siyasetten çekildiler. Birçok kurum ve kuruluş da kendini yenilemek zorunda kaldı. Hep çuvaldızı başkalarına batıran medya grupları ise değişime direndi. 30-40 yıl önce köşe sahibi olmuş yazarlarla yoluna devam etmeyi seçti. Bugün köşe yazarlarının büyük kısmının yaşı 55'ten yukarı.
2007 genel seçimlerine göre Türkiye nüfusunun yarısı 28 yaş altı insanlardan oluşuyor. Gazete okurlarının yaş ortalaması ise 36. Genç bir nüfusa seslenen köşe yazarlarının yaş ortalamasına baktığımızda ilginç bir tablo ile karşılaşıyoruz.
Gazetelerin yaş haritası
Cumhuriyet'te 80'i aşan çok
Neredeyse Cumhuriyet'le yaşıt bu gazetemizin yazarları arasında yaşı 80'i aşan mesleğin duayeni birçok isim var. Bu köşe yazarlarından İlhan Selçuk 85, Cüneyt Arcayürek 81, Mümtaz Soysal 80, Oktay Akbal 86, Orhan Birgit 82 yaşında. İsimleri Cumhuriyet'le anılan yazarlardan Ali Sirmen 70, Emre Kongar 69, Hikmet Çetinkaya 68 yaşında. Cumhuriyet'in en genç yazarları olarak ise Mehmet Faraç (45) ve Ümit Zileli'yi (50) görüyoruz.
Milliyet 60'lar kulübü
Milli-yet'in en kıdemli köşe yazarı Çetin Altan. 82 yaşındaki yazar Şeytanın Gör Dediği köşesinde okura seslenmeyi sürdürüyor. Güneri Civaoğlu 70, üçüncü sayfada yazan Hasan Pulur 77, Nail Güreli 77, Sami Kohen 81, Güngör Uras 76, Melih Âşık 67 yaşında. Milliyet'in en genç köşecileri olarak üç kadın yazar öne çıkıyor. Ece Temelkuran (36) ve yakın zamanda Akşam'dan transfer edilen Aslı Aydıntaşbaş (38), Mehveş Evin (39).
Hürriyet'te rekortmen başyazar
Hürriyet'te yaşı 60'tan yukarı yazarların sayısı bir hayli fazla. Hürriyet'te 35 yıldır başyazarlık yapan Oktay Ekşi'nin yaşı 77. Özdemir İnce 73, Doğan Hızlan 72, Rahmi Turan 70, Yalçın Doğan 65, Tufan Türenç 64, Ferai Tınç 61, Ertuğrul Özkök 62 yaşında. Hürriyet genç köşe yazarına en kapalı gazetelerden. Bu gazetede en genç köşeciler olarak Kanat Atkaya (41), Ayşe Arman (40), Ahmet Hakan (42) ve Eyüp Can'ı (36) görüyoruz.
Sabah gençlere göz kırpıyor
Sabah, Doğan Grubu gazetelerine göre genç yazarlara kapıyı daha açık tutuyor. İbrahim Kalın, Sevilay Yükselir ve Ayşe Özyılmazel Sabah'ta yazmaya başlayan yeni isimlerden. Sabah'ın kıdemli yazarları ise Mehmet Barlas (67), Yavuz Donat (67), Hıncal Uluç (70), Nazlı Ilıcak (65), Erdal Şafak (65).
Radikal'in en kıdemlisi Hakkı Devrim
Radikal'in en kıdemlisi Hakkı Devrim 80 yaşında. Onu Haluk Şahin (68), M. Ali Kışlalı (66), Hasan Celal Güzel (64), Cengiz Çandar (61), Oral Çalışlar (63) takip ediyor. Radikal'in en genç yazarları olarak bir yıldır köşe yazarlığı yapan Akif Beki (38) ve Ayça Şen'i (37) görüyoruz.
Doğan Grubu'nun en genci Vatan
Vatan'da yaşı elli civarında yazarlar ağırlıkta. Gazetenin en kıdemlileri Güngör Mengi (69), Necati Doğru (65), Zülfü Livaneli (63) ve Asaf Savaş Akat (66). Vatan'ın en genç köşecileri Mutlu Tönbekici, İclal Aydın (39) ve Tuna Kiremitçi (37).
Habertürk'ün gençleri kadın yazarlar
Türk basının en yeni gazetesi Habertürk'ün en kıdemli köşe yazarı "Göbeğini Kaşıyan Adam" yazısıyla büyük tepki çeken Bekir Coşkun (65). Fatih Altaylı'nın (46) yayın yönetmenliğinden çıkan gazetenin en genç köşecileri olarak kadın yazarları görüyoruz. Balçiçek Pamir (36), Nihal Bengisu Karaca (37), Elif Şafak (38).
Akşam'ın kapısı gençlere açık
Gençlere en çok köşe açan gazetelerden biri de Akşam. Yayın yönetmenleri İsmail Küçükkaya 1972 doğumlu. Gazetenin en tecrübeli kalemleri Deniz Gökçe 67, Ali Saydam 63, Serdar Turgut 55 yaşında. En gençleri ise Nagehan Alçı (32) ve Sevim Gözay (37).
Star yeni yazarları seviyor
Star, birçok genç yazara köşe verdi. 40'lı yaşlarını süren Mustafa Karaalioğlu, Nasuhi Güngör, Ergun Babahan, İbrahim Kiras, Şamil Tayyar gibi isimlerin yazdığı gazetenin en tecrübeli kalemleri Yağmur Atsız 70, Mehmet Altan 56 yaşında.
Taraf'tan renkli kadro
Taraf'ın çok renkli ve genç bir yazar kadrosu mevcut. Yıldıray Oğur, Leyla İpekçi gibi genç köşecilerin yazdığı gazetenin en tecrübeli kalemleri olarak Murat Belge (66), Ahmet Altan'ı (59) sayabiliriz.
Türk basınının iki duayen ismi Posta'da yazıyor
Üçüncü sayfada yazan Rauf Tamer 73, Mehmet Ali Birand 68 yaşında.
Zaman yazarlarının çoğu 40'lı yaşlarında
En kıdemli yazarlar olarak Hekimoğlu İsmail 77 ve Hilmi Yavuz'u 73 görüyoruz. Zaman'ın en yeni ve en genç yazarı Bejan Matur 41 yaşında.
Yeni Şafak'ın en çok okunan yazarı Fehmi Koru 59, Ali Bayramoğlu 53 yaşında. Gazetenin en genç köşe yazarları olarak Özlem Albayrak, Salih Tuna, Hakan Albayrak'ı sayabiliriz.
***
Fiziki yaş kadar zihir yaşı da önemlidir
Ergun Babahan, Star Aslında fiziki yaş kadar zihin yaşı da önemli. Aslolan çağın ruhunu yakalayabilmek. Şu anda Türkiye'de yaşlı diyebileceğimiz yazarların önemli bir bölümü zamanın ruhunu yakalayamayan isimler. Demokrasi, hukuk, insan hakları gibi temel kavramlar yerine karargah gazetecisi olmayı tercih ediyorlar. Neden yazmaya devam ettiklerine gelince? Birincisi, gazete yönetimleri köklü değişimden korkar. Esas olan statükoyu korumaktır. İkincisi kişisel dostluklardır. Üçüncüsü patronun sözünden çıkmama özelliğidir. Okura bidon kafa, göbeğini kaşıyan adam gibi sıfatları layık gören yazarların olduğu gazetelere bakarsanız, sayısız kuponla ayakta durduğunu görürsünüz. Bugün Türkiye'de okurlar gazete satın almamakta, gazeteler okur satın almaktadır. Halka rağmen gazete yapıp köşe yazmanın doğal sonucu budur.
Yazarların da emeklilik yaşı olmalı
Aslı Aydıntaşbaş, Milliyet Kuşkusuz medyada tecrübe önemli. Ancak görüyoruz ki dünya medyasında gazeteciler ve köşe yazarları için de emeklilik yaşı var. Bence nasıl ki hakimlerin, generallerin, hatta CEO'lar için bir emeklilik yaşı var, siyasetçi ve gazeteciler de belli bir noktadan sonra günlük tempodan çekilmeyi düşünmeli. Bu tabii ki düşünce hayatından çekilmek anlamına gelmez.
Eski rejimin yeniçeriliğini yapıyorlar
Salih Tuna, Yenişafak Reklamveren açısından okurun yaşlı yahut genç olması önemlidir elbette. Lakin yazarlar "ürün"lerini beyinlerinde taşıdıklarından, "yaşlarını" yazdıkları dışında hiçbir şey belirlemez. Yani, kafa kâğıdındaki yaşın zerre miskali önemi yok; kafanın içindekiler önemli. Mesela, İlhan Selçuk her bakımdan yaşlı bir yazardır. Özdemir İnce de öyle. Fakat... Oray Eğin yahut Soner Yalçın gibi yazarlar kafa kâğıtlarında genç olsalar da, "eski rejim"in "yeniçeri"liğine soyundukları için oldukça yaşlıdırlar. Selim İleri, Rasim Özdenören, Engin Ardıç gibi yazarlar ise yaşları ne olursa olsun gençtirler ve hep genç kalacaklardır.
Medya yeni isimlerden korkuyor
Nagehan Alçı, Akşam Gazetelerde yıllardır yazanların neden hâlâ yazdığından ziyade neden yeni isimlere yeterince yer açılmadığı önemli bir sorun. Bu da herhalde yeniliğe kapalı ve yeni fikirlere karşı tutucu olmamızdan kaynaklanıyor. Medya dolambaçlı bir sektör. Mevcut yapıyı kırmak zor. Güç sahipleri mevcut durumu koruyarak güçlerini muhafaza edeceklerini düşünüyorlar. Ve bu yüzden yeni isimlerden korkuyorlar. Bir de medya gençler için cazip değil. Dışarıdan pırıltılı görünse de yeni girenlere sunduğu şartlar içler acısı. Bu sebeple iyi eğitimli ve dünyayı tanıyan gençler bu sektörü pek tercih etmiyorlar.
Yıldıray Oğur, Taraf Doğrusu ben yazarları yaşlı ve genç olarak ayırmıyorum. Ama yazıları ayırıyorum. Mesela her mevzuda üçüncü yolculuk yapan, akmayan, kokmayan, ne köy ne de kasaba olan yazılar yazan yazarlar yaşlı yazarlardır. Yaşlarının 20 olması onları genç yapmaz. Bunlar idare-i vesayetçiliğinin basındaki izdüşümleridir. Evinden işine giden memur gibi kendilerine düşen görev neyse ona göre pozisyon alırlar, sürprizlere kapalıdırlar. Askeri vesayetten kırılan bir ülkede "en büyük sorunumuz lider sultasıdır. Zaten eğitim şarttır. Keşke AB'ye girsek ama bizi bu halimizle almazlar" türü bir analizcilikle günü kurtarırlar. Bu arada davettir, gezidir takılır, emekliklerinde de "ben hep doğruları yazdım, kalemim hiç bükülmedi" diye caka satarlar.
Genç yazar tercih edilmiyor, çünkü
Emre Aköz, Sabah 1) Patron ve yayın yönetmeni açısından: Tecrübeli yazar; siyaset, iş, kültür, spor aleminden birçok kişiyi tanır. Yani bir bağlantı noktasıdır, aracıdır. Ayrıca ne yapacağı, ne yapmayacağı bellidir; gazeteyi temsil eder. 2) Okurlar açısından: Okur değişimi fazla sevmez. Bir yazara yavaş yavaş alışır, sonra da terk etmek istemez. Genç yazar, okur için belirsizlik demektir. 3) Genç yazar açısından: Genç yazar üslup açısından farklı, çekici olabilir ama neticede topluma hakim iki üç temel fikirden birini savunur. Süstür ancak yenilik getirmez. Değişim/dönüşüm dönemlerinde ise başka bakış açılarına gereksinim duyulur ve bunu karşılayan genç yazar aradan fırlar.
***
Genç yazarların çoğu kadın
Gazetelerde en genç köşeciler olarak kadın yazarları görüyoruz. Çoğu 30'lu yaşlarında olan bu yazarlardan bazılarının isimleri şöyle: Nagehan Alçı, Ayşe Özyılmazel, Balçiçek Pamir, Mehveş Evin, Nihal Bengisu Karaca, Fadime Özkan, Aslı Aydıntaşbaş, İclâl Aydın, Mutlu Tönbekici, Elif Şafak, Sevim Gözay, Özlem Albayrak, Bejan Matur.
Zaman-Pazar